قرقیزستان, کشوری فقیر با طلای فراوان

قرقیزستان کشوری است در آسیای مرکزی این کشور در قلب کوه های تین شان واقع شده قلل پوشیده از برف و دره های ژرف و زیبا در کنار یخچال های طبیعی, چشم اندازهای زیبایی را در این کشور پدید آورده اند

قرقیزستان کشوری است در آسیای مرکزی. این کشور در قلب کوه های تین شان واقع شده. قلل پوشیده از برف و دره های ژرف و زیبا در کنار یخچال های طبیعی، چشم اندازهای زیبایی را در این کشور پدید آورده اند. در دوران انقلاب بلشویکی جنگ های فراوانی میان قرقیزها و نیروهای روسی در گرفت و پس از پیروزی ارتش سرخ در سال ۱۹۱۹ تا سال ۱۹۲۲ نیز ادامه یافت. به گزارش دویچه وله قرقیزستان در فوریه ۱۹۲۶ جمهوری خودمختار شد و ده سال بعد در سال ۱۹۳۶ تبدیل به جمهوری متحد شوروی سوسیالیستی گشت و مردم این کشور طی دهه های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ از ز ندگی چادرنشینی به شهرنشینی روی آوردند.

این کشور پنج میلیون نفری، که هفتاد درصد آن را مسلمانان به طور عمده سنی تشکیل می دهد، یکی از فقیرترین جمهوری های سابق شوروی به حساب می آید، این در حالی است که بر طبق آمارهای رسمی، میزان باسوادان آن حدود ۹۸ درصد است. در قرقیزستان، اگرچه مثل کشور همسایه، قزاقستان، نفتی وجود ندارد، اما این کشور صاحب یکی از بزرگ ترین معادن طلای جهان است و همین موضوع سبب شده تا سرمایه گذاران فراوانی، به سوی این کشور روان شوند. معدن طلای کوتمور، در ۶۰ کیلومتری مرز چین، در میان کوه ها واقع شده است. کوتمور یکی از ده معدن بزرگ طلای دنیا محسوب می شود و برای رسیدن به آن باید از بیشکک، پایتخت قرقیزستان، شش ساعته، ۳۵۰ کیلومتر راه پیمود و از دو مسیر کوهستانی گذشت. مسیری که در گذشته جاده ابریشم نام داشته و کاروان ها از آن عبور می کردند.

● ۴۰ معدن طلا

امروزه در جاده کوتمور به بیشکک معمولا کامیون های سنگین در حرکت اند، کامیون هایی که از جمله سنگ طلا را از معدن به پائین کوهستان حمل می کنند. اگرچه معدن کوتمور تنها معدن طلای قرقیزستان نیست، اما این معدن در کشور از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لئونید اسل یدکو، رئیس بخش زمین شناسی آژانس دولتی معادن در قرقیزستان در این مورد می گوید: «ما حدود ۴۰ معدن طلا داریم که می توانند از نظر اقتصادی پراهمیت محسوب شوند. میزان طلای این معادن را حدود ۳۵۲ تن برآورد می کنند. ما همه سنگ های طلای این معادن را صادر می کنیم. این در حالی است که حدود ۹۰ درصد طلای به دست آمده در قرقیزستان از معدن کوتمور است.» با توضیح های لئونید اسل یدکو، به نظر می رسد که قرقیزستان بسیار ثروتمند باشد. این در حالی است که مردم در این کشور در فقر به سر می برند و قروض دولتی به اندازه درآمد ناخالص ملی کشور است. به همین جهت است که مقامات قرقیزستان علاقمندند تا توجه سرمایه داران خارجی را جلب کنند تا از این راه، ارز خارجی به کشور راه یابد و مشکلات اقتصادی این کشور فقیر کاهش یابد.

