ضامن شدم کباب شدم

«وقتی اعتماد می کنی پای اعتمادت هم باید بایستی» این را یک وکیل به من گفت, وقتی در جستجوی یک راه حل به منظور پیدا کردن کسی که ضامن دریافت وام بانکی اش شده بودم

«وقتی اعتماد می‌کنی پای اعتمادت هم باید بایستی»؛ این را یک وکیل به من گفت، وقتی در جستجوی یک راه‌حل به منظور پیدا کردن کسی که ضامن دریافت وام بانکی‌اش شده بودم.

به گفته این وکیل؛ وقتی ضامن می‌شوید در واقع متعهد و پرداخت‌کننده اصلی شما هستید، یعنی وام‌گیرنده به شما لطف می‌کند که اقساط خود را پرداخت می‌کند.

حتما تا حالا برای شما هم پیش آمده که ضامن یکی از اقوام، همکاران یا دوستان خود برای دریافت وام یا همان تسهیلات بانکی شده‌اید. اسمش را اعتماد، رودربایستی، خدمت به دیگران یا هر چیز دیگری که بخواهید می‌توانید بگذارید.

حالا من بر این اساس در ماجرایی که به دو سال پیش بازمی‌گردد گرفتار شده‌ام. در این ماجرا یکی از دوستان از من تقاضا کرد ضمانت تسهیلات دریافتی از بانکی به مبلغ ده میلیون تومان را به عهده بگیرم، چون بانک از او تعهد یک کارمند رسمی خواسته بود.

سال ۸۹ به احترام یکی از آشنایان در برابر تقاضایش، از محل کارم نامه ضمانت و کسر از حقوق را دریافت کردم و در بانک نیز تمام سفته‌ها و پشت چک ایشان را امضا کردم.

چندماه بعد متوجه شدم آشنای محترم اقساط خود را به بانک پرداخت نکرده و قرار است از حقوق من اقساط معوقه ایشان کسر شود. با او تماس گرفتم و تقاضا کردم اقساط را به بانک پرداخت کند.

چند روز مهلت خواست و من هم بعد از تماس با بانک وقتی متوجه شدم که او اقساط را پرداخت کرده خوشحال و امیدوار شدم که بعد از این اتفاق سروقت اقساط را پرداخت کند.

لذا به این امید که او از این به بعد اقساطش را پرداخت می‌کند کمی آرامش پیدا کردم اما بعد از گذشت چندماهی دوباره ماجرا تکرار شد و این بار تذکر و تماس بی‌فایده بود تا این‌که با تهدید اعمال قانون، وی اقساط معوقه خود را پرداخت کرد اما باز به نظر می‌رسد تا پایان یافتن این وام من باید همچنان در انتظار دریافت نامه‌های متعدد از حسابداری محل کارم باشم و مدام پیگیری کنم تا این همکار محترم اقساط خود را مرتب پرداخت کند.

● حالا قضاوت با شماست

وقتی فردی برای رفع مشکلش از بانک تقاضای وام می‌کند و به شما مراجعه می‌کند تا ضمانت او را در بانک به عهده بگیرید چه خواهید گفت؟ احتمالا براساس نیت خیرخواهانه و کمک به حل مشکل، همپای او در بانک حاضر می‌شوید ولی ممکن است با چنین بلایایی هم مواجه ‌شوید.

دوستی دارم که معلم است. او می‌گفت؛ از بس که از حقوقم بابت اقساط یکی از دوستان کسر شده بود دست آخر دفترچه جداگانه‌ای از بانک گرفتم و حالا خودم دارم اقساط او را پرداخت می‌کنم! چون این طوری راحت‌تر می‌توانم خرید قسطی از فروشگاه انجام دهم زیرا می‌دانم موجودی حسابم چقدر است و دیگر نگران نخواهم بود.

به نظر می‌رسد بانک‌ها باید شیوه اعمال قانون را برای دریافت اقساط معوقه تغییر دهند و سازوکارهای دیگری در کنار ضمانت افراد کارمند به کار بندند تا مشکلاتی که گفته شد گریبان ضامن را نگیرد.

