تئاتر دینی؛ عبور از شعار

اگرچه در طول چند سال گذشته نمایش عاشورایی توانسته به رشد کمی و کیفی خوبی دست پیدا کند؛ اما برای آن که بتواند به یک جریان تبدیل شود، باید به بازنگری و پالایش خود بپردازد. با جریان‌سازی …

اگرچه در طول چند سال گذشته نمایش عاشورایی توانسته به رشد کمی و کیفی خوبی دست پیدا کند؛ اما برای آن که بتواند به یک جریان تبدیل شود، باید به بازنگری و پالایش خود بپردازد. با جریان‌سازی در حوزه تئاتر دینی و عاشورایی می‌توانیم مخاطبان را علاوه بر ماه‌های محرم و صفر در دیگر ایام نیز با این اتفاق درگیر کنیم و ضمن آن به نوعی تئاتر ملی هم دست یابیم.

رسیدن به درام عاشورایی

‌واقعیت این است که پس از سال‌ها هنوز هم رویکرد عالمانه درام‌نویسی ‌ما‌ به این نوع مضامین دینی ضعیف است. با وجود این که در سال‌های اولیه رویکرد نمایشنامه‌نویسان ما بیشتر به سمت موضوعات سهل‌الوصول بود، بتدریج سعی کردند برای دوری از تکرار مضمون، به سمت موضوع‌های بدیع بروند. نمایشنامه‌نویسی ‌ما‌ در حوزه تئاتر دینی، همواره با ۲ جریان همراه بوده است، یکی شور و دیگری شعور. شور از شعائر می‌آید و نمود آن در ۳ دهه گذشته اجرای نوعی شعائر دینی و مذهبی بر صحنه تئاتر بوده است. ولی پس از مدتی هنرمندان خلاق، پلی بین شعائر دینی و احیای درام‌نویسی دینی برقرار کردند و این دغدغه اصلی هنرمند عاشورایی شد که بتواند خود را با تئاتر ناب مذهبی عجین کند. این در حقیقت همان شعور هنرمندانه است که برای پنهان‌سازی لایه‌های بیرونی اثر کوشش کرده و به سوی ژرف‌ساخت و درونمایه رفته است. این درونمایه‌‌نگری در طول این سال‌ها نویسندگان زیادی را به خود معطوف کرده تا با توسل به مضمون عاشورا و واقعه حسینی به نوعی نمایش دینی نزدیک شوند.

پرهیز از کار سفارشی

تعدادی از هنرمندان دغدغه تئاتر دینی دارند و افراد دیگری هم ‌هستند که به حوزه تئاتر مذهبی گاه و بیگاه سر می‌زنند و کاری را روی صحنه می‌برند. از آنجا که هنرمندان تئاتر ما شغل دیگری ندارند و فقط می‌توانند با کار و تولید هنری، بقای خودشان را اثبات کنند، بنابراین هنرمندانی که دغدغه تئاتر دینی ندارند (‌نه به مفهوم دینداری، بلکه به مفهوم اجرای تئاتر دینی‌) به سوی مستقیم‌گویی می‌روند و می‌خواهند سریع‌تر نمایش خود را تولید کنند. در این سرعت و تعجیل است که دقت هم از میان می‌رود و کار تاثیر بایسته را ندارد.کار در حوزه تئاتر دینی به طور عام و نمایش‌های عاشورایی به طور خاص کاملا تخصصی است و در این عرصه باید هنرمندان واقعی تئاتر دینی حضور داشته باشند. چون آنان این موضوع را باور دارند، در تجاربشان سعی می‌کنند به سمت تئاتر فاخر و ملی بروند و ‌جنبه‌های دینی اثر را ارائه کنند. سال‌های اولیه برگزاری جشنواره‌ها و همایش‌های موضوعی تئاتر دینی سال‌هایی بود که روی صحنه، فقط مفاهیم و تیپ‌سازی‌هایی ارائه می‌شد که از قبل برای مخاطب هم معلوم بود. بعدها هر چقدر از این فضا دور شده‌ایم و دغدغه‌هایمان به سوی ارائه یک نوع تئاتر مفهوم‌گرایانه با ویژگی‌های کاملا دراماتیک حرکت کرده است، به پاسخ‌های روشن و واضح‌تری رسیده‌ایم.

سعید تشکری