در همین راستا بود که استخراج از معدن بزرگ طلای کوتمور به یک شرکت کانادایی واگذار شد. معادن طلای قرقیزستان را فیزیکدان های اتحاد شوروی سابق در سال ۱۹۷۸ کشف کردند، اما تا سال ها به نظر می رسید که مخارج استخراج و کار روی سنگ طلا، آن قدر گران باشد که به زحمت استخراجش نیرزد. اما پس از تلاشی اتحاد شوروی در دهه ۹۰ میلادی، این شرایط تغییر کرد. در سال ۱۹۹۲ طبق قانونی، مالکیت دولتی بر معادن کشور از میان رفت و راه برای سرمایه گذاری خارجی باز شد. شرکت کانادایی کامه کو (Cameco) در ماه های پایانی سال ۱۹۹۶ شروع به استخراج طلا از معدن کومتور کرد و امروز سالانه حدود ۲۰ تن سنگ طلا از این معدن استخراج می کند. اما استخراج طلا در شرایط جوی بسیار سختی انجام می گیرد. دمای هشت درجه زیر صفر و برفی که حتا در تابستان هم آب نمی شود، کار را برای ۱۵۰۰ کارگر این معدن بسیار دشوار می سازد. کارگران معدن، راننده ها، مکانیک ها و متخصصان انفجار، در چهار گروه و در دو شیفت ۱۲ ساعته کار می کنند. آنها بعد از هر دو هفته کار در معدن، دو هفته به استراحت می پردازند. اما اگرچه شرایط کار معدن بسیار شاق و خسته کننده است، بسیاری از شهروندان قرقیزستان آرزو می کنند که در این معدن به کار گماشته شوند، زیرا در آنجا حقوق ثابتی برابر ۲۰۰ دلار در ماه به کارگران داده می شود و این در حالی است که حقوق حداقل در این کشور حدود ۴۰ دلار در ماه است. به علت تقاضای زیاد برای کار، داوطلبان باید آزمون های گوناگونی را برای استخدام در این معدن بگذرانند. البته این را نیز باید خاطر نشان کرد که مهم ترین شرط قبولی، سلامتی کامل است و دانستن زبان انگلیسی.

● کار مداوم با گاز خطرناک سیانید

اما طلا در سنگ معدن نهفته است و باید ناخالصی آنرا جدا ساخت و برای جداسازی ناخالصی طلا، از مواد شیمیایی و مسموم کننده ای استفاده می کنند که بخش اصلی آن را گاز خطرناک سیانید تشکیل می دهد، همان گازی که در حلبچه استفاده شد و هزاران نفر انسان بی گناه را کشت. مسئولان معدن بر این نظرند که این ماده اگرچه شیمیایی و مسموم کننده است، اما بر انسان و طبیعت تاثیری منفی نمی گذارد و استفاده از آن برای جداسازی راحت طلا از ناخالصی هایش بسیار ضروری است. ردین استیوپارک، رئیس بخش زیست محیطی معدن کومتور با تاکید بر این نکته می گوید: «ما شرایط ویژه ای را برای همه کسانی تعیین کردیم که در ارتباط مستقیم با سیانید هستند. آنان باید لباس و ماسک مخصوص استفاده کنند. ما از طریق کامپیوتر به طور مداوم، میزان سیانید را در هوای معدن اندازه گیری می کنیم و این میزان همواره در حد استاندارد های جهانی است.» در ماه مه سال ۱۹۸۸ در نزدیکی معدن، در منطقه بارسکون، کامیونی با محموله ۲۰ تن سیانید در اثر تصادف واژگون شد و سیانیدهای موجود در رودخانه ای ریخت که اهالی منطقه از آب آن استفاده می کردند.

گرچه مسئولان و دولت قرقیزستان به سرعت عمل کرده و جلوی هر گونه انتقال خبر در مورد این حادثه را گرفتند، اما مردم منطقه تاثیر منفی این حادثه را تا امروز در زندگی شان احساس می کنند. خانم تولکان اسماعیل وا، رئیس سازمان غیردولتی «شهروندان علیه فساد» در مورد آن حادثه می گوید: «همه مضطرب بودند. دولت هر کاری که از دستش بر می آمد کرد تا مردم هر چه کمتر از حادثه ای که رخ داده بود، اطلاع پیدا کنند. ماموران، طوری رفتار می کردند که انگار هیچ اتفاقی نیفتاده.آنها به این سوال جوابی نمی دادند که اگر هیچ اتفاقی نیفتاده، پس چرا اهالی منطقه را به آن طرف دریاچه کوچ می دهند؟ البته آنجا هم به مردم توضیحی ندادند و بعد از دو هفته به مردم گفتند که دوباره به خانه ها شان برگردند. بعد از بازگشت هم به مردم نه دارویی دادند، نه آنها را از نظر سلامتی زیر نظر گرفتند. زن های باردار مجبور بودند تا بچه هاشان را کورتاژ کنند، چون می ترسیدن که بچه های معلول به دنیا بیاورند.» از طرفی بسیاری از مسئولان دولتی بر این نظرند که قرارداد با شرکت کانادایی بسیار پرصرفه است و ۴۰ درصد صادرات این کشور از این راه تامین می شود و به همین جهت باید این قرارداد همچنان پابرجا باقی بماند و از طرف دیگر مخالفان خواستار اختیارات بیشتر دولت در کار استخراج طلا و حتا دولتی کردن دوباره مالکیت این معادن هستند. این در حالی است که در قرقیزستان تبلیغ برای طلا همه جا به چشم می خورد و فروشگاه های طلافروشی همه جا دیده می شوند، اما پشت هیچ طلایی نوشته نشده: ساخت قرقیزستان.