رمز, خصوصی و محرمانه است

تا همین چند سال پیش فقط کافی بود بخواهی مبلغ اندکی پول از حسابت برداری یا به حساب دیگری واریز کنی, بویژه اگر مجبور می شدی از یک بانک پول بگیری و به یک حساب در بانک دیگر واریز کنی در این حالت باید یک روز مفیدت را در نظر می گرفتی اما هم اکنون سرعت نقل و انتقال پول افزایش بیشتری پیدا کرده است نمی توانیم بگوییم شرایط ایده آلی دارد

تا همین چند سال پیش فقط کافی بود بخواهی مبلغ اندکی پول از حسابت ‌برداری یا به حساب دیگری واریز کنی، بویژه اگر مجبور می‌شدی از یک بانک پول بگیری و به یک حساب در بانک دیگر واریز کنی. در این حالت باید یک روز مفیدت را در نظر می‌گرفتی. اما هم‌اکنون سرعت نقل و انتقال پول افزایش بیشتری پیدا کرده است. نمی‌توانیم بگوییم شرایط ایده‌آلی دارد.

هک کردن رمز عبور عابر بانک‌ها در چند ماه گذشته، حکایت همین نبود شرایط ایده‌آل است،‌ اما نمی‌توان از دایره انصاف خارج شد که شرایط خیلی بهتر از گذشته شده است.

در چشم بر هم گذاشتنی می‌توان از طریق دستگاه خودپرداز یا اینترنت پول جابه‌جا کرد و مهم‌تر از همه با گسترش دستگاه‌های کارتخوان، میزان نقل و انتقال پول به صورت دستی کاهش چشمگیری پیدا کرده است.

● بانکداری الکترونیکی، نیازمند فرهنگسازی

دیگر حتی برای پیچیدن یک نسخه هم مسوول داروخانه پول نقد را قبول نمی‌‌کند و خانم جوان می‌خواهد مبلغ نسخه را با دستگاه کارتخوان پرداخت کند. مسوول صندوق استقبال می‌کند.

داستان چندباره باز هم تکرار می‌شود، مسوول صندوق حداقل در فاصله سه چهار متر آن سوتر و آن‌هم جایی که پشت انواع پوسترهای تبلیغاتی از انواع قرص‌های مکمل و مسکن پنهان شده است، می‌خواهد کارت بکشد.

پس از وارد کردن مبلغ می‌گوید خانم رمزتان را بگویید. سکوت می‌کند و می‌گوید: حداقل دستگاه را جایی بگذارید که خود فرد بتواند رمز را وارد کند و مرد صندوقدار با تندی می‌گوید: مگر نمی‌بینید خانم، جایی برای گذاشتن دستگاه وجود دارد؟ همه جا شلوغ است. فارغ از این‌که آیا وظیفه مشتری است که جایی برای کارتخوان تعیین کند یا حق مشتری است؟

این علامت سوالی است که بارها و بارها در ذهن بسیاری از ما ایجاد شده است. از یک سو وقتی کارت‌های عابربانک‌مان را دریافت می‌کنیم در اولین تذکر به همه ما یادآوری می‌شود که «رمز، خصوصی و محرمانه است»؛ اما در زندگی روزمره هرکدام از ما بارها و بارها مجبور می‌شویم رمزمان را با صدای بلند و نزد همگان اعلام کنیم. این اتفاق در مکان‌های مختلفی رخ می‌دهد از داروخانه گرفته تا میدان میوه و تره‌بار تا سوپرمارکت محله و...

مساله اینجاست که شاید برخی افراد به دلیل ناآشنا بودن به فرهنگ بانکداری الکترونیک نیاز به یاری توام با اعتماد از سوی سایر شهروندان و از جمله فروشندگان داشته باشند، اما این یک اتفاق همگانی نیست. قانون این است که هر شهروندی بتواند از دستگاه‌های کارتخوان استفاده کند و این دستگاه‌ها باید در اختیار مشتری قرار داشته باشند یا حداقل این است که بتواند خودش رمز کارتش را وارد کند و نیازی به اعلام عمومی نداشته باشد.

اما متاسفانه آن که هم‌اکنون جریان دارد این است که در بیشتر مکان‌های خرید، خریدار هیچ اختیاری در مورد کارت نقدی خود ندارد؛ کارت نقدی که شاید همین روز قبل حقوق ماهانه یک کارمند یا بازنشسته در آن واریز شده است و باید تا پایان ماه کفاف خانواده را بدهد. کارشناسان فناوری اطلاعات بر این باورند که این نحوه پرداخت و اعلام همگانی رمز عابر بانک با ریسک زیادی همراه است.

از آن سو باید به این نکته توجه داشته باشیم که بانکداری الکترونیک به عنوان یک فناوری غالب، روز به روز در حال گسترش است.

سرعت تحولات و رقابت بانک‌ها در توزیع دستگاه‌های کارتخوان خود موید همین نکته است که با توسل به ابزارهای مختلف، صاحبان کسب و کار را به استفاده بیشتر از دستگاه‌های کارتخوان دعوت می‌کنند، اما در کنار این رشد روزافزون نیاز به بسط فرهنگ بانکداری الکترونیک وجود دارد.

● این یک راز است

رمز در همه جای دنیا خصوصی و محرمانه است. هر جا که فناوری توسعه می‌یابد، همزمان فرهنگ آن هم گسترش می‌یابد. هم‌اکنون موضوع کارت‌های نقدی و توسعه آن در سطح شهرهای بزرگ و کوچک علاوه بر ابعاد اقتصادی، آثار گسترده اجتماعی پیدا کرده است.

برای توسعه متناسب این فناوری باید به درستی اطلاع‌رسانی شود و البته در کنار این اطلاع‌رسانی باید ابعاد حقوقی و قانونی آن نیز برای عموم شهروندان تبیین شود.

هم‌اکنون بسیاری از فروشندگان، دستگاه‌های کارتخوان را از دسترس مشتری دور نگه می‌دارند و این امر می‌تواند عواقب سوءاجتماعی در پی داشته باشد.

برای رفع این مشکل در مرحله نخست لازم است به شهروندان آموزش داده شود، یکی از حقوق اجتماعی آنها همین است که دستگاه کارتخوان در اختیار آنها باشد و در صورت نیاز به کمک، خود آنها به فروشنده یا شهروند دیگر اعلام نیاز کنند.

در مرحله دوم فروشندگان نیز بدرستی باید متوجه شوند و بدانند در صورت وقوع مشکلات احتمالی، عوارض آن گریبانگیر آنها نیز خواهد شد و در نهایت این‌که باید راهکارهای قانونی مهیا شود تا در مواردی که برخی فروشندگان از این اصول تخطی کردند، شیوه برخورد با این خطا مشخص باشد.

بانکداری الکترونیک آغاز راهی است که علاوه بر آثار اقتصادی، به صورت گسترده‌ای بر ابعاد اجتماعی زندگی انسان ‌ها و شهروندان تاثیر می‌گذارد. خوب است باتوجه به ابعاد اجتماعی آن به گسترش این فناوری کمک کنیم.

مریم چهاربالش