مردان چند هزار دلاری

فرمول یک پرهزینه ترین ورزش موتوری جهان به حساب می آید تیم های ورزشی برای آنکه فرمول یک همچنان جذاب باقی بماند سالانه میلیون ها دلار صرف تحقیق و توسعه خود می کنند بخش زیادی از این هزینه ها در روز مسابقه انجام می شود

فرمول‌یک پرهزینه‌ترین ورزش موتوری جهان به حساب می‌آید. تیم‌های ورزشی برای آنکه فرمول یک همچنان جذاب باقی بماند سالانه میلیون‌ها دلار صرف تحقیق و توسعه خود می‌کنند. بخش زیادی از این هزینه‌ها در روز مسابقه انجام می‌شود.

زمانی که سخن از هزینه‌های آن چنانی در فرمول‌یک به میان می‌آید بسیاری از نگاه‌ها متوجه خودروهای این مسابقه می‌شود. در حالی که در روز مسابقه هزینه زیادی هم انجام می‌شود تا راننده بتواند پشت فرمان خودرو قرار بگیرد. تجهیزاتی که یک راننده فرمول یک با خود حمل می‌کند و در واقع می‌پوشد تا پشت فرمان خودرو بنشیند با هیچ ورزش دیگری چه موتوری و چه غیر موتوری قابل مقایسه نیست.

● کلاه ایمنی

زمانی که یک راننده فرمول یک به سوی خودرو خود می‌رود تا سوار آن شود اولین چیزی که جلب توجه می‌کند کلاه ایمنی اوست. این کلاه را هلمت می‌گویند. همه ما در خیابان به ویژه روی سر موتورسواران کلاه ایمنی را دیده‌ایم. هلمت رانندگان فرمول یک شباهت زیادی با کلاه ایمنی موتورسواران خیابانی دارد. اما این شباهت تنها و تنها در ظاهر و طراحی این دو کلاه است. زیر پوسته و جنس آلیاژهای کامپوزیتی که این کلاه‌ها از آن ساخته می‌شوند از زمین تا آسمان با یکدیگر تفاوت دارند.

یک کلاه ایمنی موتورسواران خیابانی را می‌توان با چند هزار تومان خریداری کرد. حتی کلاهی که موتورسواران ریس در کشورمان به سر می‌گذارند نیز در بهترین حالت از چند صد هزار تومان تجاوز نمی‌کند. اما جالب است بدانید هلمتی که لوییس همیلتون در مسابقات فصل جاری فرمول یک به سر می‌گذارد قیمتی برابر با ۷ هزار و ۳۰۰ دلار دارد که به پول ما می‌شود در حدود ۷ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان. هر کلاه فرمول یک تنها برای یک مسابقه استفاده می‌شود و در گراندپری بعدی کلاه جدیدی مورد استفاده قرار می‌گیرد که کاملاً شبیه کلاه قبلی است. دلیل این کار بخار و بازدم دهان راننده است که کلاه را به محلی برای اجتماع باکتری‌ها تبدیل می‌کند. اما کلاه ایمنی فرمول یک چه تفاوتی با کلاه ایمنی معمولی دارد که قیمت آن را تا این اندازه بالا می‌برد.

هلمت مهمترین ابزار ایمنی راننده است. وسیله‌ای که سر و گردن او را در هنگام تصادف یا آتش‌سوزی محافظت می‌کند. یک کلاه ایمنی فرمول یک از شش بخش اصلی تشکیل شده است. اولین بخش پوشش بیرونی کلاه است.

این پوشش هم‌اکنون از فیبرکربن ساخته می‌شود. به طور معمول رویه یک هلمت از به هم تنیدن ۱۲۰ ورقه فیبرکربن تولید می‌شود. این ورقه پس از قرار گرفتن رو یکدیگر در کوره قرار گرفته و به اصطلاح پخته می‌شود. در دمای چند هزار درجه سانتیگراد مولکول‌های کربن با یکدیگر پیوند خورده و ساختاری یکپارچه را تشکیل می‌دهند که از هر چسبی محکم‌تر است. این پوشش می‌تواند تا ضربه‌ای معادل ۵۴۰ کیلوگرم را تحمل کند. این در حالی است که میزان تحمل ضربه در هلمت‌های معمولی به یک سوم این مقدار هم نمی‌رسد.

