روستایی زیبا در دامنه کوه کرکس

ابیانه روستایی در ۴۰ کیلومتری شمال غربی نطنز در دامنه کوه کرکس است. این روستا به اعتبار معماری بومی‌ و بناهای تاریخی پرتنوعش از روستاهای استثنایی ایران است. ابیانه نقطه‌‏ای …

ابیانه روستایی در ۴۰ کیلومتری شمال غربی نطنز در دامنه کوه کرکس است. این روستا به اعتبار معماری بومی‌ و بناهای تاریخی پرتنوعش از روستاهای استثنایی ایران است. ابیانه نقطه‌‏ای خوش منظره و خوش آب و هوا و دارای موقعیت طبیعی مساعدی است.

نوشته و اثری که قدمت زمانی ابیانه را دقیقاً معلوم کند در دست نیست؛ ولی قدمت هزار و پانصد ساله را برای آن تخمین می‌زنند و آن را از کهن‌ترین زیست‌گاه‌های انسانی در حاشیه دشت کویر ایران می‌دانند. آثار و بناهای تاریخی که در ابیانه وجود دارد مربوط به دوره‌های ساسانی، سلجوقی، صفوی و قاجار است. این آثار نشان‌دهنده قدمت تاریخی این زیست‌گاه انسانی است.

تمامی خانه‌های ابیانه روی دامنه پرشیبی در شمال رودخانه «برزرود» بنا شده‌است به صورتی که پشت بام مسطح خانه‏‌های پایین دست، حیاط خانه‏‌های بالادست را به وجود آورده ‌است و هیچ دیواری هم آنها را محصور نمی‏سازد. در نتیجه، ابیانه در وهله اول روستایی چند طبقه به نظر می‏آید که در بعضی موارد تا چهار طبقه آن را می‌توان مشاهده کرد. ‏

نمای خارجی دیوارهای خانه‏‌های ابیانه با خاک سرخی که معدن آن در مجاورت روستاست پوشیده شده‌است. از آنجا که در دامنه‌‏های شیبدار ابیانه فضای کافی برای ساختن خانه‏‌های موردنیاز وجود ندارد در این روستا چنین رسم شده‌ است که هر خانواده انبار غار مانندی در تپه‏های یک کیلومتری روستا در کنار جاده و نرسیده به ابیانه ایجاد کند. این غارها که در دل تپه‏‌ها حفر شده‏اند و از بیرون فقط درهای کوتاه و محقر آن نمودار است برای نگهداری دام‌ها و نیز آذوقه زمستانی و اشیای غیرضروری مورد استفاده قرار می‏گیرد.

زندگی مردم ابیانه کشاورزی، باغداری و دامداری است که با روش‌های سنتی اداره می‏شود. بیشتر زنان در امور اقتصادی با مردان همکاری دارند. ابیانه دارای هفت رشته قنات است که برای آبیاری مزارع و باغهای مورد استفاده قرار می‏گیرد. گندم، جو، سیب‏ زمینی و انواع میوه به خصوص سیب، آلو، گلابی، زردآلو، بادام و گردو در ابیانه به دست می‏آید.

مردم ابیانه به سبب کوهستانی بودن منطقه و دور بودن محل آنها از مراکز پرجمعیت و راه‌هــــای ارتباطی، قرن‌ها در انزوا زیسته و در نتیجه بسیــــاری از آداب و رسوم قومی ‌و سنتی و از جمله زبان و لهجه قدیم خود را حفظ کرده‌‏اند. ‏

قدیمی‌ترین اثر تاریخی ابیانه آتشکده‏ای است که مانند دیگر بناهای ده در سراشیبی قرار گرفته‌است. آتشکده ابیانه را نمونه‏ای ازمعابد زردشتی دانسته‏اند که در جوامع کوهستانی ساخته می‏شد.‏

اثر تاریخی دیگر این روستا مسجد جامع آن و قدیمی‌‏ترین اثر تاریخی این مسجـــد منبر چوبی منبت‏کاری آن است که در سال ۴۶۶ هجری قمری ساخته شده‌است. ‏

مسجد قدیمی‌دیگر ابیانه مسجد «برزله» است که دارای فضای دلبازی است و روی لنگه در شرقی آن سال ۷۰۱ هـ. ق. نوشته شده‌است که مربوط به دوره ایلخانان است. ‏

مسجد تاریخی دیگر ابیانه مسجد حاجتگاه است که کنار صخره‏ای در کوهستان بنا شده و بر در ورودی شبستان آن تاریخ ۹۵۲هـ. ق. مشاهده می‏شود. ‏

روستای ابیانه دارای دو زیارتگاه است: یکی مرقد شاهزاده عیسی و شاهزاده یحیی در جنوب روستا که به گفته اهالی فرزندان امام موسی کاظم(ع) بوده‏اند و زیارتگاه دیگر ابیانه قدمگاه نامیده می‏شود. از جمله اماکن دیدنی دیگر ابیانه می‏توان از خانه غلام نادرشاه و خانه نایب حسین کاشی نام برد.‏