اما وقتی با رئیس همان شعبه‌ای که فرد آشنای ما از آنجا وام گرفته بود صحبت کردم، گفت ما طبق بخشنامه بانک مرکزی عمل کردیم. وی در پاسخ به این‌که چرا چک یا سفته فرد وام‌گیرنده را به اجرا نمی‌گذارید، گفت: ما با یک آدرس جعلی از طرف وام‌گیرنده مواجه هستیم و به دلیل ترک محل کار وی امکان دسترسی به او را نداریم و از این‌رو از حساب ضامن اقساط کسر می‌شود.

به گفته یک مقام بانکی، بانک موظف نیست به ضامن اطلاع دهد که اقساط وام‌گیرنده معوق شده است؛ زیرا وی هنگام عقد قرارداد با بانک به صورت مکتوب به بانک این اجازه را می‌دهد که از حساب او برداشت شود یا چک ضمانت او را قانونی به اجرا بگذارند. وی تاکید دارد، بعد از چند قسط معوق به وام‌گیرنده اطلاع داده می‌شود، اما کوتاهی او برای ضامن مشکل‌ساز می‌شود. پس باید ضامن به فرد وام‌گیرنده اطمینان داشته باشد و فقط با یک امضای بدون مطالعه خود را گرفتار مشکل نکند.

● مسئولت‌های بانک در برابر ضامن

یک کارشناس بانکداری می‌گوید: بانک تعهدی برای اطلاع دادن ضامن درباره معوقه پرداخت اقساط وام ندارد اما برخی بانک‌ها بعد از سه تا چهار قسط به وام‌گیرنده و حتی به ضامن معوقه اقساط وام را اعلام می‌کنند.

مهدی جوادی تاکید دارد: اگر وام‌گیرنده به تعهد خود عمل نکند و اقساط را نپردازد بعد از ۱۸ ماه که از تاریخ پرداخت نکردن اقساط گذشت آن وام وارد شرایط «مجهول‌الوصول» شده و از همان زمان تبدیل به «دین مال» می‌شود و باید وام‌گیرنده یا ضامن یکجا همه اصل وام، سود و جریمه تاخیر را پرداخت کند که اگر پرداخت نشود بانک به طور قانونی اقدام می‌کند.

وی یادآور می‌شود: متاسفانه مردم از شرایط قرارداد بانک اطلاع ندارند و هنگام عقد قرارداد هم بدون مطالعه آن را امضا می‌کنند.

● شیوه ضمانت در کشورهای توسعه یافته

از یکی از دوستان که در یکی از کشورهای اروپایی وام بانکی دریافت کرده بود، شرایط تسهیلات و ضمانت را پرسیدم. او می‌گوید: در دنیا به شیوه کشور ما وام و تسهیلات داده نمی‌شود و به این شیوه هم ضمانت برای تسهیلات از وام‌گیرنده خواسته نمی‌شود.

در اغلب کشورهای غربی ضمانت‌های بانکی را «شرکت‌های اعتبارسنجی» انجام می‌دهند که ظاهرا هم‌اکنون این شرکت در کشور ما هم راه‌اندازی شده است. آن شرکت باید جای ضامن را بگیرد و دیگر وام‌گیرنده نباید به دنبال ضامن باشد. کارکرد این شرکت‌ها به این گونه است که هر فردی اعم از حقیقی یا حقوقی در آن شرکت یک پیشینه برای خودش به ثبت می‌رساند و به میزانی که پیشینه آن فرد اجازه دهد، اعتبار برای او منظور می‌شود و هرچه این اعتبار زیاد باشد آن فرد می‌تواند وام بیشتری بگیرد.

بانک به این شرکت اعتماد می‌کند و به اشخاص وام می‌دهد. وام‌گیرنده اگر یک یا دو قسط معوقه داشته باشد، در آن سیستم ثبت می‌شود و این سیستم به دیگر بانک‌ها این اطلاعات را می‌دهد و دیگر آن فرد به دلیل بدحسابی نمی‌تواند وام دریافت کند.

در کشور آلمان اگر فردی یک سابقه معوقه یا پرداخت نکردن اقساط داشته باشد، به مدت هفت سال از دریافت وام محروم می‌شود و هیچ بانک یا موسسه اقتصادی به او وام نمی‌دهد. اگر بعد از هفت سال مجدد وام دریافت کند و دوباره معوقه اقساط داشته باشد دیگر تا پایان عمر از گرفتن وام محروم می‌شود.

زیبا اسماعیلی