شیره‌ها پرکالری‌اند

عصاره میوه‌ها (مثل انواع شیره‌ها) ترکیبات کنسانتره یا تراکم‌یافته موجود در میوه‌ها هستند که مقدار فیبرشان کم است. مثلا آب پرتقال تمام خواص پرتقال را دارد و تنها برخی ویتامین‌ها …

عصاره میوه‌ها (مثل انواع شیره‌ها) ترکیبات کنسانتره یا تراکم‌یافته موجود در میوه‌ها هستند که مقدار فیبرشان کم است. مثلا آب پرتقال تمام خواص پرتقال را دارد و تنها برخی ویتامین‌ها و املاح حساس در برابر عوامل آسیب‌رسان مثل نور، حرارت و اکسیداسیون را به خاطر فرآیندی که روی میوه انجام شده است ندارد. در حالی که عصاره انجیر یا کشمش یا حتی خرما در مقایسه با خود این میوه‌ها دارای درصد کالری بالاتری هستند. به عبارت دیگر، ۱۰۰ گرم شیره انجیر در مقایسه با ۱۰۰ گرم انجیر انرژی بیشتری دارد.

در کل، وقتی فیبر موجود در ماده غذایی از آن جدا می‌شود، کالری جذب‌شده توسط بدن افزایش می یابد. در واقع، وقتی یک ماده غذایی فیبر دارد، حرکت دستگاه گوارش سریع‌تر شده و کالری کمتری به بدن می‌رسد. به عبارت دیگر در عصاره‌ها تراکم مواد مغذی کمتر و کالری به نسبت وزن ماده اصلی بیشتر است. برخی افراد صبح‌ها به جای عسل، شیره‌خرما یا انجیر میل می‌کنند. باید توجه داشته باشیم که این کار ایرادی ندارد. به هر حال قند تمامی این شیره‌ها از فروکتوز بوده و فروکتوز جزو قندهای ساده مثل گلوکز است که در کبد می‌تواند تبدیل شود و در نهایت مثل گلوکز قندخون را بالا ببرد.

بنابراین، مصرف متعادل شیره‌ها همراه با صبحانه یا در ماه مبارک رمضان بلافاصله بعد از افطار به عنوان ماده‌غذایی پاسخگوی قندخون بعد از مدتی که ناشتا بوده‌ایم، توصیه می شود و می‌تواند جایگزین عسل باشد. اما مصرف زیاد آن می‌تواند تمام مشکلاتی را که قندهای ساده دارند، ایجاد کند؛ یعنی می‌تواند کالری بالایی تولید کند و به راحتی تبدیل به چربی شود و حساسیت انسولین را پایین آورد. این موضوع به ویژه در کسانی که مشکل اضافه‌وزن و چاقی دارند می‌تواند مشکلات قندخون پیش آورد.

برای کودکان زیر یک سال که خوردن عسل ممنوع است، توصیه می‌شود شیره هم داده نشود. درواقع، بهتر است کودکان را به مصرف شیرینی‌ زیاد و غیرطبیعی عادت ندهیم. ممنوعیت مصرف عسل به دلیل ترکیبات آلرژی‌زایی است که از عصاره گل‌ها به وجود می‌آید و می‌تواند در کودکان آلرژی ایجاد کند. البته شیره‌ها این مشکلات را ندارند اما از لحاظ قندهای ساده‌ مصرف محدودشان توصیه می‌شود؛ به خصوص آنکه روان‌شناسان تغذیه کودک می‌گویند که کل عادات غذایی شیرخواران بین ۶ ماهگی تا ۱۵ماهگی شکل می‌گیرد. اگر در این زمان ذائقه کودک را به شیرینی عادت دهیم، بعدها شیرینی زیادی مصرف می‌کند و همان‌طور که گفته شد، با توجه به شرایط کنونی و فعالیت فیزیکی کم و افزایش بیماری‌های مزمن این موضوع به نفع او نخواهد بود.

دکتر تیرنگ نیستانی

متخصص تغذیه و رژیم درمانی

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی