کنترل فشارِ خون با تغذیه مناسب

پرفشاری خون مسئله ای است که جمعیت بشری گسترده ای را درگیر کرده است مردم ایالات متحده نیز از این بیماری رنج می برند و در ایران نیز شمار زیادی از افراد نه تنها در سنین بالا, بلکه در سنین میانسالی و حتی جوانی با این مشکل دست به گریبانند

پرفشاری خون مسئله‌ای است که جمعیت بشری گسترده‌ای را درگیر کرده است. مردم ایالات متحده نیز از این بیماری رنج می‌برند و در ایران نیز شمار زیادی از افراد نه تنها در سنین بالا، بلکه در سنین میانسالی و حتی جوانی با این مشکل دست به گریبانند.

این مشکل از دسته تهدیدکننده‌های سلامتی است که در صورت بالا بودن، احتیاج به یک فرایند طولانی مدت دارد که باید در طول سال‌ها عمر ادامه داده شود. این فرآیند شامل تغییراتی در رژیم غذایی، ورزش کردن و کنترل وزن است. وجود رابطه بین رژیم غذایی و فشار خون، دارای مفاهیم مهمی برای پیشگیری و درمان پرفشاری خون است که حتی در صورت نیاز به درمان دارویی نیز باید رعایت شود، البته رعایت رژیم غذایی و مصرف داروها، تنها در صورتی مؤثر است که بیمار به دقت به توصیه‌های پزشک خود عمل کند. در این زمینه مراقبین بهداشتی باید آگاه باشند که در بسیاری موارد، به‌ویژه در بیماران مبتلا به پرفشاری خون خفیف، اصلاح رژیم غذایی و شیوه زندگی، نیاز به دارودرمانی را رفع یا دوز دارو را کاهش می‌دهد. لازم به ذکر است که در برخی موارد، بیماری‌های کلیوی یا مشکل در غدد درون ریز و... می‌توانند منجر به پرفشاری خون شوند، ولی در بیش از درصد موارد علتی برای فشار خون بالا یافت نمی‌شود، که به آن «فشار خون بدون علت» می‌گویند. در واقع جنبش روی‌‌آوری به مواد خوراکی برای پیشگیری و درمان بیماری‌ها، چند سالی است که مورد توجه مجدد قرار گرفته، اما یافته‌‌های نوین در تأیید آن موجب شده که دامنه و سرعت این گرایش به طرز شگفت‌‌انگیزی افزایش یابد. اهداف تغذیه‌ای در افراد مبتلا به پرفشاری خون عبارتند از:

- کاهش دریافت سدیم و چربی‌ها

- افزایش دریافت پتاسیم و سایر مواد معدنی مفید

- کاهش مصرف دخانیات

- تشویق به رعایت عادات بهداشتی در خوردن غذا و تبعیت از رژیم غذایی متعادل

در واقع ویتامین‌های متعددی نیز وجود دارند که وجود آنها، برای تنظیم فشار خون و پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق بسیار کارآمد است. علاوه بر ویتامین‌ها، مواد معدنی و‌آنتی‌اکسیدان‌ها و همچنین بیوفلاونوئیدها نیز در این زمینه نقش دارند. بعد از بحث ویتامین‌ها و مواد معدنی، پرداخت جزیی‌تر به برخی مواد غذایی که از اهمیت ویژه‌‌ای تعدیل چربی‌ها و فشار خون دارند، خالی از فایده نخواهد بود، زیرا اغلب داروهای فشارخون از طریق غیرمستقیم اثر کرده و غالبا ممکن است عوارض جانبی ناراحت‌کننده‌ای نظیر سرگیجه، ناتوانی جنسی، ضعف و خستگی مفرط و بی‌نظمی ضربان قلب و... ایجاد کنند، در عوض برخی مواد غذایی وجود دارند که می‌‌توانند باعث کاهش فشار بدون عوارض جانبی شوند.

▪ کرفس: دکتر الیوت در جریان پژوهش‌هایی دریافته است که در کرفس ترکیب شیمیایی با نام فتالید وجود دارد که روی عضلات نرم رگ‌های خونی اثر کرده و آن را گشاد می‌کند و از این طریق به شکل مستقیم و ساده در کاهش فشار خون، تأثیر دارد.

▪ پیاز: پیاز حاوی ماده‌ای به نام آدنوزین است و در ضمن دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی بوده که در انواع تیره آن مقدار بیشتری موجود است و در اصل پیاز را عامل مؤثری در پایین آوردن کلسترول و فشار خون و کاهش لخته شدن خون در سرخ‌رگ‌های قلب می‌دانند که به این لحاظ تأثیری کاملاً شبیه به آسپرین دارد.

▪ سیر: حداقل در هفده آزمایش بالینی نشان داده شده است که سیر قادر به تعدیل فشار خون است و میزان کاهش آن در اغلب آزمایش‌ها با خوردن میلی‌گرم سیر از پنج تا ده درجه است.

▪ شنبلیله: تحقیقات نشان داده است که گرد تخم شنبلیله آسیاب شده، کلسترول خون را پایین می‌آورد و ثانویه به آن، منجربه کاهش فشار خون خواهد شد. ماده ژله‌ای که از انواع فیبر قابل حل در آب به نام گالاکتومان است و در تخم شنبلیله وجود دارد، به اسیدهای صفراوی باند شده و موجب کاهش کلسترول حتی در حد تأثیر داروهای مصنوعی می‌شود.

▪ چای سبز: چای سبز سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی بسیاری از جمله: پتاسیم، فسفر، منیزیم، کلسیم و… است. هر فنجان چای حدود ۲/۰ میلی‌گرم فلوئور دارد که در چای سبز از دیگر گونه‌های چای بیشتر است. وجود این مواد مغذی در چای سبز، آن را ماده مناسبی برای تعدیل فشار خون کرده و علاوه بر آن به حفظ سلامت اعصاب و عروق نیز کمک می‌کند.

▪ خرما: جداول علمی تعیین کرده است که نیاز روزانه بدن انسان به ماده معدنی منیزیم در حدود میلی‌گرم است در حالی‌که هر صد گرم خرما میلی‌گرم از این ماده‌معدنی مفید را داراست. بنابراین این میوه با دارا بودن طیف وسیعی از مواد‌معدنی که خاصیت کاهش فشار خون را دارند به راحتی و شایستگی می‌تواند به عنوان جایگزین شیرین کننده‌های تصفیه شده مثل قند و شکر قرار گیرد.

▪ گلابی: این میوه مفید و خوش‌طعم دارای ویتامین‌های مختلف و مقداری پروتئین بوده. همچنین حاوی چربی، قند طبیعی، منگنز، کلسیم و آهن است. تانن و املاح پتاسیم که در گلابی وجود دارد، برای مبتلایان به فشار خون بالا نافع است.

▪ زیتون و برگ زیتون: زیتون حاوی ویتامین‌های A‌ و C و پیش ساز ویتامینA (بتا کاروتن) است. روغن زیتون در به تعادل رساندن چربی‌های خون، اثر فوق‌العاده‌ای دارد. دم کردن برگ زیتون نیز به مقدار یک قاشق غذاخوری در یک فنجان آب یکی از بهترین داروهای معالج ازدیاد فشار خون و انسداد مجاری صفراوی به شمار می‌آید. بدین طریق که روزانه الی فنجان از این دم کرده را به فواصل بنوشند.

▪ تره فرنگی: تره‌فرنگی، پیازچه و ترب به دلیل دارا بودن فیبرهای غذایی و همچنین ویتامین‌های گوناگون نظیر ویتامین‌های گروه B و C، همچنین گوگرد و موادی نظیر سلولز و ازت خواص ضد عفونی‌کنندگی داشته و در کنار آن قادر به کاهش فشار خون و چربی‌های خون است.

▪ گوجه فرنگی: گوجه فرنگی یک میوه، سبزی است که دارای ویتامین‌های اساسی مانند ویتامین C، ویتامین A و... است. لازم است که تمامی گوجه خورده شود(یعنی پوست، تخم و گوشت آن) تا اثرات مفید آن نمایان شود. در واقع آب گوجه فرنگی «خون گیاهی» نامیده می‌شود و برای پایین آوردن فشار خون (البته بدون افزودن نمک) از آن استفاده می‌کنند.

▪ نمک: ثابت شده که شیوع فشار خون بالا در مناطقی از جهان که مصرف نمک بالاست، بیشتر است. مصرف نمک زیاد از دوران شیرخوارگی پایه‌ای برای بالا رفتن فشار خون در سنین بالاتر خواهد شد. محدود کردن نمک در سالهای بعدی برای بازگرداندن فشار خون به سطح عالی کافی نیست و تا حدی منجر به بهبودی می‌شود. یک قاشق چایخوری نمک حاوی میلی گرم سدیم است که این مقدار معادل کل مقدار مصرفی توصیه شده روزانه را تشکیل می‌دهد.