آزمون و ادعا

هر ادعایی آزمون خاص خود را دارد مهندسان ساختمان می گویند بتون مقاومت کششی چندانی ندارد, اما تحت فشار از خود مقاومت نشان می دهد به همین دلیل مهندسان ناظر باید مقاومت نمونه های بتون را تحت فشار بسنجند, نه کشش

هر ادعایی آزمون خاص خود را دارد. مهندسان ساختمان می گویند بتون مقاومت کششی چندانی ندارد، اما تحت فشار از خود مقاومت نشان می دهد. به همین دلیل مهندسان ناظر باید مقاومت نمونه های بتون را تحت فشار بسنجند، نه کشش.

آلیاژی که برای یاتاقان به کار می رود باید تحت سایش مقاوم باشد. بنابراین هیچ آزمایشگاه کنترل کیفیتی نمونه آلیاژ یاتاقان را تحت ضربه مورد سنجش قرار نمی دهد. آزمایشی که یک فیزیکدان انجام می دهد باید مستقیماً بتواند نتایج ناشی از یک نظریه ادعایی را مورد ارزیابی قرار دهد. هرگز نمی شود مدلی در مورد پدیده «الف» داد و آن را با آزمایشی در مورد پدیده «ب» به محک درستی گذاشت. همچنین است هر پدیده انسانی. در اقتصاد نمی شود آمار ایجاد اشتغال داد و ادعا کرد تورم مهار شده است و یا نمی توان مدعی بود که نرخ رشد سرمایه گذاری بالاتر رفته است اما برای اثبات ادعا نمونه هایی در باب توزیع عادلانه فرصت های شغلی ارائه کرد. در سیاست خارجی نمی شود مدعی رشد نفوذ کشور در مجامع جهانی بود اما برای اثبات از افزونی تعداد سفرهای مقامات شاهد آورد.

مثال ها بی شمارند اما غرض از ذکر آنها چیست. دولت حاضر به راستی استاد است در مرتبط کردن چیزهایی که با دیده انصاف و تخصص به دشواری به هم مربوط اند. توزیع سهام عدالت را دلیل می گیرد بر عزم دولت برای خصوصی سازی. بد و بیراه گفتن به احزاب و فرهنگ کار سیاسی حزبی و سامان یافته و افتخار به اینکه حتی یک ریال به احزاب پرداخت نکرده اند را دلیل می گیرند بر مردمی بودن دولت و عدم وابستگی آن به هر نوع محفل قدرت. مهندس بودن رئیس دولت را دلیل می گیرند بر عدم امکان فشار امریکا به ایران، دقت و توجه دیگران و مثلاً یادداشت برداشتن آنها در جریان سخنرانی های مقامات ایرانی را دلیل پذیرش آنها نسبت به این مواضع به حساب می آورند و بالاخره از همه موارد فوق به روزتر، دعوت از بوش برای سخنرانی در دانشگاه های ایران را دلیل موج آزادی در دانشگاه های ایران به حساب می آورند. در جریان سفر اخیر رئیس جمهور به امریکا در پاسخ به پرسشگران حاضر در دانشگاه کلمبیا و نیز در پاسخ به سوال های خبرنگاران، ایشان به کرات دانشگاه های ایران را جزء آزادترین دانشگاه های دنیا به حساب آوردند. ایشان اعتراضات به عمل آمده در برنامه سخنرانی سال قبل شان در دانشگاه امیرکبیر را ناشی از عده معدودی از دانشجویان می دانستند.

آن طور که از گفته های اصحاب و هواداران دولت برمی آید، آنها یکی از نشانه های بارز آزاد بودن دانشگاه های ایران را حضور گاه و بیگاه رئیس جمهور در عرصه دانشگاه ها و برگزاری پرسش و پاسخ ایشان با دانشجویان می دانند. تردیدی نیست که حضور مسوولان بالای کشور در عرصه های عمومی به ویژه در جمع های دانشجویی امری پسندیده و ممدوح است. اما این امر اگر با شرایط لازم دیگری همراه نباشد، نمی تواند ارتباطی با وجود فضای آزاد در دانشگاه ها داشته باشد. حداکثر چیزی که از این حضورها می تواند به اثبات رسد پیوند و همدلی مسوولان مربوطه با کسانی است که امکان تماس نزدیک و گفت وگوی بی واسطه با آنها را یافته اند. گمان می کنیم برگزاری یک مراسم در محیط معین توام با جمع شدن طرفداران یک مقام صاحب موقعیت در هر کشوری، چه فضای سیاسی آن آزاد باشد و چه بسته، کار چندان دشواری نیست. یک حکومت قدرتمند اگر از این حداقل هم عاجز باشد اصولاً محلی از اعراب ندارد.

آنچه می تواند به حضور یک مسوول بالای حکومتی در جمع های مردمی رنگی متفاوت ببخشد ترکیبی از عوامل زیر است؛

۱) امکان حضور آزادانه افراد اعم از مخالف یا موافق در جلسه

۲) امکان طرح نظرات و پرسش ها بدون واهمه

۳) دریافت پاسخ هایی شفاف که مربوط و مرتبط با پرسش ها باشد

۴) مصون ماندن پرسش کنندگان از هر نوع تعرض و تهدید بعدی

۵) امکان تشکیل جلسات مشابه برای مخالفان

در این نوشته درصدد پرداختن به مصداق ها و سخن گفتن از اینکه شرایط فوق در جلساتی که مسوولان بالای کشور ما در دانشگاه ها برگزار می کنند برقرار هست یا نه، نیستیم. تاکید ما فقط بر این نکته است که صرف تشکیل یک جلسه با حضور رئیس جمهور در دانشگاه ملاک هیچ امری نیست. مهم این است که آیا در این جلسه جایی هم برای طرح صداهای متفاوت و شنیدن پاسخ های شفاف وجود داشته یا نه. البته همیشه این امکان وجود دارد که به بهانه حفظ امنیت مقامات، محیط را از کسانی که حرفی برای گفتن دارند ایزوله کرد و نیز می توان ظرفیت محدود سالن را با شیوه های ساده اجرایی از هواداران و طرفداران طوری پر کرد که جایی برای دیگران باقی نماند. می شود جلسه را طوری مدیریت کرد که سوال های خاصی مطرح شود. حتی امکان دارد در حد کنترل شده یی سوال هایی که ظاهر اعتراضی دارند را هم طرح کرد. اما فراموش نکنیم تا زمانی که نشود حرف دل دانشجویان و مردم را به راحتی و بدون واهمه بیان کرد هر تلاشی از این دست جدی گرفته نمی شود.

احمد شیرزاد