نقش بنیادهای انگلیسی و آمریکایی در وقوع کودتاها و بحران های جهان

به بهانه سالگرد کودتای ۲۸مرداد

مارک آلموند، یکی از فعالان دوره جنگ سرد، در این مقاله به نقش عوامل نفوذ دولتهای بزرگ و از جمله آمریکا در بروز ناآرامی، کودتا و حوادث مشابه در جهان، از جمله حوادث اخیر اکراین، پرداخته و اعتراف کرده است که وقایع ایران در سال ۱۹۵۳ الگوی لازم را به دست داد.

نقش سازمان جاسوسی- نظامی انگلیس و آمریکا در وقوع کودتای ۲۸مرداد و سقوط دولت دکترمحمد مصدق بر هیچ کس پوشیده نیست، حتی اگر عده ای این کودتای نظامی را «قیامی خودجوش» یا «حرکتی درون زا» معرفی کنند.

اسناد تازه منتشر شده سازمان جاسوسی آمریکا و انگلیس و اعتراف عاملان و دست اندرکاران کودتا نیز هر روز گوشه ای از ابعاد این کودتا و نقش عوامل خارجی را در بسیج عده ای اوباش، عوامل ضد ملی و منفعت طلب، هرچه بیشتر آشکار می کنند.

مارک آلموند، یکی از فعالان دوره جنگ سرد و استاد کنونی تاریخ مدرن در کالج اوریل دانشگاه آکسفورد، در این مقاله به نقش عوامل نفوذ دولتهای بزرگ و از جمله آمریکا در بروز ناآرامی، کودتا و حوادث مشابه در جهان، از جمله حوادث اخیر اکراین، پرداخته و اعتراف کرده است که «وقایع ایران در سال ۱۹۵۳ الگوی لازم را به دست داد. در آن زمان پولهای آمریکا و انگلیس جمعیت ضدمصدق را به جنبش درآورد و...

... من به عنوان کارچاق کن جنگ سرد می دانم که اعتراضهای خیابانی اوکراین، طرح تنظیمی دهه هشتاد غرب را دنبال کرده است.»

قدرت توده مردم در راه به دست آوردن پیروزی دیگر برای ارزشهای غربی در اوکراین است. در طول پانزده سال اخیر اتحاد جماهیر شوروی (سابق) شاهد گسترش دوباره افسانه های سیاسی بوده است. این افسانه های اخلاقی مدرن همیشه پایانی خوش دارند، اما وقتی قدرت توده مردم برنده شده، چه بر سر این مردم می آید؟

گسترش اعتراضها در اوکراین به مثابه جنگ بین مردم و ساختار قدرت معاصر شوروی نشان داده شده است. آژانسهای غربی جنگ سرد، آشکارا این جریان را تحریم کرده اند. اشتیاق آنان به سرمایه گذاری در کارناوال پر اسراف کیف(Kive) و فریادهای خشم اعتراض کنندگان نشان می دهد که به نقطه حساسی در نظم نوین جهانی انگشت گذاشته اند.

اعمال هر نوع سیاستی خرج دارد. پخش و انتشار روزانه خبر و تصویر تجمع مردم در کیف، خرج زیادی دارد. ممکن است اقتصاد بازار پیروز شده باشد، اما اگر میلتون فریدمن (Milton Friedman) به دریافت کنندگان غذا و نوشیدنی رایگان یادآوری می کرد که دیگر چیزی به نام غذای رایگان وجود ندارد، بدون شک به او انگ استالینیست بودن، می زدند. به نظر می رسید برای تعداد معدودی این پرسش پیش بیاید که کسانی که پول برای قدرت توده مردم خرج می کنند، در برابر راه انداختن این جنبش، چه چیزی می خواهند؟

به عنوان کارچاق کن پیر جنگ سرد که هزاران دلار برای مخالفان اتحاد شوروی (سابق) و همچنین برخی از دانشگاهیان مورد احترام برده ام، شاید بتوانم آنچه را که دوستان، «دوره مخفی ما» نامیدند، روشن تر نمایم. به نظر می رسد بزرگ جلوه دادن بیش از حد زنجیره قدرت توده مردم، احتیاط درمورد افشای کامل آن باشد.

این روزها ما می توانیم اسامی بنیادهایی مانند، اوقاف ملی آمریکا برای دمکراسی (NED) و بنیادهای بی شمار دیگری را برای حرکت مستقل یا استقلال رسانه های اوکراین جستجو کنیم، اما تا شما ندانید که جیمز وسلی از NED، ده سال پیش رئیس CIA بوده است، می توانید تعجب نکنید؟

در طول دهه ۱۹۸۰ ارتش کوچکی از داوطلبان، یا اجازه بدهید روشن تر بگوییم، جاسوسان، در زمینه سازی انقلاب آرام ۱۹۸۹ همکاری کردند تا آنچه را که امروز قدرت توده مردم نامیده می شود، ترویج نمایند. شبکه ای از بنیادهای به هم پیوسته و خیریه ها مثل قارچ روییدند تا پرداخت میلیون ها دلار پول را به مخالفان سازماندهی کنند. این پول ها بیشتر از کشورهای ناتو و هم پیمانان مخفی آنان مثل سوئد که به ظاهر بی طرف بودند، می رسید.

واقعیت این است که حتی یک پنی هم از آنچه که به مخالفان می رسید، از مالیات دهندگان دریافت نشد. میلیاردرهای آمریکایی همچون جورج سوروس (Gorge Soros) بنیاد جامعه آزاد را تأسیس کردند، اما مشکل بتوان فهمید که خود او چقدر پرداخت، چرا که آقای سوروس شفاف سازی را برای دیگران می خواهد نه خودش.

انگلس می گوید: «هیچ تناقضی بین به دست آوردن میلیون ها دلار در بازار سهام به هنگام صبح و صرف آن برای انقلاب در عصر همان روز وجود ندارد.» انقلابی های بازاری مدرن ما اکنون برعکس این فرایند عمل می کنند. افراد مدیون به آنها برای خصوصی سازی به اداره می آیند. تنها یک شوک می تواند جلوی آنها را در توسل به قدرت توده مردم بگیرد. تصویر هر تجمعی بی درنگ به نفع رسانه های تصویری یورو آتلانتیک، برای کشیدن مردم به خیابان، توسط رسانه های مستقل ایجاد شده توسط غرب فروخته می شود، اما هیچ کس به جنگ بیکاری عمومی، هجوم سوداگران داخل، رشد جرم های سازمان یافته، فحشا و میزان بالای مرگ و میر ناشی از بیماری های عفونی در ایالت های موفق دارای قدرت توده مردم، نمی رود. در سال ۱۹۸۹ سرویس امنیتی ما مدل ایده آلی با استفاده از داوطلبان مخلص به عنوان مکانیزمی برای تغییر رژیم ها به کار برد. تنفر از روشی که ایالت های کمونیستی با به کار بردن آنها زندگی مردم را زیر فشار قرار می دادند، رهنمونی شد که من بتوانم لاپوشانی کنم (و حقایق را بازگو نکنم)، اما دیدن فقر عمومی و فرصت طلبی های بدبینانه در دهه ۱۹۹۰ تردید مرا (در روشنگری) از بین برد.

البته باید علایم فساد را پیش از آن تشخیص می دادم. در دهه پیش، یعنی ۱۹۸۰، رسانه های جمعی ما مخالفان (دولت) پاراگوئه را دانشگاهیان از خود گذشته ای تصویر می کردند که به خاطر پایبند بودن به اصولشان، به فقر افتاده اند؛ زمانی که در واقع ماهانه مبلغ ششصد دلار دریافت می کردند. حالا این اشخاص در صف نخست اداره کنندگان سازمان های یورو آتلانتیک نشسته اند. نیکوکاران قدیمی که به نظر می رسد برای اطمینان از رسیدن هر پنی پولشان به افراد نیازمند، خیلی حساسند، حالا هموارکنندگان سرمایه گذاری در زمین های قدیمی (تحت اشغال) ما شده اند. پایان ماجرا، آغاز مشارکت مشاوران بود.

مخالفانی که چک های سوءاستفاده مالی را نقد می کردند، می گویند: با افزایش بدبینی به نیکوکاری، تأسیس یک هتل در تپه های بودا از کمک به کارهای رسانه های سیاسی، زیان کمتری دارد.

در لهستان مخالفان تندی مانند امپراتوری رسانه ای Michniks Agora Adan که امروز چهارصد میلیون یورو ارزش دارد، از انتشارات همبستگی جهانی زیرزمینی که توسط CIA در دهه ۱۹۸۰ بنیان گذاری شده بود، سردرآوردند. با وجود تنفر شدید لهستانی ها از جنگ عراق، این روزنامه ها اکنون از جنگ عراق پشتیبانی می کنند.

در این باره از کارگران کشتی که همبستگی را در سال ۱۹۸۰ پایه گذاری کردند، تا معدنچیان کلوباراهای صرب که شهرشان را در اکتبر ۲۰۰۰ «The Gdansk of Serbia» نام نهادند، میلیون ها نفر اکنون وقت کافی دارند تا در مورد نقش خودشان درتاریخ مطالعه کنند.

برحسب تصادف، قدرت توده مردم بیش از اینکه یک جامعه آزاد را به وجود آورد، سبب از بین رفتن و بسته شدن جامعه آزاد می شود، سبب بسته شدن کارخانه ها می شود؛ اما بدتر از همه، بسته شدن اندیشه هاست. او (قدرت توده مردم) خواهان ایجاد بازار آزاد درهمه چیز به جز عقیده است.عقیده رایج ایدئولوژیهای نظم نوین جهانی که بیشتر آنها کمونیستهای از آیین برگشته اند، بازار لنینیستی (لنینیسم بازاری) است که ترکیبی از مدل اقتصاد خشک با روش ماکیاولی، برای به دست آوردن اهرم قدرت است.

امروزه تنها ابرقدرت دنیا از اسلحه کهنه جنگ سرد استفاده می کند، آن هم نه علیه رژیمهای سلطه طلب بلکه علیه رژیمهایی که واشنگتن از آنها خسته شده است؛ خستگی از کسانی مثل شواردنادزه از گرجستان که هر آنچه را که شوروی گفت، انجام داد و گفته طنزپردازی شوروی را مبنی بر اینکه «مهم نیست که تو حزب را دوست داری یا نه، مهم آن است که حزب تو را دوست دارد یا نه» فراموش کرد.

البته گرجستان محل ارتباط زنجیره لوله هایی است که نفت و گاز آسیای مرکزی را از راه اوکراین به کشورهای ناتو می آورد.

حکمرانان چنین کشورهایی گوش به زنگ باشند (بدانند) که پنجاه سال پیش برژینسکی بحث می کرد که آیا سیاست دائمی پاکسازی، مختص شوروی است؟ اما حالا پیوسته آماده و در دسترس قدرت توده مردم برای از بین بردن چیزهای مورد علاقه دیروز و به نفع رفرم نوین است.

سکه قدرت توده مردم درسال ۱۹۸۶ ضرب شد. وقتی که واشنگتن تصمیم گرفت فردیناند مارکوس برود، اما وقایع ایران درسال ۱۹۵۳ بود که الگو را به دست داد. در آن زمان پولهای آمریکا و انگلیس جمعیت ضد مصدق را به جنبش درآورد که خواستار بازگشت شاه شوند. خبرگزاری نیویورک تایمز شیپور پیروزی مردم بر کمونیسم را نواخت؛ گرچه همین خبرگزاری پنجاه هزار دلار پول داده بود و CIA خودش قطعنامه ضد مصدق را به رهبران کودتا دیکته کرده بود.

آیا نوع تفسیر امروزین از قدرت توده مردم، با واقعیتهای امروز همخوانی دارد؟

مارک آلموند استاد دانشگاه آکسفورد به نقل از «فصلنامه تاریخ روابط خارجی» مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران