روزهای پرچالش چین و امریکا

پیش از سفر اوباما چند نهاد تصمیم گیر امریکا از جمله پنتاگون و سناتورهای امریکایی نسبت به افزایش قدرت رقابت چین در بازارهای جهانی و نیز رشد تکنولوژی نظامی این کشور هشدار دادند

پیش از سفر اوباما چند نهاد تصمیم گیر امریکا از جمله پنتاگون و سناتورهای امریکایی نسبت به افزایش قدرت رقابت چین در بازارهای جهانی و نیز رشد تکنولوژی نظامی این کشور هشدار دادند. سناتور دیک لوگار رئیس کمیته روابط خارجی سنای امریکا تأکید کرده ، واشنگتن باید استراتژی کامل و جامعی را برای روابط با چین جدید پیش ببرد که از هر جهت نسبت به گذشته متحول شده است.

مناسبات پکن و واشنگتن در دوره یکساله اوباما با مشکلات تازه‌ای گره خورده است. تنش‌های سیاسی دو قدرت بر سر بحران کره شمالی یا اختلاف نظر آنها در موضوع هسته‌ای ایران یا شورش‌های جدایی‌طلبانه تبت و تایوان فقط یک جنبه از این مشکلات است. سرچشمه بزرگ درگیری اقتصادی دو قدرت در عرصه اقتصادی جریان دارد. پکن که از ابتدا نسبت به روی کار آمدن دولت دموکرات‌ها و اوباما بدبین بود اکنون با این معضل دست به گریبان است که امریکا بارها چین را در سازمان تجارت جهانی تحت فشار قرار داده و تعرفه‌های تنبیهی برای این کشور در نظر گرفته است.چین به حمایت گرایی تجاری یکجانبه بشدت حساسیت نشان می دهد زیرا بخش اعظم پیشرفت‌ها و رشد اقتصادی این کشور به صادرات وابسته است و اگر این تعرفه‌ها بالا رود صادرات چین کاهش یافته و همگام با بحران جهانی مالی چین برای پیشبرد رشد اقتصادی خود وضعیت سخت‌تری خواهد داشت.

چینی‌ها در گروه ۲۰ و در نشست اخیر آن در لندن از مقام‌های امریکایی تعهد گرفته بودند که این گونه تدابیر اعمال نمی‌شود اما ظاهراً دو کشور نمی‌توانند در باره چنین تعهداتی و اجرای آن چندان خوشبین باشند. بخصوص اینکه امریکا یکی از اصلی‌ترین کشورهایی است که در مسائل تجاری بشدت چین را تحت فشار تدابیر ضددامپینگ و تعرفه‌های تجاری بالا قرار داده است. چین اکنون با پیشی گرفتن از آلمان به بزرگترین صادر کننده جهان تبدیل شده است اما سیاست‌های ضد تجاری امریکا از دیدگاه چین مصداقی از حمایت‌گرایی است که مشخصاً با تدابیر و مقررات سازمان تجارت جهانی همخوانی ندارد. پکن حتی مشکلاتی که اخیراً اروپا برای آن به وجود آورده را از چشم امریکا می‌بیند، اتحادیه اروپا بزرگترین شریک تجاری چین نیز که در این مسیر همواره یار و یاور امریکا بوده است بلافاصله پس از اقدام امریکا تعرفه‌های تجاری بر روی لوله‌های فولادی وارداتی از چین را از ۱۸ درصد به حدود ۳۹ درصد افزایش داد و چین بار دیگر قربانی سیاست های تجاری امریکا و اروپا شد. بر این اساس روابط چین و امریکا نیز وارد مرحله پردردسری شده است. آخرین بار دولت اوباما خواسته که چین باید اجازه دهد ارزش یوآن، واحد پول چین در برابر دلار افزایش یابد. ارزش اوراق بهادار خزانه‌داری امریکا که در اختیار چین است معادل ۸۰۱ میلیارد دلار است و مقامات چین با توجه به کسری بودجه فاحش دولت امریکا، بارها از در امان بودن سرمایه‌گذاری‌های خود در امریکا ابراز نگرانی کرده‌اند. به همین دلیل چین اخیراً سعی کرده در مبادلات ارزی بین المللی خود از دلار امریکا فاصله بگیرد.

اما مشکلات چین و امریکا فقط به حوزه اقتصاد محدود نمی شود. پکن در عین حال که به عنوان بزرگترین شریک تجاری امریکا بر سر موضوع تعرفه‌ها یا تنظیم تراز بازرگانی ۴۰۰ میلیارد دلاری با واشنگتن دچار مشکل است اما این اختلاف‌ها از حوزه‌های سیاسی به عرصه‌های تجاری کشانده شده است. دست کم طی دو سه سال اخیر روابط این دو حریف جهانی امریکا در زمینه‌های مختلف به تنش آمیخته شد. سال گذشته در گرماگرم برگزاری المپیک پکن حمایت‌های بی دریغ امریکا از جدایی‌طلبان تبت و پذیرایی‌های گرم کنگره و کاخ سفید از دالایی لاما روابط دو کشور را بر هم ریخت. این سیاست امریکا که با یک جنگ رسانه‌ای و تبلیغی سنگین برای بدنام‌سازی حکومت کمونیستی چین صورت می‌گرفت موجب شد ترس سنتی پکن از پیشی گرفتن ملاحظات سیاسی و حقوق بشری غربی‌ها بر روابط اقتصادی زنده شود. نگرانی چینی‌ها چندان بی دلیل نبود زیرا به فاصله اندکی از بحث تبت، ‌محافل سیاسی اروپا و امریکا در دو فاجعه خشونت‌بار میانمار و سودان نیز انگشت اتهام به سوی چین نشانه رفته و پکن را با اتهام پشتیبانی از جریان‌های دیکتاتوری مواجه ساختند.

چینی‌ها بر حسب تفکر دیپلماسی شان واکنش‌های متقابل به این حملات را به صورت تدریجی انجام دادند. آنها در اولین گام به سمت تحکیم پیمان‌های امنیتی و استراتژیک با قدرت‌های حریف امریکا بویژه روسیه، ایران و ... رفتند و در مرحله بعدی ارتش چین دکترین نظامی جدید خویش را بویژه در عرصه‌های فضایی، ‌موشکی و فناوری‌های مدرن به نمایش گذاشت. فشردن گلوی متحدان منطقه‌ای امریکا مثل تایوان از زمره این تاکتیک‌ها است که پکن آن را در پاسخ به تصمیم بلندپروازانه امریکا برای فروش ۷میلیارددلاری سلاح به تایپه انجام می دهد.

باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا ماه نوامبر سال جاری میلادی برای اولین بار در این مقام به چین سفر خواهد کرد تا در پکن، پایتخت این کشور بر سر موضوعات مورد علاقه دو طرف با زمامداران چین به گفت‌وگو بنشیند.

چنانکه جان هاتزمن، سفیر امریکا در چین اذعان می کند روابط چین و امریکا هیچ وقت مانند امروز حساس نبوده است. به باور اغلب ناظران آسیا، رهبران پکن با ذهنی پر از شک و بدبینی در مذاکره با اوباما حاضر می‌شوند تصویر سیاست خارجی امریکا در نگاه آنها حتی نسبت به دولت بوش بسیار تیره و مبهم است. با وجود آنکه اوباما قبل از سفر بسیار بر مناسبات گرم دو کشور تأکید کرد اما تیم دیپلمات‌های امریکایی به رسانه‌های این کشور گفته‌اند، مذاکرات اوباما با هوجیان تائو، رهبر چین دشوار و پرفراز و نشیب است.