تاثیر تجارت الکترونیک بر تسهیل صادرات کالا و خدمات

سه بخش تاثیرگذار تجارت الکترونیک بر صادرات کالا و خدمات عبارت از تاثیرات بانکداری الکترونیکی بر تسهیل صادرات, تاثیرات بیمهء الکترونیکی بر تسهیل صادرات و شناسایی گمرکات الکترونیکی بر تسهیل صادرات است

سه بخش تاثیرگذار تجارت الکترونیک بر صادرات کالا و خدمات عبارت از تاثیرات بانکداری الکترونیکی بر تسهیل صادرات، تاثیرات بیمهء الکترونیکی بر تسهیل صادرات و شناسایی گمرکات الکترونیکی بر تسهیل صادرات است.

● تاثیرات بانکداری الکترونیکی بر تسهیل صادرات

ساعت کار شبانه‌روزی، مکان جغرافیایی نامحدود، افزایش ظرفیت خدمات بانکی، ایجاد فرمت‌های استاندارد پیام‌ها، هماهنگ‌کردن سیستم‌های مختلف پرداخت، ارایهء ارزان‌تر خدمات بانکی، امکان تجزیه و تحلیل مبادلات مشتریان و کسب اطلاعات ارزشمند در مورد نیازها و ترجیحات آن‌ها، افزایش سرعت مبادلات بانکی، بهبود روابط با مشتریان، به کارگیری اسناد تجاری الکترونیکی، به کارگیری امضای الکترونیکی و تشخیص هویت الکترونیکی، فراهم‌ساختن زمینهء تجارت کارآمد برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان داخلی، ایجاد هماهنگی لازم برای ارتباط با بانک‌های خارج از کشور، از جمله تاثیرات مثبت بانکداری الکترونیکی بر تسهیل صادرات عنوان می‌شود.

اما مسایل و مشکلات عمده در به کارگیری بانکداری الکترونیکی عبارتند از:

فقدان زیرساختار شبکهء بانکداری تجاری، فقدان مقررات EFT ، کمبود نیروی انسانی برای ایجاد و حفظ شبکه، وجود قوانین مبتنی بر کاغذ در بازکردن حساب، اعطای وام _و ...، عدم آگاهی در مورد خدمات و مزایای بانکداری الکترونیکی، مقاومت در مقابل تغییر، عدم دسترسی به سرمایه لازم.

● تاثیرات بیمهء الکترونیکی بر تسهیل صادرات

تاثیر بیمهء الکترونیکی بر تسهیل صادرات و بررسی وضعیت چند کشور نمونه در مورد بیمهء الکترونیکی به شرح زیر است:

ایجاد امکان مقایسهء قیمت‌ها و شرایط بیمه و انتخاب محصول بیمه‌ای با پایین‌ترین قیمت برای مشتریان، کاهش کار کاغذی، کاهش هزینه‌های پردازش اطلاعات و فرم‌ها، بهبود کارآیی پذیره‌نویسی، توزیع، اداره و تسویهء ادعاهای خسارت، تسهیل و تسریع فرآیند بیمه، ایجاد استاندارد مشترک برای انجام امور بیمه‌ای از طریق اینترنت، در دسترس بودن ۲۴ ساعته، ارایهء محصولات جدید برای فروش اینترنتی.

اما محدودیت‌های فنی و قانونی، عدم وجود قانون امضای الکترونیکی، اتکای قوانین بر مستندات کاغذی، یکسان نبودن فرمت اسناد بیمه‌ای (عدم استاندارد بیمه‌نامه‌ها)، عدم اطمینان مشتریان از محرمانه نگه‌داشتن اطلاعات شخصی آن‌ها در هنگام عقد قرارداد و پس از آن مهارت کم بیمه‌گران برای استفاده از تجارت الکترونیکی، عدم وجود بستر مخابراتی مناسب، عدم وجود بستر فرهنگی مناسب، عدم وجود طرح جامع IT در صنعت بیمه از جمله مسایل و مشکلات عمده در به کارگیری بیمهء الکترونیکی است.

● تاثیرات گمرکات الکترونیکی بر تسهیل صادرات

اتوماسیون فرآیندهای روزمرهء گمرکی، یکسان‌سازی رویه‌ها و ساده‌شدن رویه‌ها برای صادرکنندگان، مستندسازی الکترونیکی با استفاده از ساختار مشترک، ایجاد ارتباط اینترنتی بین ادارات نظارتی، ارایهء خدمات شبانه‌روزی و بدون تعطیل، کنترل بهتر و دقیق‌تر محموله و مسافر قبل از ورود به گمرکات، نظارت‌های گمرکی با کارآیی بیش‌تر، جمع‌آوری بهتر عایدات، افزایش شفافیت در امور گمرکی تعدادی از تاثیرات گمرک الکترونیکی بر تسهیل صادرات است.با این وجود مسایل و مشکلات عمده در به کارگیری گمرکات الکترونیکی نیز عبارتند از: ضعف بستر فرهنگی جهت استفاده از گمرک الکترونیکی، مهارت کم تجار در استفاده از سیستم‌گمرک الکترونیکی و ضرورت اخذ انواع گواهی و مجوز از سازمان‌های متعدد جهت صدور کالا.

«شناسایی تاثیرات بانکداری الکترونیکی، بیمهء الکترونیکی و گمرکات الکترونیکی بر تسهیل صادرات کالا وخدمات» نام طرحی است که اجرای آن را «مرکز مطالعات مدیریت و بهره‌وری ایران» (وابسته به دانشگاه تربیت مدرس) به عهده داشته است.

● توصیه‌های سیاستگذاری در حوزهء بانکداری الکترونیکی

با توجه به این‌که مهم‌ترین موانع بهره‌گیری از فرصت‌های بانکداری الکترونیکی جهت تسهیل صادرات کالاها و خدمات عبارتند از: ریسک امنیتی (امکان مداخلهء هکرها و نفوذ سیستم بانکی) فقدان زیرساختار شبکهء بانک‌های تجاری، عدم آگاهی در مورد خدمات و مزایای بانکداری الکترونیکی و وجود قوانین مبتنی بر کاغذ در افتتاح حساب، اعطای وام و سایر امور بانکی هستند بنابراین جهت رفع موانع موجود، راهکارها و توصیه‌های زیر ارایه می‌شود:

▪ تیم‌های تخصصی جهت تامین امنیت شبکهء بانکداری الکترونیکی کشور تشکیل ‌شود تا صادرکنندگان با خاطری آسوده از امکانات و فرصت‌های بانکداری الکترونیکی در صادرات کالاها و خدمات استفاده کنند.

▪ زیرساختار شبکهء بانک‌های تجاری کشور بهبود یابد تا زمینه برای ارایهء خدمات موردنیاز صادرکنندگان فراهم شود.

▪ از طریق وب سایت بانک‌ها و سایر رسانه‌ها در مورد خدمات و مزایای بانکداری الکترونیکی جهت تسهیل صادرات کالاها و خدمات به ویژه برای صادرکنندگان اطلاع‌رسانی کافی صورت گیرد.

▪ در قوانین سنتی مبتنی بر کاغذ بانک‌ها در زمینهء افتتاح حساب، اعطای وام و سایر امور بانکی مربوط به صادرات کالا و خدمات بازنگری صورت گیرد.

● توصیه‌های سیاستگذاری در بیمهء الکترونیکی

مهم‌ترین موانع بهره‌گیری از فرصت‌های بیمهء الکترونیکی جهت تسهیل صادرات کالاها و خدمات عبارت از: عدم وجود قانون امضای الکترونیکی، اتکای قوانین بر مستندات کاغذی، عدم اطمینان مشتریان از محرمانه نگهداشتن اطلاعات شخصی آن‌ها، مهارت کم بیمه‌گران برای استفاده از تجارت الکترونیکی، عدم وجود بستر مخابراتی و فرهنگی مناسب هستند بنابراین جهت رفع موانع موجود راهکارهای زیر توصیه می‌شود:

▪ امضای الکترونیکی در زمینهء امور بیمه‌ای صادرات کالاها و خدمات به رسمیت شناخته شود.

▪ مستندات الکترونیکی در زمینهء امور بیمه‌ای صادرات کالاها و خدمات به کار گرفته شود.

▪ قوانین لازم جهت حفظ محرمانگی اطلاعات شخصی صادرکنندگان در استفاده از بیمهء الکترونیکی وضع و اجرا شود.

▪ آموزش‌های لازم برای آشنایی بیمه‌گران با فن‌آوری اطلاعات به ویژه تجارت الکترونیکی ارایه شود تا از مهارت لازم برای استفاده از مزایای بیمهء الکترونیکی برخوردار شوند.

▪ بستر مخابراتی مناسب برای استقرار بیمهء الکترونیکی جهت تسهیل صادرات کالا و خدمات فراهم شود.

▪ برای ایجاد بستر فرهنگی لازم برای استفاده از بیمهء الکترونیکی در فرآیند صادرات کالا و خدمات برنامه‌های آموزشی لازم تهیه، تدوین و اجرا شود.

● توصیه‌های سیاستگذاری در گمرکات الکترونیکی

▪ مهم‌ترین موانع بهره‌گیری از گمرکات الکترونیکی جهت تسهیل صادرات کالاها و خدمات عبارتند از:

- نبود تضمین کامل در قبال محموله‌های ارسالی از طریق سیستم الکترونیکی

- ضرورت اخذ انواع گواهی‌و مجوز از سازمان‌های متعدد جهت صدور کالا

- ضعف بستر مخابراتی جهت استفاده از گمرک الکترونیکی در صادرات کالاها و خدمات

- مهارت کم تجار در استفاده از سیستم گمرک الکترونیکی

- ملاحظات امنیتی: جاسوسی، خرابکاری و حملات تبهکارانه

- ضعف بستر فرهنگی جهت استفاده از گمرک الکترونیکی

▪ با توجه به موانع فوق‌الذکر راهکارهای زیر توصیه می‌شود:

۱) بازمهندسی فرآیندهای صادرات کالاها و خدمات و جلوگیری از موازی‌کاری و کارهای تکراری توسط سازمان‌های متعدد

۲) تقویت بستر مخابراتی کشور جهت استفادهء بهتر از مزایای گمرک الکترونیکی در صادرات کالاها

۳) آشناسازی تجار با مزایای گمرک الکترونیکی و نقش آن در تسهیل صادرات کالا و خدمات

۴) تقویت سیستم امنیتی گمرکات الکترونیکی کشور به منظور جلوگیری از جاسوسی، خرابکاری و اقدامات تبهکارانه.