رواز با بالن بر فراز سینوس

اگرچه امروزه اندوسکوپی سینوس, قدم اول در درمان جراحی سینوزیت مزمن است, دیگر درمان های طبی را نباید فراموش کرد بنابراین هر دو درمان های طبی و جراحی در کنار فهم کامل آناتومی, به ایجاد بهترین شرایط برای درمان و پیامد بیماران کمک می کند

آندوسکوپی سینوس اغلب در بیماری‌های عفونی و التهابی سینوس‌ها به کار می‌رود. شایع‌ترین موارد استفاده آن عبارتند از: سینوزیت‌های مزمن مقاوم به درمان طبی، سینوزیت‌ راجعه، پولیپ‌های بینی، موکوسل‌های سینوس، برداشت تومورها، بستن محل نشستی مایع مغزی ـ نخاعی، برداشتن فشار از روی چشم (در افتالموپاتی گریوز)، برداشتن فشار از روی عصب بینایی، داکریوسیتورینوستومی، درمان آترزی کوآنال، در آوردن جسم خارجی و کنترل خون‌ریزی از بینی.

رینولوژی و جراحی سینوس از اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی، دچار تحولی شگرف شد. پیشرفت‌های تصویربرداری، افزایش آگاهی از آناتومی و پاتوفیزیولوژی بیماری‌ها و جراحی‌های تحت هدایت تصویر، به جراحان اجازه داد که روش‌های جراحی پیچیده‌تری را با ایمنی و اثربخشی بیشتری انجام دهند. مطالعات بسیاری در این زمینه انجام شد که همگی میزان بهبود بیماران را پس از آندوسکوپی تا ۹۲ درصد اعلام کرده‌اند. همچنین کیفیت زندگی بیماران نیز بالاتر رفته‌است.

اگرچه امروزه اندوسکوپی سینوس، قدم اول در درمان جراحی سینوزیت‌ مزمن است، دیگر درمان‌های طبی را نباید فراموش کرد. بنابراین هر دو درمان‌های طبی و جراحی در کنار فهم کامل آناتومی، به ایجاد بهترین شرایط برای درمان و پیامد بیماران کمک می‌کند.

سنگ بنای تشخیص و درمان کامل بیماری سینوس‌ها، گرفتن شرح حال دقیق، معاینه فیزیکی کامل و انجام آندوسکوپی بینی است. پیش از اینکه جراحی را در نظر داشته باشیم، باید مطمئن شد که حقیقتا بیمار سینوزیت دارد و کاملا تایید شود.

درمان طبی، کلید اصلی درمان بیشتر بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن یا راجعه است که جراحی می‌تواند در کنار آن، به درمان کامل‌تر کمک کند. همچنین درمان طبی پس از جراحی نیز لازم است.

از آنجا که در طبابت عمومی بسیار دیده می‌شود بیمارانی که مبتلا به سینوزیت هستند ولی به درمان طبی پاسخ نمی‌دهند، علت اصلی آن در درمان‌های تجربی و کاربرد بدون هدف و ناآگاهانه آنتی‌بیوتیک‌ها علیه باکتری‌ها، قارچ‌ها، مایکوباکتری‌ها یا سایر ارگانیسم‌های درگیر جستجو می‌شود.

برای تشخیص یا درمان رینوسینوزیت مزمن، معاینه کامل سر و گردن، همراه با رینوسکوپی فوقانی باید انجام شود. اگر معاینات بیشتری لازم باشد، لزوم انجام آندوسکوپی کامل بینی توجیه می‌شود.

آنچه واقعا نگران‌کننده است، ایجاد خطر جدی در حضور باکتری‌های گرم منفی یا استاف اورئوس مقاوم به متی‌سیلین است که با درمان‌های تجربی تکراری رخ می‌دهد. رشد بیش از حد قارچ‌ها نیز از دیگر عوارض جانبی است.

به دست آوردن ترشحات طی آندوسکوپی و کشت آنهاست که به کم کردن این مشکلات و بالا بردن موفقیت بیشتر درمان‌های آنتی‌بیوتیکی کمک شایانی می‌کند. البته به دست آوردن مواد لازم برای کشت آسان نیست و با استفاده از روش‌های مناسبی باید انجام شوند، از جمله روش‌های جمع‌آوری درست و محیط‌های انتقال مناسب و به موقع رساندن آنها به آزمایشگاه. بنابراین آندوسکوپیست باید از تمامی این عوامل مطلع باشد. از طرفی، کشت‌ها باید از نواحی مناسب گرفته شود، به خصوص از مئاتوس میانی یا مستقیما از سینوس‌ها (در بیمارانی که دهانه سینوس‌هایشان باز است).

● عوارض

همه خطرات احتمالی و مزایای آندوسکوپی سینوس باید با بیمار در میان گذاشته شود. این خطرات می‌تواند شامل موارد زیر باشد: خون‌ریزی، جراحت چشم، دوبینی، کوری، نشت مایع مغزی ـ نخاعی، آسیب مستقیم مغز، اپی‌فورا و آسیب مجرای نازولاکریمال.

قلمرو کارکرد آندوسکوپی سینوس روز به روز گسترده‌تر می‌شود و بیشتر روش‌هایی که پیش از این با برش‌های خارجی انجام می‌شدند، امروزه با آندوسکوپ به سرانجام و نتیحه دلخواه می‌رسند. در بعضی مرکز، برداشتن تومورهای قاعده جمجمه و پاپیلوموها، نیز با این روش منحصر به فرد انجام می‌شود.

● احتیاطات

قرار دادن لوله آندوسکوپ در بینی، می‌تواند رفلکس gag بیمار را تحریک کند و حالات و احساس ناخوشی برای وی ایجاد کند که این امر حتما باید مدنظر پزشک معالج باشد.

● تفاوت‌ها

در روش آندوسکوپی، نیازی به برش و رسیدن به سینوس مربوطه نیست. هدف باز کردن مجرای اصلی سینوس است، حال آنکه در روش قدیمی، مبنا تخلیه محتویات داخل سینوس است. چون در روش آندوسکوپیک، نسج آسیب کمتری می‌بیند، درد و تورم آن کمتر از روش متداول قدیمی است. به دلیل آنکه مبنای عمل آندوسکوپیک، حفظ عملکرد سینوس است، نتیجه عمل بهتر و احتمال عدد سینوزیست کمتر است.

● آندوسکوپی سینوس در اطفال

به دلیل آنکه بیشتر سینوس‌ها، در هنگام تولد تشکیل نشده‌اند و پس از آن به تدریج تشکیل شده و بزرگ می‌شوند و افزایش حجم آنها تا سن بلوغ نیز ادامه پیدا می‌کند، بهتر است تا پس از بلوغ، عمل جراحی سینوس به تاخیر افتد.

● تازه‌ها

جراحی آندوسکوپی به روش بالون سینوپلاستی، پدیده‌ای نوین در درمان بیماری‌های بینی و سینوس محسوب می‌شود و کمتر از سه سال است که در دنیا مرسوم گشته است. این روش جراحی با هدف نگهداری حداکثر بافت‌های بینی و سینوس و حداقل دستکاری در سینوس‌ها ابداع شده و می‌تواند ضایعات منفرد سینوس‌ها، قارچ‌های سینوس، سینوزیت مزمن، کیست‌های داخل سینوس‌ها و... را با کمترین دستکاری روی نسوج بینی و سینوس، درمان کند. این روش جراحی، افق تازه‌ای پیش روی بیماران بینی و سینوس گشوده است. منبع:

American Academy of Otolaryngology, Head and Neck Surgery, ۲۰۰۷

دکتر شادی کلاهدوزان