یکشنبه, ۱۶ دی, ۱۴۰۳ / 5 January, 2025
«CIS» فرصتی كه براحتی از دست می رود
پس از فروپاشی شوروی سابق و استقلال كشورهای آسیای مركزی (CIS) حاشیه خزر و قفقاز، فرصت‌های جدیدی برای سایر كشورها به وجود آمد تا بتوانند مناسبات اقتصادی خود با این كشورهای جدید را تقویت كنند.
در این میان همسایگی ایران با كشورهای فوق‌الذكر به دلیل برخورداری از منابع زیرزمینی ظاهری و غیرظاهری (ژئوپلیتیك) و فضای تجاری، اقتصادی و بازرگانی مناسب (ژئواكونومیك) كشورمان را در یك موقعیت خاص قرار داده است. علاوه بر این ایران به لحاظ دینی، فرهنگی و زبانی نیز با كشورهای CIS دارای سوابق تاریخی است كه خود موجب ممتاز شدن موقعیت این كشور خواهد شد.
موقعیت ترانزیتی دیگر، طرح كریدور شمال جنوب است كه امكان ارتباط ترانزیتی كالا بین كشورهای شمال و جنوب اروپا از طریق ایران به كشورهای حوزه خلیج فارس، هند و جنوب شرق آسیا را برقرار كرده است. این كریدور در مقایسه با سایر كریدورها از مزیت‌هایی چون ۴۰ درصد مسافت و ۳۰ درصد هزینه كمتر و امنیت بیشتر برخوردار بوده كه در صورت سرمایه‌گذاری و توسعه شبكه حمل و نقل توسط كشورهای این كریدور (روسیه، ایران و هند)، علاوه بر شكوفایی منطقه آزاد تجاری انزلی، میلیاردها دلار ارز نیز نصیب كشور خواهد شد. ولی عملكرد ایران تاكنون به صورتی بوده كه تنها به بخش ناچیزی از ظرفیت بازار كشورهای روسیه و آذربایجان دسترسی پیدا كرده‌ایم، در حالی كه حضور كشورهایی از جمله تركیه، چین و اغلب كشورهای غربی بویژه كمپانی‌های نفتی امریكایی و اروپایی بسیار پررنگ بوده است.
شایان ذكر است بازار كشورهای آسیای میانه در حالی كه به دلیل نزدیكی مسافت و مناسبات فرهنگی به ایران مورد توجه بازرگانان ایرانی قرار گرفته اما در عمل تنها قشری از بازرگانان سنتی كه به سودهای مقطعی و سریع می‌اندیشند در این بازار حضور یافته و شرایط و تسهیلات لازم برای فعالیت قشر فرهیخته بازرگان در این كشور فراهم نشده است.
واقعیت غیرقابل انكار دیگر اینكه كشورهای آسیای میانه به لحاظ تكنولوژیكی، صنایع مصرفی و تبدیلی تا حدود زیادی از ایران عقب‌تر هستند و چون ایران به لحاظ علمی جایگاه بهتری در بین این كشورها دارد، از مزیت بالاتری هم نسبت به سایر رقبا برای فعالیت در منطقه «CIS» برخوردار است.
اما پس از گذشت سال‌ها از استقلال كشورهای «CIS»، ایران توفیق چندانی در مناسبات اقتصادی و حق علمی و بهره‌برداری از فرصت‌های به دست آمده را نداشته است.در این خصوص مدیركل دفتر ترانزیت و كالاهای مرزی وزارت راه و ترابری با بیان اینكه كشورهای «CIS» به دلیل محصور بودن در خشكی برای نقل و انتقال كالاهای تجاری خود به سایر كشورها تا حد زیادی از مسیرهای ایران استفاده می‌كنند، این موضوع را دارای برتری مهمی برای ایران می‌داند و می‌گوید:مناسبات ایران با CIS در حوزه حمل و نقل بسیار گسترده‌تر از سایر حوزه‌ها است و بخش زیادی از فعالیت بین‌المللی ناوگان حمل و نقل این كشورها برای انتقال كالا نیازمند مسیر ایران برای اتصال به آب‌های آزاد است.عطرچیان می‌افزاید: در ۱۰ ماهه سال ۸۴ بیش از پنج میلیون تن كالا از ایران ترانزیت شده كه بیشتر آن مربوط به كشورهای آسیای میانه و آسیای مركزی بوده است.
