آندره وایدا

آندره وایدا ششم مارس ۱۹۲۶ در سووالکی لهستان به دنیا آمد. پدرش افسر سواره نظام بود که در جنگ جهانی دوم کشته شد. آندره در ۱۶ سالگی به جمع مبارزان نهضت مقاومت پیوست و پس از آزادی لهستان، …

آندره وایدا ششم مارس ۱۹۲۶ در سووالکی لهستان به دنیا آمد. پدرش افسر سواره نظام بود که در جنگ جهانی دوم کشته شد. آندره در ۱۶ سالگی به جمع مبارزان نهضت مقاومت پیوست و پس از آزادی لهستان، در آکادمی هنرهای زیبای کراکو به تحصیل در رشته نقاشی پرداخت، اما در سال ۱۹۵۰ برای تحصیل در رشته سینما به مدرسه فیلم لودز رفت. در دوران دانشجویی فیلم های کوتاه داستانی «وقتی تو خوابی» و «پسرک شرور» (۱۹۵۰) و مستند کوتاه «سرامیک های الزا» (۱۹۵۱) را ساخت.

برای رساله اش «سه داستان» را ساخت (۱۹۵۳) و همان سال دستیار اول الکساندر فورد در فیلم پنج پسر بچه خیابان بارسکا شد. وایدا با نخستین فیلم بلند داستانی خود «نسل» در سال ۱۹۵۴ در زمره چهره های سینمای نو لهستان قرار گرفت. این فیلم و دو فیلم پیاپی «کانال» (۱۹۵۷) و «خاکسترها و الماس ها» (۱۹۵۸) یک سه گانه ماندگار را تشکیل می دهند.

وایدا که سال های بعد، خود را کارگردانی مستعد و مقتدر در تئاتر و سینما معرفی می کند، به ساخت فیلم های رمانتیک و کمدی، حماسی و درام می پردازد که گاه در ارتباط با خاطراتش از جنگ جهانی دوم است. در فیلم «لوتنا» (۱۹۵۹) با نمایش نبرد میان سواره نظام فرسوده لهستان و تانک های آلمانی بر بیهودگی سنت های افتخارآمیز تاکید می کند.

وایدا پس از آن دو فیلم «خاکسترها» (۱۹۶۵) و «چشم انداز پس از نبرد» (۱۹۷۰) را با تکیه بر همان دیدگاه می سازد. آندره وایدا به عنوان شاخص ترین نماینده سینمای پس از جنگ لهستان، پس از فروپاشیدن کمونیسم در فیلم هایش به انتقاد از نظام سیاسی لهستان می پردازد. در فیلم های «مرد مرمرین» (۱۹۷۷) و «مرد آهنین» (۱۹۸۱) این انتقاد شکلی آشکارا به خود می گیرد.