پستمن،تکنولوژی و دارا و ندار

نیل پستمن ، در بحث از تکنولوژی های مدرن ، تعبیر تکنوپولی را به کار می برد . در واقع تکنوپولی ، شرایطی است که در آن تمام اجزای جامعه و فرهنگ تحت الشعاع ایدولوژی تکنولولوژی قرار …

نیل پستمن ، در بحث از تکنولوژی های مدرن ، تعبیر تکنوپولی را به کار می برد . در واقع تکنوپولی ، شرایطی است که در آن تمام اجزای جامعه و فرهنگ تحت الشعاع ایدولوژی تکنولولوژی قرار گرفته اند . تکنولوژی ها ، بدون در نظر گرفتن کارکردی که دارند، به خودی خود دارای ایدئولوژی هستند و زمانی که یک تکنولوژی وارد جامعه ای می شود ، ایدئولوژیهای نهفته در آن نیز در جامعه پیاده می شوند . به عبارت دیگر ، این تکنولوژی ها هستند که واقعیت های زندگی را برای افراد جامعه شکل داده و نشان می دهند . دیدگاه افراد جامعه نسبت به واقعیات موجود ، کاملا متاثر از آن نوع تکنولوژی ای خواهد که از آن استفاده می کنند.‌

در ذیل بخشی از دیدگاه‌های وی درباره تکنولوژی را با هم می خوانیم

فکر نمی کنم هیچیک از ما بتواند در مورد رشد سریع تکنولوژی جدید کاری کند. تکنولوژی جدید به تجدید نیروی اقتصاد کمک می کند و در هر بحثی برای کاهش سرعت آن باید عواقب اقتصادی نیز در نظر گرفته شود. اما برای ما ممکن است که نحوه و میزان استفاده مان از تکنولوژی را کنترل کنیم. بهترین جا برای بحث در این زمینه هم نظام آموزش و پرورشی ما است. اگر دانش آموزان در زمینه تاریخ و تاثیرات اجتماعی و روانی تکنولوژی بخوبی آموزش ببینند آنگاه ممکن است بعدها به بزرگسالانی تبدیل شوند که از تکنولوژی استفاده کنند نه اینکه تکنولوژی از آنها استفاده کند.‌

هر چند تکنولوژیهای در حال ظهور مطمئنا جنبه های مثبت زیادی دارند، اما من بهترین فرد برای پاسخ به این سوال نیستم. من توجه خودم را بیشتر بر عواقب احتمالی منفی تکنولوژی معطوف ساخته ام، عمدتا هم به این خاطر این کار را کرده ام که ظاهرا همه راجع به مزایائی که تکنولوژی با خود خواهد آورد صحبت می کنند. لازم است یکی هم خاطر نشان سازد که ممکن است چه چیزهائی از دست برود. البته یکی از مشکلات این است که چیزی را که شاید من منفی ببینم، شخص دیگری ممکن است همان را مثبت بداند. مثلا ساخت و استفاده از تلفن و اتومبیل از نظر من فکر بسیار بدی بود. همچنین ساعتها صرف وقت پای اینترنت، در حالی که می توان همان وقت را صرف خواندن آثار ادبی مانند دون کیشوت نوشته سروانته کرد.‌

من فکر می کنم تا جائی که به تکنولوژی مربوط است، همیشه میان دارا و ندار اختلاف وجود خواهد داشت. مثل اختلافی که میان خودروها وجود دارد. اکثر مردم شاید بتوانند خودرو بخرند اما میان مرسدس بنز و (اتومبیل ارزان قیمت ) ساترن تفاوت فاحشی وجود دارد. اما حتی وقتی مشکل دسترسی به تکنولوژی به نحوی حل شود که هر کسی که می خواهد بتواند به آن دسترسی داشته باشد، باز هم مشکلی وجود خواهد داشت. به عنوان مثال: لا اقل در آمریکا تقریبا همه مردم به کتابخانه عمومی دسترسی دارند. در کتابخانه بزرگترین، عمیقترین و روشنگرترین آثار ادبی که انسان تا کنون تولید کرده را می توان یافت. اما آیا اکثر مردم کتاب می خوانند؟ مثلا آیا خود شما آثار سروانته را خوانده اید؟ آیا غزلهای شکسپیر را خوانده اید؟ آیا آثار هگل و نیچه را خوانده اید؟ کتابهای این نویسندگان در کتابخانه موجود است، شما هم به آنها دسترسی دارید، ولی چرا خود را با این آثار ادبی آشنا نساخته اید؟ حتی اگر هم این کار را کرده باشید حتما با من موافقید که اکثر مردم چنین کاری نکرده اند.

پستمن در جایی از کتاب تکنوپولی به نفوذ تکنوپولی بر روش های پزشکی نیز اشاره می کند .

اینکه پزشکی نوین ، رفته رفته از روشهای سنتی تشخیص و درمان خود دور می شود و بیشتر ابزار محور می شود تا بیمار - پزشک محور ؛ به طوری در آن بیشتر از این که درپی تشخیص و درمان علل بیماری باشیم ،تلاش می شود تا علایم بیماری موقتا از بین بروند . به عبارتی در حالی که در طب بومی ، ذائقههای بیولوژیک متاثر از جغرافیای بومی و نیز مولفه های زیستی فرهنگ لحاظ می شود ، در پزشکی مدرن ، هدف تنها تسکین یا حذف موقت علایم بیماری است . از آنجا که تکنولوژی نوین سهولت را مهمترین عامل کسب مشرعیت خود می داند ، لذا در پزشکی نیز ، اصل سهولت ، در تسکین سریع درد و بیماری ، معنا می شود . در واقع پزشکی نوین صورت مساله ( خود بیماری ) را پاک می کند و فقط علایم و نشانه های آن را که حتی برای بیمار هم محرز است ، موقتا از بین میبرد ؛ در حالیکه در طب بومی ، هدف حذف بیماری است و نه تسکین موقت درد ها . از طرف دیگر ، این نکته در تکنولوژی مدرن لحاظ نمی شود ، که با توجه زیست بوم های فرهنگی و جغرافیای متفاوت ، ما با طبابت ها روبروییم و نه یک طبابت خاص و جهان شمول . همانطور که طب بومی ، در همه جای دنیا به یک شکل و به یک روش نیست .‌

ترجمه جمشید سلمانیان