خروپف

یک مرد ۴۹ ساله سیگاری و دچار اضافه وزن, همراه با همسرش به مطب شما می آید خروپف وی که در خانواده به شوخی رایجی تبدیل گشته, در ۶ ماه گذشته بدتر شده است و اکنون همسر وی در اتاق جداگانه ای می خوابد

یک مرد ۴۹ ساله سیگاری و دچار اضافه وزن، همراه با همسرش به مطب شما می‌آید. خروپف وی که در خانواده به شوخی رایجی تبدیل گشته، در ۶ ماه گذشته بدتر شده است و اکنون همسر وی در اتاق جداگانه‌ای می‌خوابد. اخیرا که این زوج در هتلی اقامت داشتند، سر و صدای وی را مهمانان دیگر شنیده بودند. آنها می‌خواهند بدانند چه کاری می‌توانند بکنند...

▪ به چه مسایلی باید پرداخت؟

خروپف ساده در انگلیس شایع است (شیوع تا ۴۰). باید ماهیت خروپف، تاثیر آن بر بیمار و شریک زندگی، عوامل قابل اصلاح و وجود هرگونه تظاهر دال بر آپنه انسدادی هنگام خواب را که وضعیت جدی‌تری است، ارزیابی نمایید.

چه کسی بیشتر از خروپف متاثر است؟ در خروپف ساده این فرد غالبا شریک زندگی بیمار است.

▪ تا چه حدی باعث اختلال در زندگی و روابط می‌شود؟

▪ چه مدتی است که مساله‌ساز بوده است؟

▪ آیا بیمار اخیرا چاق‌تر شده یا اندازه یقه‌اش افزایش یافته است؟

▪ مصرف الکل و هرگونه تاثیر آن بر علایم را ارزیابی نمایید.

▪ آیا از قرص‌های خواب‌آور یا دیگر آرام‌بخش‌ها (sedatives) استفاده می‌کند؟

▪ آیا خروپف وی به وضعیت خوابیدن حساس است؟ خروپف در بیشتر مواقع در وضعیت خوابیده به پشت بدتر می‌شود.

▪ آیا سابقه مشکلات بینی از جمله تروما، احتقان یا آنوسمی ناشی از پولیپ بینی دارد.

▪ آیا ممکن است دچار آبسه انسدادی هنگام خواب باشد؟ آیا همسر وی متوجه توقف تنفس (دوره‌های آپنه) گشته یا بیمار با احساس خفگی (choking) بیدار شده است؟ آیا در طول روز بیش از حد خواب‌آلود است‌ (نیاز غیرقابل اجتناب و نامناسب به خوابیدن، نه خستگی عمومی)؟ علایم دیگر عبارت‌اند از خوابی که سرحال‌کننده نیست، شب‌ادراری (nocturia)، سردردهای صبحگاهی، تمرکز ضعیف یا تصادفات اتومبیل که قابل انتساب به خواب‌آلودگی باشد.

● چه باید کرد؟

▪ معاینه عمومی

به وزن و قد وی توجه کنید و در صورت امکان اندازه گردن وی را با یک متر نواری بسنجید هرچند اندازه دقیق پیراهن کفایت خواهد کرد. شاخص توده بدن(۱) (BMI) را محاسبه نمایید. در نیمی از بیماران دچار آپنه انسدادی هنگام خواب، BMI بالای ۳۰ است. دور گردن بالای ۴۳ سانتی‌متر همبستگی خوبی با خروپف و آپنه انسدادی هنگام خواب دارد.

بینی را از نظر هرگونه انسداد (مثل پولیپ یا انحراف تیغه بینی) و یک یا دو طرفه بودن انسداد معاینه کنید.

اروفارنکس را برای ارزیابی میزان نزدیکی (crowding) دندان‌ها و اندازه لوزه‌ها و زبان کوچک معاینه نمایید. پزشکان مجرب قادر خواهند بود این ارزیابی را به صورت کیفی انجام دهند. پزشکان کم‌تجربه‌تر می‌توانند با استفاده از طبقه‌بندی مالامپاتی (۲) (Mallampati) (دارای درجات ۴-۱)که توسط متخصصان بی‌هوشی جهت ارزیابی سادگی لوله‌گذاری استفاده می‌شود، یک ارزیابی کمّی پایه به عمل آورند.

وجود رتروگناتی (عقب رفتن فک تحتانی که در هنگام جفت شدن دندان‌ها باعث جلوآمدگی فک فوقانی نسبت به فک تحتانی می‌شود) و نیز نزدیکی (crowding) و کیفیت دندان‌های وی را بررسی کنید.

هیپوتیروییدی را به عنوان یک تشخیص مدنظر قرار دهید.

از مقیاس اپوورت (۱) (Epworth)برای اندازه‌گیری خواب‌آلودگی روزانه استفاده نمایید. با این کار خواب‌آلودگی به گونه‌ای رواسازی شده، تجدیدپذیر و با حساسیت بالا هرچند غیراختصاصی ارزیابی می‌گردد.

▪ مداخلات

ـ اصلاح رفتار و سبک زندگی

بیمار را تشویق کنید وزن خود را کم و سیگار را ترک کند (سیگارکشیدن، خروپف را بدتر می‌کند). وی باید داروهای آرام‌بخش را متوقف کند و مصرف الکل را کاهش دهد. استفاده از گوشی محافظ را برای همسر وی توصیه کنید و اگر خروپف وابسته به وضعیت باشد، بیمار می‌تواند «آموزش وضعیت‌گیری» را امتحان کند: بالش‌ها یا محصولات ویژه (انواع مدرن «توپ تنیس در یک جوراب دوخته شده به پشت لباس خواب») برای برخی افراد موثر هستند.

▪ مداخلات طبی ممکن

احتقان بینی را با اسپری‌های ضد احتقان و استروییدی بینی درمان کنید. اگر این کار مفید واقع نشد، مشاوره با یک متخصص گوش و حلق و بینی را مدنظر قرار دهید. اگر بیمار لوزه‌های بسیار بزرگی داشته باشد و به خصوص اگر تعداد محدودی از عوامل خطرزای معمول خروپف (مثل BMI بالا) را داشته باشد، ممکن است تونسیلکتومی خروپف را علاج کند. دیگر اقدامات جراحی ممکن عبارت‌اند از اوولوپالاتوفارنگوپلاستی و محکم‌کردن کام نرم با امواج رادیویی (radiofrequency). این اقدامات نیازمند مشاوره تخصصی هستند. موفقیت درازمدت همیشه مطابق با نتیجه ابتدایی غالبا عالی نیست.

▪ ارزیابی بیشتر

آزمون‌های کارکرد تیرویید را مدنظر قرار دهید. همچنین اگر فکر می‌کنید که ممکن است بیمار دچار «نشانگان آپنه انسدادی هنگام خواب» (ترکیب آپنه انسدادی هنگام خواب و خواب‌آلودگی بیش از حد روزانه) باشد، وی را به یک مرکز خواب برای ارزیابی شبانه و درمان احتمالی با فشار مثبت مداوم راه‌های هوایی (PAPC) ارجاع دهید. اگر دندان‌های کافی داشته باشد، آنگاه یک ابزار جلوآورنده (advancement) فک تحتانی می‌تواند به خروپف و آپنه انسدادی خفیف هنگام خواب کمک کند؛ این کار را یک دندان‌پزشک یا جراح دهان بهتر می‌تواند انجام دهد.

ترجمه: دکتر دامون غضنفری املشی

منبع:

Parker RJ, et al. Snoring. BMJ November ۵, ۲۰۰۵; ۳۳۱: ۱۰۶۳.