دومین قسمت هلمت پوشش داخلی آن است. این پوشش از نوعی فوم ضد حریق و همچنین لایه‌ای از فیبرکربن نرم تولید می‌شود. این پوشش می‌تواند تا دمای ۱۲۴ درجه سانتیگراد را تحمل کند. مجموعه دو پوشش بیرونی و درونی هلمت سر راننده را تا دمای ۷۰۰ درجه سانتیگراد محافظت می‌کنند. بخش سوم کلاه ایمنی فرمول یک سیستم رادیویی آن است.این سیستم ارتباط دو سویه راننده را با اتاق فرمان مسابقه برقرار می کند.در داخل کلاه یک باتری لیتیومی برای تامین برق فرستنده و گیرنده قرار داده شده است. بخش چهارم فیلتر هوای کلاه است که در اصطلاح به آن Bolt یا توپ پارچه‌ای می‌گویند. این قسمت درست در جلو دهان راننده قرار دارد و باعث می‌شود تا هوایی که راننده تنفس می‌کند عاری از آلودگی‌های اگزوز خودروهای جلویی باشد.

پنجمین قسمت Muffler یا صدا خفه‌کن است. در فضای یک مسابقه فرمول یک صدایی برابر با ۱۲۰ دسی‌بل وجود دارد. صدایی که بسیار بالاتر از تراز سلامتی گوش انسان است. صدا خفه‌کن هلمت باعث می‌شود تا این صدا به کمتر از ۸۰ دسی بل کاهش پیدا کند. ماسک شفاف آخرین بخش یک کلاه ایمنی فرمول یک است.

این ماسک از سه لایه درست شده است که قابلیت ایمنی بسیار بالایی دارند. این ماسک در ضربه‌های شدید به هیچ عنوان پودر نمی‌شود و تنها ترک برمی‌دارد. وزن یک کلاه استاندارد یک کیلو و ۲۵۰ گرم است.

● محافظ گردن

در فرمول یک به دلیل ترمز و شتاب‌های پی در پی و همچنین سرعت بالای خودروها در پیچ‌های تند شتاب گرانشی که به بدن راننده وارد می‌شود بسیار بالاتر از حد معمول است. این نیروی گرانش تا پنج برابر گرانش عادی نیز می‌رسد.گردن راننده آسیب پذیرترین قسمت بدن او در برابر این نیروی فوق‌العاده است. برای اینکه این فشار خنثی شده و گردن راننده در برابر آن محافظت شود از وسیله‌ای به نام HANS استفاده می‌شود. این حروف مخفف Head and Neck Support هستند که به معنی حمایت سر و گردن است.

این سیستم که از فیبر کربن ساخته شده و در حدود ۴۰۰ گرم وزن دارد به مانند یک آتل عمل می‌کند. یک سر این آتل به زیر کلاه ایمنی متصل شده و سر دیگر آن روی شانه‌های راننده قرار می‌گیرد.

در قسمت بالای این سیستم یک سامانه هرز گرد قرار دارد که به راننده اجازه می‌دهد سر خود را بچرخاند. یک HANS استاندارد چیزی در حدود ۲ هزار و ۵۰۰ دلار قیمت دارد. سیستم HANS از اواسط دهه ۹۰ میلادی وارد فرمول یک است. مدل‌های اولیه از فلز تولید می‌شدند که سنگین بود و به همین دلیل از آنها استقبال چندانی به عمل نمی‌آمد اما از فصل ۲۰۰۴ استفاده از این سیستم اجباری شد. سیستم محافظ سر و گردن می‌تواند تا ۴۴‌درصد از فشار گرانش وارد شده به گردن راننده را کاهش دهد. همچنین در هنگام تصادف از پرتاب شدن سر راننده جلوگیری می‌کند.

● لباس راننده

در فرمول یک به لباس راننده اوورال می‌گویند. اوورال فرمول یک را می‌توان پیچیده‌ترین لباس ویژه جهان پس از لباس فضانوردان به حساب آورد. این لباس از چهار لایه تشکیل شده است. لایه بیرونی لباس از جنس پارچه نسوز تولید شده است. برای آنکه مقاومت این لایه در برابر آتش بالاتر برود از نخ‌های کربنی که مقاومت بالایی در برابر آتش دارند در تولید آن استفاده شده است.

در زیر این لایه یک لایه خاص دیگر وجود دارد که به آن لایه گورتکس گفته می‌شود. پارچه گورتکس دارای خاصیتی است که مانند شیر یک طرفه عمل می‌کند. به این صورت که گرما و تعریق بدن راننده را به بیرون منتقل می‌کند اما گرما و سرمای بیرون را به داخل لباس و بدن راننده راه نمی‌دهد. لایه سوم باز هم یک لایه ضد حریق است با این تفاوت که دیگر در آن از بافت کربن استفاده نشده است. لایه چهارم نیز از بافت کتان تولید می‌شود.

این لباس برای آن تولید می‌شود تا قابلیت اصلی خود را در هنگام بروز آتش‌سوزی نشان دهد. یک اوورال فرمول یک می‌تواند بدن راننده را در میان شعله‌های آتش با دمای ۸۴۰ درجه سانتی‌گراد برای مدت ۱۱ ثانیه محافظت کند. در این مدت دمای داخل لباس حداکثر به ۴۱ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. مدت زمان ۱۱ ثانیه برای آنکه تیم ضد حریق خود را به خودرو برساند زمان کافی در اختیار راننده قرار می‌دهد تا از مهلکه جان به در ببرد. لباس اوورال استاندارد فرمول یک برای فروش عرضه نمی‌شود اما برای ساخت هر دست از این لباس، تیم‌ها در حدود ۸ هزار دلار می‌پردازند.

● کفش و دستکش

شاید تعجب کنید اما مهمترین ویژگی یک جفت کفش فرمول یک باید پایداری و لیز نخوردن آن باشد. درست است که راننده فرمول یک با این کفش‌ها نمی‌دود اما پدال‌ها را در کسری از ثانیه تعویض می‌کند. مدت زمانی راننده پای خود را بین پدال گاز و ترمز جا به جا می‌کند گاه به کمتر از نیم ثانیه می‌رسد. به این ترتیب لازم است کفشی که به پا می‌کند به هیچ عنوان سر نخورد.

کفش‌های فرمول یک معمولاً از سوی کمپانی‌های بزرگی همپون پوما، آدیداس و نایک برای تیم‌ها تولید می‌شوند. این کفش‌ها دارای دو لایه هستند. لایه بیرونی ضد حریق بوده و لایه داخلی برای خنک نگاه داشتن پای راننده از جنس گورتکس ساخته می‌شوند. لایه گورتکس گرمای داخل کفش را به بیرون منتقل می‌کند. هر جفت کفش فرمول یک بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار قیمت دارد. یک دلیل گرانی این کفش‌ها این است که به صورت اختصاصی برای هر راننده تولید می‌شوند.

کفش‌های فرمول یک استاندارد بند ندارند و به جای آن با ضامن‌های چسب‌دار محکم می‌شوند. دلیل عدم استفاده از بند این است که در هنگام بروز حادثه بتوان به سرعت کفش را از پای راننده خارج کرد.

دستکش‌های فرمول یک نیز شباهت زیادی با جنس لباس اوورال دارند. با این تفاوت که نازک تر تولید می‌شوند و دارای سه لایه هستند. به این دلیل که راننده بتواند عملکردهای خود را زیر انگشتانش احساس کند.