کم خونی در اثر کمبود آهن

کم خونی حالتی در بدن است که در آن سلولهای قرمز خونی سالم به اندازه کافی در بدن وجود ندارد

کم خونی حالتی در بدن است که در آن سلولهای قرمز خونی سالم به اندازه کافی در بدن وجود ندارد. سلول های قرمز خون اکسیژن لا زم را برای بافت های بدن فراهم می کنند. کم خونی در اثر فقر آهن یک نوع از انواع کم خونی است که در آن تعداد سلول های قرمز موجود در خون به دلیل مقدار بسیار کمآهن کاهش می یابد.

● دلا یل و عوارض خطر

کم خونی در اثر فقرآهن شایع ترین نوع کم خونی است. در حدود ۲۰ درصد از زنان، ۵۰ درصد از زنان باردار و ۳ درصد از مردان، آهن کافی در بدن خود ندارند.

آهن یک قسمت مهم از هموگلوبین است، هموگلوبین پروتئینی است که اکسیژن را حمل می کند. بدن انسان در حالت طبیعی، آهن مورد نیاز خود را از غذاهایی که می خوریم و بازگردانی آهن از سلول های قرمز قدیمی خون به دست میآورد. بدون وجود آهن، خون نمی تواند اکسیژن کافی را که برای کارکرد مطلوب همه سلول های بدن مورد نیاز است، به آنها برساند. دلا یل کمبود آهن، کم شدن خون بدن (به دلیل خونریزی شدید)، جذب ناقص آهن توسط بدن، نبود آهن کافی در رژیم غذایی و همچنین کمبود آهن در کودکان می تواند به دلیل مسمومیت باشد.

کم خونی به طور آهسته پس از نابودی آهن ذخیره شده در استخوان ها و بدن گسترش می یابد.

در اصل، ذخیره آهن در زنان کمتر از مردان است و در نتیجه زنان بیشتر در معرض ابتلا به کم خونی هستند.

در زنان یائسه و مردان که کم خونی به دلیل از دست دادن خون روده ای دارند، این کم خونی در اثر عوامل زیر به وجود آمده است:

۱) انواع سرطان های رایج روده ای(مری، شکم، کلن)

۲) مصرف طولا نی مدت آسپرین یا داروهای ضدالتهابی غیر استروییدی(SAIDS N)

۳) بیماری زخم گوارشی

۴) زخم معده

همچنین از دیگر دلا یل کم خونی جذب ناقص آهن توسط بدن است.

جذب ناقص آهن ممکن است به دلا یل زیر باشد:

۱) بیماری شکمی

۲) بیماری Crohns که یک بیماری مزمن التهاب روده ای است که باعث درد شکم، تب، استفراغ، اسهال، کاهش اشتها و کاهش وزن می شود.

۳) جراحی بای پس معده (برداشتن کامل معده)

۴) مصرف داروهای ضد اسید معده

گروه های پرخطر در ابتلا به کم خونی فقر آهن عبارتند از:

۱) نوزادان، کودکان و نوجوانان که در سنین رشد و بلوغ هستند

۲) مردمی که آهن کافی از رژیم غذایی دریافت نمی کنند

۳) مردمی که آسپرین، ایبوپروفن یا داروهای آرتروز را برای طولا نی مدت مصرف می کنند

۴) زنان شیرده و باردار که به آهن بیشتر نیاز دارند.

۵) زنانی که در سن بارداری هستند و حجم زیادی خون را در دوران قاعدگی از دست می دهند.

علا ئم کم خونی شامل رنگآبی در سفیدی چشم ها، ناخن های شکننده کاهش اشتها(به خصوص در کودکان)، خستگی، سردرد، کج خلقی و زودرنجی، پوست رنگ پریده، تنگی نفس، زبان زبر، هرزه خواری، ضعف عمومی بدن است.

و اگر کم خونی خفیف باشد، ممکن است هیچ علا ئمی نداشته باشد.

آزمایش های لا زم برای تشخیص کم خونی عبارتند از: آزمایش بررسی وجود خون در مدفوع، اندازه گیری سلول های قرمز خون، اندازه گیری حجم آهن موجود در خون، آزمایش RBC و...

در درمان باید دلیل کمبود آهن پیدا شود، مخصوصا در بیماران مسن تر که در خطر بالا تر ابتلا به سرطان های سیستم گوارشی هستند.

مکمل های آهن (فروس سولفات) هم برای درمان وجود دارند. در صورت مصرف این منابع برای جذب بهتر آهن، باید با شکم خالی مصرف شوند ولی در بیمارانی که ایجاد ناراحتی کند می توانند همراه غذا مصرف شود.

در افرادی که قادر به دریافت آهن از طریق دهان نیستند، می توانند آن را از راه تزریق داخل وریدی یا تزریق داخل ماهیچه ها دریافت کنند.

شیر و داروهای ضداسید معده ممکن است در جذب آهن تداخل ایجاد کنند و بهتر است از مصرف همزمان آنها با منابع آهن پرهیز کنید.

ویتامین C جذب آهن را افزایش نمی دهد ولی در ساخت هموگلوبین مورد نیاز است. برای پیشگیری بهتر است رژیم غذایی همه مردم شامل آهن کافی باشد. گوشت قرمز، جگر و زرده تخم مرغ منابع بسیار مهم آهن هستند. آرد، نان و حبوبات هم غنی از آهن هستند. اگر آهن کافی از رژیم غذایی دریافت نمی کنید از منابع آهن استفاده کنید و در دورانی که به آهن بیشتری نیاز دارید (مانند دوران بارداری و شیردهی)، میزان آهن را در رژیم غذایی خود افزایش دهید و یا از منابع و قرص های آهن استفاده کنید.

نویسنده : مترجم: مهزاد سیدکریمی