پنجشنبه, ۲۷ دی, ۱۴۰۳ / 16 January, 2025
اندر مصائب حرفه طبابت
ابن‌سینا در سال ۳۷۰ هجری در بخارا به دنیا آمد و سال ۴۲۸ هجری در همدان رخ در نقاب خاک کشید. این بزرگمرد تاریخ ایران و اسلام میراثی از خود بجا گذاشت که امروز نه تنها ایرانیان و مسلمانان، بلکه همه ملت‌های فرهیخته جهان به آن مباهات می‌کنند، در روزگار ما که اخلاق به دست فراموشی سپرده شده است نگاه به زندگی سراسر علم و اخلاق شخصیت‌هایی همچون ابن‌سینا ضرورتی انکارناپذیر و چراغ راه پزشکان امروز است.
در طول تاریخ، پزشکی شغلی مقدس بوده و بسیاری از طبیبان روزگاران کهن، از عالمان دینی و اولیای الهی بوده‌اند و با همگامی پزشکی و اخلاق، با شفادهی بیماری جسمی بیماران، آن را وسیله جذب و هدایت مردم به سوی ارزش‌های معنوی قرار داده‌اند. در واقع پزشکی و اخلاق، پیوندی مقدس و ناگسستنی دارد. پزشکی به سلامت انسان می‌اندیشد و اخلاق، سعادت انسان را هدف خویش می‌داند. پزشکی پاسدار جسم است و اخلاق، نگهبان روح. یکی فضای زندگی فیزیکی را تلطیف می‌کند و دیگری فضای روابط اجتماعی و زندگی فرهنگی را یاری می‌رساند.
نگاه تک‌بُعدی به زندگی انسان، گاه تن را به فراموشی سپرده و نعمت بزرگ سلامت را از بشر گرفته و گاه انسانیت انسان را دستخوش نسیان کرده و روح ملکوتی وی را نادیده انگاشته است. چه نیکوست که پزشک، افزون بر سلاح مادی و دارو، مسیحادم و عیسی نفس باشد و با کلام و خلق نیک، تاعمق جان بیمار نفوذ کند و بیماری را شفابخش باشد.
امروزه نیز در تمام کشورهای جهان پزشکان زندگی حرفه‌ای خود را با سوگند آغاز می‌کنند. در ایران نیز با این جملات زندگی حرفه‌ای یک پزشک در ایران آغاز می‌شود: اکنون که با عنایات و الطاف بیکران الهی در شرف پذیرفتن مسوولیت خطیر پزشکی قرار گرفته‌ام... من در برابر قرآن کریم به خداوند قادر متعال، خدایی که بر همه امور آگاه است و تمامی موجودات در قبضه قدرت اوست سوگند یاد میکنم که به احکام مقدس اسلام و حدود الهی با دیده احترام بنگرم، از خیانت و تضییع حقوق بیماران به طور جدی پرهیز کنم. نسبت به حفظ اسرار آنان جز در مواقع ایجاب ضرورت شرعی پایبندی کامل داشته باشم و خدا را در همه حال حاضر و ناظر شوون خود بدانم.
● مشکلات بی‌پاسخ
امروز پزشکی برای اغلب پزشکان منزلت اجتماعی و پول ندارد، بلکه سراسر مشکل است. طولانی‌ترین دوران آموزش، انبوه مطالب آموزشی، مشکل‌ترین شرایط کاری در طول شبانه روز، فقدان امنیت شغلی، بیکاری، عدم توجیه اقتصادی در امر سرمایه‌گذاری در زمینه پزشکی، توزیع نامناسب، تصدیگری بیش از حد دولت، قوانین دست و پاگیر، تعرفه‌های پایین پزشکان عمومی و... گوشه‌هایی از مشکلات پزشکان است که نمی‌توان از آنها چشم‌پوشی کرد و باید حل آنها را پیگیرانه دنبال کرد. پزشکان امروز چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی و حتی اعضای هیات علمی جوان دانشگاه‌ها با این مشکلات در حالی دست و پنجه نرم می‌کنند که کمتر کسی در فکر کمک و یاری آنان و تلاش برای حل معضلات آنان است. امیدست جهت‌گیری و جریان امور به نحوی پیش رود که حل مشکلات و معضلات این گروه فرهیخته در دستور کار مسوولان و متولیان قرار گیرد.
● روزی برای پزشکان
سال ۱۳۷۷ شورای عالی انقلاب فرهنگی پیرو پیشنهاد سازمان نظام پزشکی یکم شهریور ماه ـ مقارن با سالروز ولادت پزشک عالیقدر و فیلسوف بنام ابوعلی سینا ـ را به عنوان روز پزشک انتخاب کرد و این تاریخ در مناسبت‌های رسمی کشور درج شد.
نامگذاری سالروز تولد فخر جهان طبابت و مباهات عرصه علم و حکمت، شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا به عنوان «روز پزشک» انتخابی شایسته و الهام‌بخش است و هرساله یاد الگوی کم نظیر طبابت همراه حکمت را در ذهن و دل همه پزشکان زنده می‌کند.
از سویی این روز فرصت تجلیل از خدمات و فداکاری‌های پزشکانی است که در همه مقاطع حساس تاریخ پرفراز و نشیب این سرزمین بویژه در ایام پرتنش پیروزی انقلاب اسلامی و سال‌های سخت و پرافتخار دفاع مقدس از بذل توان و جان خویش دریغ نکرده و نام ایران را به عنوان کشوری برخوردار و پیشگام در دانش و اخلاق پزشکی در صفحات تاریخ دنیا جاودانه کردند.
روز پزشک، فرصت خوبی است که وضعیت جایگاه، منزلت و اعتبار شغل پزشکی در کشورمان را دوباره مرور و بازنگری کنیم و سیاستگذاران و نخبگان عرصه سلامت کشور با همفکری و همدلی همه نیروها و مجامع دلسوز جامعه پزشکی سیاست‌ها و راهکار‌های ترویج و اشاعه ارزش‌های معنوی و اخلاق پزشکی و ارتقای جایگاه و منزلت شاغلان حرف پزشکی بخصوص شاغلان جوان را مورد بازخوانی و توجه قرار داده و در جهت حل مشکلات و معضلات اساسی سلامت کشور قدم‌های بلندتر و ماندگاری بردارند.
به طور حتم در این راه، تغییر در خیلی از مسائل از جمله میزان جذب دانشجو، قوانین و مقررات حقوقی کار در حرفه پزشکی، شرایط مالی و رفاهی شاغلان حرفه پزشکی، تعرفه‌های درمانی و... اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
● پزشکان همه جا
شغل‌های غیر پزشکی برای پزشکان اتفاقی است که در چند سال اخیر رخ داده است. اکنون می‌توانید پزشکان را در بسیاری از اصناف ببینید از شاعری و خوانندگی تا روزنامه‌نگاری و سیاست و تجارت و حتی بساز بفروشی. بسیاری از پزشکانی که متوجه شده‌اند جایی برای ارائه خدمات جهت حفظ سلامت جامعه برای آنان وجود ندارد به مشاغل کاذب روی آورده‌اند و هویت شغلی خود را از دست داده‌اند. البته این جدا از بحث شرکت برخی پزشکان در فعالیت‌های تجاری است. زیرا بسیاری از پزشکان قدیمی به کارهای جنبی زیادی نیز می‌پردازند. کارهایی که با رشته آنها همخوانی ندارد، اما برای کسی هم مشکلی ایجاد نمی‌کند.
● پزشکی در ایران
قدمت پزشکی در ایران به قدمت تاریخ ایران است. در ایران باستان پزشکی در اختیار علمای دینی و موبدان بوده است. آنچه از تاریخ به جای مانده است نشان میدهد در ایران باستان روان درمانی، گیاه درمانی و جراحی از درمان‌‌های معمول پزشکان محسوب می‌شده است. طب در دوران ساسانیان درخشان‌تر از دوران‌های قبل شده بود.
نکته: شغل‌های غیر پزشکی برای پزشکان، اتفاقی است که در چند سال اخیر رخ داده است. اکنون می‌توانید پزشکان را در بسیاری از اصناف ببینید از شاعری و خوانندگی تا روزنامه‌نگاری و سیاست و تجارت و حتی بساز بفروشی
در دوره ساسانیان تأسیس دانشگاه‌ها و مراکز علمی نمود خاصی پیدا کرد. شاپور دوم دانشگاه جندی‌‌شاپور را در شمال غربی پایهگذاری کرد. در این دانشگاه دانشجویان برای تعلیم، بیماران را معاینه می‌کردند. در دانشگاه مذکور استادان یونانی، سریانی، هندی و ایرانی به تدریس اشتغال داشته، کتابهای گوناگون را به زبان پهلوی در می‌آوردند.
پس از اسلام علم و دانش ایرانیان با تعالیم دینی در هم آمیخت و دوران طلایی پزشکی ایران آغاز شد. دورانی که در زمان سامانیان یکی از بزرگ‌ترین نوابغ جهان یعنی ابن‌سینا را به خود دید، در زمان آل‌‌بویه بتدریج خدمات بیمارستانی متداول‌تر شد. در این دوره خدمات بیمارستانی نه تنها رایگان بوده است، بلکه به افراد بی بضاعت پس از بهبود پولی داده می‌شد تا بتوانند برای مدتی زندگی کرده و کاری پیدا کنند. پزشکان نیز در ازای کاری که انجام می‌دادند، حقوق دریافت می‌کردند.
در دوره صفویه، پزشکی و درمان نسبت به دوره‌های قبل پیشرفت کرد، ولی افتخارات کمتری به دست آورد. در دوران حکومت افشاریه و زندیه در پزشکی و درمان ایران پیشرفتی حاصل نشد، بلکه بیشتر به سوی انحطاط سوق داده شد. سال ۱۲۴۷ اولین بیمارستان مدرن تهران گشایش یافت. مسیونرهای مذهبی انگلیسی نیز سال ۱۲۵۸ بیمارستانی در اصفهان تأسیس کردند. سال ۱۲۶۹ یک هیأت آمریکایی در شهر ارومیه بیمارستان دیگری تأسیس نمود. با تاسیس دارالفنون اساس طب نوین در ایران پایهگذاری شد. سال ۱۲۹۰ طبق قانونی که به تصویب مجلس رسید دفتر مخصوصی برای ثبت نام پزشکان به وجود آمد و نام کسانی که از ۱۰سال قبل به حرفه پزشکی اشتغال داشتند، در آن ثبت شد و این پزشکان جواز طبابت دریافت می‌کردند. سال ۱۲۹۹ با تصویب قانون طبابت در مجلس شورای ملی، علاقه‌مندان به رشته پزشکی و داروسازی باید وارد مدرسه طب که رسمیت داشته باشد، شوند و بدون اجازه‌‌نامه وزارت معارف حق طبابت نداشتند.
سال ۱۳۰۰ وزارتخانه جدیدی به نام وزارت صحیه و فواید عامل تأسیس شد ولی با عوض شدن کابینه، این وزارتخانه جدیدالتأسیس در حالی که ۳ ماه از عمر آن می‌گذشت، منحل گردید. سال ۱۳۰۲ دوباره وزارت صحیه و فواید عامه باز شد و مجلس حفظ‌‌الصحه به این وزارتخانه ملحق شد و نام آن به شورای عالی صحیه تغییر یافت. سال ۱۳۱۳ شورای عالی صحیه مملکتی به اداره کل بهداری تغییر نام داد. تا سال ۱۳۱۸ دانشکده‌ها که مدارس عالی نامیده می‌شدند، زیر نظر مستقیم وزارت معارف اداره می‌شد. سال ۱۳۱۸ با تصویب قانون استقلال دانشگاه، بیمارستان‌ها از اداره کل بهداری جدا و تحویل دانشگاه شد. پس از شهریور ۱۳۲۰ اداره کل بهداری از وزارت کشور جدا و به صورت یک وزارتخانه مستقل درآمد. سال ۱۳۵۵ وزارت بهداری به وزارت بهداری و بهزیستی تغییر عنوان داد. سال ۱۳۵۹ وزارت مزبور دوباره به وزارت بهداری تبدیل شد و سال ۱۳۶۳ بار دیگر به وزارت بهداری و بهزیستی و در نهایت در ماه‌های پایانی سال ۱۳۶۴ بر اساس سیاست‌های دولت مبنی بر ضرورت توسعه آموزش پزشکی و تربیت نیروی انسانی کافی در زمینه پزشکی و پیراپزشکی و استفاده بهتر از تمام ظرفیت‌های درمانی کشور برای تربیت کادر مورد نیاز و تعمیم و توسعه بهداشت به‌عنوان یک اصل که پیشگیری مقدم بر درمان است، آموزش پزشکی از وزارت علوم جدا و با انحلا‌ل وزارت بهداری و بهزیستی وقت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل شد. وضعیتی که تاکنون حفظ شده است.
● اعتماد به پزشک
پزشکان هم مثل هر انسان دیگر می‌توانند اشتباه کنند، ولی اشتباه یک پزشک چون با جان انسان سروکار دارد بسیار برجسته‌تر و بزرگ‌تر جلوه می‌کند، اعتماد بیمار به پزشک شرط اساسی در موفقیت درمان است، اما متاسفانه امروز شاهد آن هستیم که دیگر مردم اعتماد لازم را به پزشکان ندارند، بلکه عقیده دارند پزشکان فقط به فکر سرکیسه کردن آنها هستند! مقصر واقعی در این بین کیست؟ پزشکان؟ مسوولان وزارت بهداشت؟ شرایط جامعه ؟ یا...
شاید همه به نحوی در به وجود آمدن این شرایط دخیل باشند. جامعه همواره پزشکان را قشری مرفه، آسوده طلب و بی‌دغدغه می‌داند در حالی که این موضوع برای قسمت اعظمی از پزشکان صدق نمی‌کند.
فراموش نکنیم گاهی مشکلات بیمار آنقدر وخیم و شدید است که نمی‌توان کار خاصی برای او انجام داد. گاهی امکانات درمانی کافی وجود ندارد، گاهی اصلا بیمار به حرف پزشک گوش نمی‌دهد و صد البته گاهی پزشک مرتکب سهل‌انگاری می‌شود.
علی اخوان بهبهانی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست