قرارداد «سایكس ـ پیكو»

قرارداد «سایكس ـ پیكو» كه در اینجا به اختصار بدان اشاره می كنیم در سال دوم جنگ میان دو دولت استعماری انگلستان و فرانسه امضا شد و این قرارداد در شرایطی منعقد گردیدكه در بیشتر جبهه های جنگ آلمان و اتریش پیروز بودند

آنچه در جنگ جهانی اول در خاورمیانه رخ داد و ناشی از بی تدبیری و ساده لوحی حكمرانان منطقه بود و این قلمرو هنوز از عوارض آن رنج می برد، یك توطئه جهانی بود. فرمانروایان سرزمین های عرب نشین نمی دانستند كه غربیان غم اتحاد عرب یا تأسیس امپراتوری جدید عربی خاورمیانه را ندارند بلكه لاشخورانی هستند كه هنوز جنگ به پایان نرسیده سرزمین های عثمانی را میان خود تقسیم می كنند.

قرارداد «سایكس ـ پیكو» كه در اینجا به اختصار بدان اشاره می كنیم در سال دوم جنگ میان دو دولت استعماری انگلستان و فرانسه امضا شد و این قرارداد در شرایطی منعقد گردیدكه در بیشتر جبهه های جنگ آلمان و اتریش پیروز بودند.

به موجب قرارداد «سایكس ـ پیكو» یادداشت های این توافقنامه در ۲۶ آوریل ۱۹۱۶ در «پتروگراد» میان وزیر امور خارجه روسیه تزاری و سفیر روسیه در دربار نیكلای دوم و چند هفته پس از آن میان «سرادواردگری» وزیر خارجه انگلستان و سفیر روسیه در لندن امضا و مبادله شد و یادداشت هایی كه در آنها به سهم انگلستان و فرانسه اشاره شده بود در لندن در فاصله روزهای ۹ تا ۱۶ ماه مه ۱۹۱۶ میان وزیر خارجه انگلستان و سفیر فرانسه امضا و مبادله شد.

● نكات مهم این قرارداد از این قرار است:

۱) فرانسه و بریتانیای كبیر یك دولت عربی مستقل یا كنفدراسیون دولت های عرب را با حاكمیت یك رئیس عربی مورد شناسایی قرار خواهند داد.

۲) بنادر «حیفا» و «عكره» به بریتانیا واگذار می شود، دولت اعلیحضرت پادشاه انگلستان متعهد می شود كه در هیچ زمانی برای واگذاری قبرس به یك قدرت ثالث بدون كسب رضایت قبلی دولت فرانسه وارد مذاكره نشود.

۳) بندر اسكندریه با توجه به امور تجاری امپراتوری بریتانیا به صورت یك بندر آزاد در می آید، بندر «حیفا» با توجه به امور تجاری فرانسه و مستعمره های آن یك بندر آزاد می شود.

۴) دولت فرانسه هیچ گاه نباید برای واگذاری حقوق خود با دولت دیگری وارد مذاكره شود مگر با توافق قبلی دولت بریتانیا

۵) دولت های بریتانیا و فرانسه به عنوان حامیان و حافظان دولت عربی توافق می كنند كه خود یا قدرت سومی مالكیت شبه جزیره عربستان را كسب نكند و نباید اجازه دهند كه قدرت سومی به تأسیس پایگاه دریایی در ساحل شرقی یا جزایر بحر احمر مبادرت كنند.دولت پادشاهی انگلستان معتقد است كه دولت ژاپن نیز باید از توافق كنونی مطلع باشد.

بدین ترتیب سوریه و لبنان به فرانسه داده شد و عراق و اردن به انگلستان- فلسطین را هم امپراتوری بریتانیا تصاحب كرد و رؤیای تشكیل یك امپراتوری عربی جدید و به ریاست هاشمیان به این صورت در آمد كه «امیر فیصل» پادشاه عراق باشد و ملك عبدالله پادشاه اردن. شریف حسین هم كه خود را خلیفه و سردودمان خلفای جدید عرب می دانست به دست رقیب قوی پنجه اش «ابن سعود» از حجاز رانده شد و در پایان جنگ «امیر فیصل» را برای حفظ ظاهر هم كه شده باشد حتی برای شركت در كنفرانس صلح پاریس به جلسات آن راه ندادند.