● بازار خوب، پشتكار كم
كارشناسان «CIS» با در نظر گرفتن همه موارد فوق‌الذكر دلایل متعددی را برای عدم توفیق ایران در بازار پررونق CIS یادآور شده‌اند.
یكی از مدیران سازمان توسعه تجارت با بررسی وضعیت اقتصادی منطقه دلیل منفی بودن تراز تجاری بین ایران و چند كشور CIS را واردات مواد اولیه زیاد عنوان می‌كند.میرزایی می‌گوید: رقبای كشور ایران برخلاف بازرگانان ایرانی موانع گمركی متعدد ندارند. پس ایران هم باید به صورتی وارد این بازار شود كه بتواند در بین رقبا جای پایی پیدا كند. البته همكاری‌های بخش خصوصی در زمینه خدمات فنی و مهندسی از مهمترین راه‌های حضور در این بازار است.
او مهمترین رقبای ایران در بازار ۲۸۰ میلیونی CIS را چین، تركیه و برخی از كشورهای CIS می‌داند كه در این میان شركت‌های ترك قبل از ایران به شناسایی این بازار اقدام كرده‌اند.همچنین یكی از بازرگانان فعال در CISبا اشاره به اینكه در ۱۵ سال گذشته بازارهای كشورهای مشترك‌المنافع تشنه حضور اقتصادی خارجیان بوده‌اند ولی ما نتوانستیم از این موقعیت به نفع خود استفاده كنیم، اظهار می‌دارد: كمبود امنیت اجتماعی و اقتصادی در سال‌های اول اقتصاد كشورهای آسیای میانه از علل كم‌توجهی بازرگانان ایرانی به بازار CIS بوده است. اما در حال حاضر با توجه به مشكلاتی كه در خصوص عضویت در WTO داریم، بازار آسیای میانه به دلیل اشتراكات فرهنگی با ایران از بازارهای هدف خوبی می‌تواند باشد.
● تركیه رقیب اصلی ایران در «CIS»
اما عضو هیات مدیره اتحادیه صادر كنندگان فراورده‌های نفتی با ابراز تاسف از اینكه ایران پس از فروپاشی نظام كمونیستی در آسیای میانه نتوانست از فرصت‌های تجاری این كشورها استفاده كند، اظهار می‌دارد: برای حضور قدرتمند بخش خصوصی در كشورهای «CIS» دولت باید زیرساخت‌های مناسب‌تری را ایجاد كند.
حسینی یكی از آن فرصت‌های پرسود در بازار آسیای میانه را سوآپ فراورده‌های نفتی، غلات و دام ذكر می‌كند كه اگر آن را ۱۰۰ درصد در نظر بگیریم، ایران تنها از یك درصد آن استفاده كرده است.
او تركیه را رقیب جدی ایران در بازار CIS می‌داند و با انتقاد از حضور كمرنگ بانك‌های ایرانی و روابط نامطلوب پولی و مالی بین ایران و كشورهای آسیای میانه ادامه می‌دهد: بدون فعال شدن ساختارهای پولی و مالی بین دو كشور قطعا حضور موفقی نخواهیم داشت در حالی كه بازرگانان تركیه توانسته‌اند با ایجاد زیرساخت‌های اصلی خود كه همان انتقال پول و ایجاد شعبات بانكی است، بازار را از دست ما بگیرند.
برگزاری همایشی با بدیهیات تكراری هفته گذشته، همایش بررسی فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری ایران و ازبكستان از سوی همایش‌های زنجیره‌یی سازمان توسعه و تجارت ایران درباره كشورهای CIS برگزار شد كه در آن به جز سفیر ازبكستان اثری از بخش خصوصی این كشور كه سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی اصلی به حساب می‌آیند، نبود.محور سخنرانی‌ها نیز بیشتر حول گفت‌وگوهایی بود كه همه از بدیهیات بازار ایران و كشورهای «CIS» خبر می داد.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست