مفهوم و مبانی تربیت بدنی

زندگی ماشینی که روزگاری است با استدلال خدمت به بشریت و تامین رفاه نسل آدمی قوام یافته , همراه توسعه ی روز افزون خود اکنون به عنوان یکی از مشکلات اصلی بشریت به حساب می آید

در فلسفهٔ تربیت بدنی و ورزش مباحثی که مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرند عبارتند از:

- تعریف قلمروهای تخصصی تحقیقی مانند جامعه‌شناسی ورزشی، بیومکانیک، طب ورزشی، فیزیولوژی، تاریخ، تعلیم و تربیت ورزشی، روانشناسی ورزشی، تکامل حرکتی، یادگیری حرکتی، مدیریت ورزشی، تربیت بدنی تطبیقی و بیان چگونگی ارتباط مقابل این حوزه‌ها در چارچوب رشتهٔ تربیت بدنی.

- اثبات ضرورت توسعهٔ فلسفهٔ پربار تربیت بدنی برای مربیان.

- توضیح و تشریح مفاهیم کلیدی و اصول فلسفی هر یک از مکاتب (ایده‌آلیسم، رئالیسم، پراگماتیسم، ناتورآلیسم، اگزیستانسیالیسم).

- بیان ویژگی‌های برنامه‌های تربیتی تربیت بدنی و ورزش با توجه به فلسفه‌های سنتی و اومانیستی.

- تکامل باورهای فلسفی شخصی در خصوص تربیت بدنی و ورزش.

در طول دو دههٔ گذشته، حرفهٔ تربیت بدنی تغییرات فراوانی را پشت سر گذاشته است. برنامه‌ها از سطح مدارس فراتر رفته و تمام رده‌های سنی را در برگرفته است. دامنه و عمق آگاهی و دانش در این رشته گسترش یافته و موجب رشد و افزایش حوزه‌های ویژهٔ تحقیقی و مطالعاتی در زمینهٔ تربیت بدنی و همچنین پیدایش فرصت‌های شغلی و تخصصی جدید شده است.

برای یک فرد حرفه‌ای اعتقاد به اصول فلسفی در زمینهٔ تربیت بدنی از اهمیت برخوردار است؛ چرا که فلسفه، راهنمای عمل و بهبودبخش اعمال حرفه‌ای و روشنگیر ارزش‌ها و خدماتی است که تربیت بدنی و ورزش به جامعه و فرآیند تعلیم و تربیت ارزانی می‌دارد. مکاتب فلسفی سنتی شامل مکاتب ایده‌آلیسم، پراگماتیسم، ناتورآلیسم و اگزیستانسیالیسم و باورهای فلسفی معاصر شامل اومانیسم بر روند تربیت و تربیت بدنی و اعمال ورزشی تأثیر به‌سزایی داشته‌اند. بنابراین توسعهٔ فلسفهٔ تربیت بدنی و ورزش از اهم وظایف هر مربی تربیت بدنی است.

● احترام به قوانین و مقررات ورزشی

ورزش به عنوان راهکاری سالم در پویایی جامعه در سیاست های نظام جمهوری اسلامی پیشینه ای دیرینه ای دارد . سیاست ها و راهبردهای ورزش کشور نقش مهمی را در بیان دیدگاهها و مواضع ورزشی در اقشار مختلف جامعه ، معلمان و مربیان ورزش ، شوراهای سیاست گزار، رسانه های گروهی و... ایفا می کند . در این مطلب قصد ما بر این است تا به بیان سیاست ها و راهبردهای ورزش کشور بپردازیم.

● سیاست ها و راهبرد های ورزش کشور

پیروزی انقلاب اسلامی با دگرگونی های گسترده ای در ساختار سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی کشور مقارن شد. موج استقلال خواهی و دوری از سیاست های استکباری ، با توجه به خواستهای عمومی مردم ، هدایت و رهبری جامعه بر اساس اصل امامت ، افزایش مشارکت عمومی ، در روند بازسازی نظامی پویا از ویژگی های انقلاب است که ظرف ۲۱ سال گذشته همواره مسیر تکاملی خود را در نوردیده است و در درون خود نیز اصلاحات لازم را بر اساس مصالح انقلاب آزموده و بکار بسته است.

از میان پدیده های مورد توجه عامه که نقش اساسی در ارتقای ارزشی جامعه داشته موضوع تربیت بدنی و ورزش است که با پیروزی انقلاب بزرگ اسلامی ، این فرآیند پس از فراز و نشیب های اولیه به عنوان یکی از اصول اساسی و مورد اهتمام نظام مورد توجه قرار گرفت. خمیر مایه فعالیت های تربیت بدنی در نظام جمهوری اسلامی ایران چنین تبیین شده است ؛ کالبد انسان جایگاه روح انسانی است که باید تقویت شود و از سلامتی کامل برخوردار گردد تا از این طریق کمال انسانی حاصل شود و فرد به کمال مطلوب برسد. غرض از آفرینش انسان این است که او با آگاهی به معبود خویش نزدیک شود ، بر این اساس انسانی که سالم است و سالم می اندیشد ، در مسیر این هدف مقدس موفق تر است ، نقطه شروع این مسیر دوران کودکی تا مرحله تکامل و تکوین جسم و روح انسانی است ، برای دستیابی به این تکامل که هدف غایی است ، تأمین و ایجاد امکانات و شرایط مناسب ، تدوین سیاست و برنامه مدون الزامی است.

بر این اساس ، تمام جوانان و مردم ایران اسلامی باید از بهترین فرصت ها و امکانات تربیت بدنی و ورزش برخوردار باشند ، تا توان بالقوه و آمادگی جسمانی و روحی خود را بهبود بخشند و با نشاط و شادابی و طراوت لازم قادر باشند نقش مؤثر تری در توسعه پایدار ایفا نمایند. بدین منظور اصـــلاح ساختار و تشکیلات اداری و بهبود روش های اجرائی و بهره وری از امکانات ، در اولویت قرار دارد.

● دیدگاهها و مواضع ورزشی

نقش آفرینان و حامیان در برنامه های تربیت بدنی و ورزش و مسئولیت مشترک ورزش جوانان مسئولیت مشترک برای بسیاری از افراد و گروههای اجتماعی حقیقی و حقوقی است. از آن جمله:

۱) والدین و متکلفین

۲) معلمان و مربیان ورزش

۳) داوران و ناظران مسابقات

۴) مدیران باشگاهها و مسئولین اماکن ورزشی

۵) شوراهای سیاست گذار در امر تربیت بدنی و ورزش جوانان

۶) مقامات رسمی در سازمانهای مختلف ار جمله وزارتخانه های آموزش و پرورش، فرهنگ و آموزش عالی، کار و امور اجتماعی، ارتش، سپاه، بسیج، شورای عالی جوانان

۷) رسانه های گروهی

۱) والدین و متکلفین جوانان و توسعه

در ساختار ورزشی بدون التزام همکاری والدین و متکلفین جوانان امر توسعه ورزش ممکن نخواهد بود. چه انتظارات و دیدگاههای آنان به نحوی چشمگیر بر لذتی که کودکان و نوجوانان از حضور در فعالیتهای ورزشی آنان می برند و شور و شعفی که می آفرینند تأثیر می گذارد. جهت تضمین این امر که کودکان از فعالیتهای ورزشی خود بهترین بهره را بگیرند، رعایت موارد زیر از سوی والدین و متکلفین بایستی به عنوان یک وظیفه تلقی و انجام گردد:

▪ کودکان را ترغیب نمایند که در فعالیتهای ورزشی شرکت کنند ، البته در این مورد نباید کودکان تحت فشار قرار گیرند.

▪ کودکان را که علیرغم جهد و تلاش دچار اشتباه یا لغزشی شده اند، مورد عتاب و تمسخر قرار ندهند.

▪ برای کودکان خود الگوهای رفتاری نیکویی باشند ، تا آنها شما را سرمشق خود قرار دهند.

▪ کودکان را تشویق نمایند، تا با رعایت قوانین و مقررات بازی نمایند.

▪ در تماس های خود با بازیکنان، مربیان و مسئولین مودب و مبادی آداب باشند ، تا فرزندان نیز از این رفتار تاسی نمایند.

▪ از کوششهایی که در جهت حذف خشونت های کلامی و رفتاری در فعالیتهای ورزشی می شود، حمایت کنند.

۲) مربیان و معلمان ورزش

مربیان و معلمان ، عامل اساسی تربیت و نو سازی جامعه بوده ، خاصه در تربیت بدنی و ورزش می توانند با آگاهی از اهداف آموزشی و فرهنگی در انطباق با سیستم تربیتی ، با این اهداف نقش اساسی داشته باشند و به لحاظ آنکه در جهت تکامل افراد از طــریق فـعالیتـــهای جسمانی کار می کنند ؛ تکنیکها، روشها، گفتار و اعمالشان بر روی افراد تحت تعلیم تأثیر چشمگیر می گذارد. به همین خاطر است که کار مربیان و معلمان ورزشی در خـــلال هر رویداد به وسیله اذهان ارزشیابی می شود.

بنابراین اگر مربیان و معلمان ورزش و تربیت بدنی همواره هدفهای تربیتی را بخاطر داشته باشند و بر مبنای آن عمل کنند، به جرأت می توان گفت از بهترین و موفق ترین معلمان زمان خود خواهند بود.

معلمان و مربیان باید آگاهانه بپذیرند مسئولیتشان نسبت به افراد تحت تعلیم خود بسیار خطیر و سنگین است. بخصوص که در هر تجربه تمامی رفتار ، کنشها و واکنشهای شاگردان خـــود را بایستی زیر نظر داشته باشند. مربی باید بکوشد فــلسفه ای داشته باشد که او را در پذیرش و تشخیص نقش خطیرش یاری نماید. مربی باید بیشترین گذشت و بزرگواری را در رابطه با اعمال دیگران در شرایط سخت هیجانی از خود نشان دهد. مربی که خالصانه خود را وقف تیمش کند و عمیقاً خود را در قبال تأثیر تجربیات خود در بازیکنان متعهد بداند، در تجزیه و تحلیل نهایی ، موفق ترین مربی و حقیقی ترین معلم است. او می تواند به حق حامی برنامه های تربیت بدنی و ورزش باشد.

۳) داوران و ناظران مسابقات

رفتار داوران و ناظران بر مسابقات و فعالیتهای ورزشی نیز در روح و روان کودکان اثر می گذارد. به همین لحاظ باید نکات زیر را عمیقاً در نظر داشته و رعایت نمایند:

▪ نحوه رفتار آنان نسبت به کودکان، نوجوانان و جوانان یکسان و محبت آمیز باشد.

▪ برای کودکان الگوهای رفتار خوب ورزشی باشند ، تا از آنها سرمشق قرار گیرند.

▪ بر اطلاعات و آگاهیهای خود نسبت به مواردی که در رشد و تکامل بچه ها اثر می گذارد، بیافزایند.

▪ اجرای قوانین و مقررات را که حاصل حضور لذت بخش ، سازنده و نشاط آور در میدانهای ورزشی است ، تشویق و ترغیب نمایند.

▪ اگر تغییر قوانین ضروری باشد، به گونه ای انجام شود که با سطح مهارتی و نیازهای کودکان مطابقت داشته باشد.

▪ از شعور و درک عمومی خود استفاده نموده و با تذکرهای پیاپی بی مورد و رفتار خشک موجب از بین رفتن انگیزه های ورزشی و روح اصلی بازی نگردند.

▪ رفتار غیر ورزشی را تقبیح کرده و در میان بازیکنان احترام به رقیبان را تشویق و ترغیب نمایند.

۴) مدیران باشگاهها و اماکن ورزشی

مدیران باشگاهها و اماکن ورزشی با توجه به حضور فعال در عرصه تربیت بدنی و ورزش و ارتباط وسیع با جوانان علاقمندی که به لحاظ علاقه و گرایش به ورزش ، به این باشگاهها و اماکن روی می آورند و یا به عنوان تمرین آمادگی جسمانی و یا حضور در تیمهای مختلف ورزشی، در اینگونه اماکن و باشگاههای ورزشی رفت و آمد و ارتباط مستمر دارند، می توانند نقش هدایتی و حمایتی، در زمینه تربیت بدنی و گسترش ورزش جوانان با روش صحیح و شایسته داشته باشد. در برنامه های مربوط به توسعه ساختاری ورزش برای جوانان باید به باشگاهها و اماکن ورزشی نیز از این دیدگاه، عمیق تر نگریسته ، به اثر وجودی و حضور سازنده آنها بهای بیشتر داده و از نقش مؤثر آنها در پیشبرد برنامه ها بهره گرفته شود.

۵) شوراهای سیاست گزار در امر تربیت بدنی و آموزش جوانان

با توجه به نقش مؤثر ورزش و تربیت بدنی در پرورش جسمانی و روانی جوانان ، و از آن جایی که ورزش و تربیت بدنی ابزار مؤثری در جهت آموزش و تربیت نسل جوان است. شورای عالی جوانان و شورای آموزش و پرورش باید اهتمام به تبیین نقش و جایگاه تربیتی ورزش بنمایند. تا مبانی تربیتی ورزش به مورد اجرا گذاشته شود.

● آشنایی با اهداف تربیت بدنی

زندگی ماشینی که روزگاری است با استدلال خدمت به بشریت و تامین رفاه نسل آدمی قوام یافته ، همراه توسعه ی روز افزون خود اکنون به عنوان یکی از مشکلات اصلی بشریت به حساب می آید.

طبق بررسی جامعه شناسان از۸۷۵۰ ساعت عمر انسان دریک سال ۶۸۳۰ ساعت آن که برابر با ۷۸% می باشد صرف کار و تامین نیازهای ضروری از جمله خواب ، غذا، رفت و آمد ، استحمام ، عبادت و... می شود و هزارونهصد و بیست ساعت باقی مانده که تقریبا ۲۰% است اوقات فراغت را تشکیل می دهد که حدودا ۸۰ شبانه روز درسال است و این رقم در ایران نود شبانه روز است .این اوقات باید صرف طیف وسیعی از فعالیت‌های مختلف باشد.

طبق نظر متخصصین روانشناختی و تربیتی و جامعه‌شناسی چون (دومازیه) اگر این زمان صرف فعالیت‌های جسمانی باشد انسان به سه هدف اساسی دست یافته است.

الف ) رفع خستگی و جبران صدمات جسمانی و روانی ناشی ازهیجانات مداوم کارــ درس‌ــ تحصیلات .

ب) رفع خستگی ناشی از یکنواختی وظایف روزانه

ج ) رشد شخصیت ، زیرا فعالیت ، انسان را از امور روزمره و فعالیت‌های یکنواخت کاری و قالبی شدن امور روزانه می رهاند.

معمولا وقتی از مزایای شرکت در فعالیت‌های بدنی و جسمانی سخن به میان می آید ناخودآگاه ذهن انسان به سمت اثرات مفید جسمانی فیزیولوژیک آن مانندکاهش خطر بیماری های قلبی ــ عروقی ، کاهش چربی های اضافی بدن ، تنظیم ترکیبات خونی مانند قند، چربی و کلسترول، همچنین پیشگیری از ابتلا به ناهنجاری‌های عضلانی ، اسکلتی ، پوکی استخوان به ویژه دردوران سالمندی ، دردهای مفصلی مانند درد زانوو کمر ، پیشگیری از صدمات بدنی ، تنظیم کارکرد دستگاه گوارش و در نهایت به تاخیر افتادن دوران سالمندی سوق می دهد.

درواقع اکنون این اثرات مفید شرکت در فعالیت‌های بدنی و ورزشی و بسیاری از مزایای دیگر فیزیولوژیک آن با تکیه بردلایل محکم علمی مورد قبول محققان ف صاحب نظران ، سازمانهای بین المللی مرتبط با سلامتی ، همچون سازمان بهداشت جهانی (Who) قرار گرفته است . این گروه‌های شناخته شده علمی ضمن تاکید بر نقش فعالیتهای بدنی و ورزشی به عنوان یک ابزار مهم و موثر در سلامت انسان معتقدند زندگی کم تحرک در طولانی مدت خطرات ابتلا به بیماریهای خطرناک و منجر به مرگ را دو برابر معمول می کند.

به این ترتیب به نظر می رسد نقش فعالیت‌های بدنی و ورزشی دردوره ماشینی امروزه به خوبی شناخته و بیان شده است . اما آنچه کمتر بدان پرداخته شده و کمبود آن به خوبی احساس می شود، تحقیقات مربوط به اثرات مفید، مشارکت درفعالیت‌های بدنی و ورزشی به سلامت روان است.

از آنجا که جسم و روان اساسا ارتباط تنگاتنگ و عمیقی با یکدیگر دارند و اختلال سلامت هریک ، سلامت دیگری را نیز به مخاطره می اندازد، امروزه متاسفانه به نظر می‌رسد نوع زندگی مردم امروز بویژه در شهرهای بزرگ و صنعتی ، آنها را از نیازهای طبیعی خود ،که حرکت فیزیکی از مهمترین آنهاست دورکرده و درنتیجه زمینه را برای ابتلا به بیماریهای روانی مساعد و آماده می‌کند. در همین ارتباط محققان و صاحب‌نظران علم روانشناسی با توجه به آمار و ارقام حاصل از مطالعات انجام شده اعلام داشته‌اند ،شواهد زیادی نشان می‌دهداغلب مردم بویژه درشهرهای بزرگ و صنعتی از نظر سلامت جسمی و روانی درحد مطلوب نیستند. براساس نتایج ارائه شده در یک گزارش علمی درسال ۱۹۹۵ درکشور انگلستان حدود ۲۰%مردان ، ۱۴% زنان و حتی ۲۰% کودکان دردوران زندگی خودنوعی مشکل روانی راتجربه می‌کنندکه این روند روز به روز بدتر و وخیم تر می‌شود . درهمین ارتباطات شاید بتوان به افسردگی به عنوان یکی از رایج‌ترین بیماری های روانی امروز دنیا اشاره کرده که موجب می‌شود تا افراد ضمن احساس ناتوانی و ناامیدی با کاهش انرژی‌های روانی و جسمانی مواجه شده و عملا ازکار و تلاش سازنده و زندگی سالم درجامعه درصورت بی‌توجهی به امرپیشگیری و درمان بیماری‌های روانی دیگر، که معمولا هم چنین است‌، مزمن و پایدار می شوند، و برای همیشه افراد مبتلا رادرزندگی اجتماعی دچارمشکل می‌کنند.

نکته قابل توجه دراین ارتباط ، نحوه ی درمان بیماری‌های روانی است که متاسفانه هنوز تصور می‌شود دارو درمانی بهترین راه درمان آنهاست . درحالی که اکنون متخصصان بهداشت جهانی معتقدند ، علی‌رغم هزینه‌های سنگین دارو درمانی‌، نتایج این روش در‌ درمان بیماران روانی معمولا رضایت بخش نیست. این متخصصان و سازمان‌های مرتبط با بهداشت جهانی ، اعلام داشته اند که برای رفع اختلالات روانی درکنار دارو درمانی باید از روش های دیگری از جمله فعالیت های بدنی و ورزشی که هم برای پیشگیری و هم برای درمان مفید است ، استفاده شود

زیرا ورزش و فعالیت های بدنی به عنوان یک ابزار کم خرج و قابل دسترس است . علاوه براثرات جسمانی مفید ضمن پیشگیری ازابتلای افراد به بیماری‌های روانی توانایی بیماران رادرکنار آمدن بامشکل و درنهایت رهایی از آن را بالا می‌برد.

با این ترتیب به نظر می رسد شرکت منظم افراددرفعالیت های بدنی ــ ورزشی به ویژه فعالیت هایی که از شدت زیاد برخوردار نیستند و می توانند به عنوان وسیله ای مناسب اوقات فراغت عامل خوبی برای تخلیه انرژی باشند. نه تنها به ارتقای سلامت جسمانی کمک می کنند ، بلکه ضمن پیشگیری از ابتلا به بیماری های جسمانی و روانی ، زمینه‌های مناسبی را برای ارتقای کیفیت زندگی انسان را فراهم می آورد.

عصبانیت یکی از فرآیندهای ناخوشایند درفائق آمدن برفشارهای روانی است، که برای محیط یادگیری بسیار مخرب و خطرناک است . براساس تحقیقات انجام شده فعالیتهای ورزشی مراحل چهارگانه عصبانیت راکنترل می‌کند. که نتیجه این کنترل هدف‌های مهم و اساسی تربیت بدنی را تحت شعاع قرار می‌دهد:

الف) کمک می‌کند به اینکه فرد بداند چه موقع عصبانی می شود. (آگاهی داشتن)

ب ) کمک به دوری جستن ازعامل محرک و وضعیت موجود:

درشرایط ناکامی و فشارهای روحی روانی انسانها به ناگاه اولین چیزی که به ذهنشان می‌رسد بیان و یا عمل می‌کنند. به وسیله دوری جستن ، آنها فرصت دارند تا آرامش خود را باز یابند و کنترل اعمالشان را به دست آورند.

ج ) کمک به بازبینی راه های موجود و پیامدهای انتخاب آن روش‌ها :

آنها راه‌ها را با آرامش بیشتری انتخاب و عواقب آن رانیز بررسی می‌کنند.

د) کمک به تصمیم گرفتن درست و اجرای صحیح آن:

وقتی انسان ازپله الف ، ب‌، ج بالا آمد به پله چهارم می‌رسد و وقتی نتیجه ی حاصله بهترین راه حل است که کمترین ضررو زیان را دارد. احساس خوشایندی پیدا می‌‌‌‌‌کند که اصلا قابل وصف نیست .

درکودکان و نوجوانان انگیزه های درونی بالایی برای پرداختن به بازی و ورزش وجود دارد به طوری که کودکان راراحت‌تر و بهتر می توان ازطریق بازی با مهارت‌های لازم برای زندگی فعال درآینده آشنا کرد. پس باید ازبازی و مهارت‌های بدنی که پتانسیل زیادی برای ایجاد زمینه مطلوب وفراگیری مهارت‌های فراغتی مناسب برای آینده دارند بیشتر استفاده کنند.فعالیت‌های جسمانی فرد موجب می‌گردد تا او از فشارهای روانی و نگرانی‌های موجود درزندگی روزمره فاصله گرفته و لحظاتی ازاوقات خود را بدون توجه به گرفتاری‌های رایج زندگی سپری می‌کند. تا ضمن تضمین سلامت جسم ، ایجاد فرصت‌های کسب مهارت های اجتماعی و تعامل مثبت و سازنده با دیگران ، زمینه ‌های مناسبی برای ایجاد تعادل روانی فراهم کند. از طرفی به لحاظ لذتی که حاصل می‌شود و احساس شادی و شعفی که در فرد ایجاد می‌کند به عنوان یک ابزار درمانی برای رفع ناراحتی‌های جسمانی و روانی بسیار مطلوب و مناسب است . این واقعیت که رفتارهای همکاری و رقابت اعتماد به نفس ، گذشت و ایثار ، رشد ارزشهای اسلامی و انسانی ، کنترل هیجانات وهمه و همه درحوزه ورزشی درهم می‌آمیزند ، بازتاب شدت موجود است ، و دلبستگی‌ها وتوانمندی‌های شرکت کنندگان مختلف را دربرمی‌گیرد .

● بیایید با قاطعیت باورکنیم :

عزت نفس ، قدرت‌ ، مدیریت ، رهبری ، اطمینان خاطر ، خطرپذیری معقول ، تعامل اجتماعی و چالش فردی و.... با انجام تفریحات سالم درباشگاه‌ها ، اردوها و برنامه‌های ورزشی بهبود می‌یابد . هیچ چیزی نمی تواند جای تفریح سالم را بگیرد

یکی از حیطه‌هایی که آموزش و پرورش می‌تواند به واسطه آن اهداف عالیه راتحقق بخشد تربیت بدنی است و بسیاری ازاندیشمندان این حیطه درآن توافق نظر دارند که تربیت بدنی عبارتست از تعلیم و تربیت ازطریق حرکت .

از این رو حرکت جزیی اساسی از فرآیند تعلیم و تربیت به شمار می‌رود «بلوم»معتقد است که آن چه انسان می‌آموزد دردرون سه حیطه شناختی ، روانی ــ حرکتی و عاطفی است و هدف تربیت بدنی عمدتا از کانال حیطه روانی ــ حرکتی قابل دستیابی است .

● آشنایی با اهداف اجتماعی تربیت بدنی

الف ) آموختن رقابت سازنده :

دریک رقابت ما یاد می‌گیریم که بایستی متین- صبور- با حوصله و پیش از همه مودب باشیم . درحقیقت بازی قوت بازو تنها به خوراک وابسته نیست بلکه به اعتدال نفس و ایمان وابسته است و این ایمان مارا مجاب می‌کند که به رقابت سازنده دست بزنیم .

صبر و مقاومت در هر تمرین و بازی به ما می‌آموزد که رسیدن به اهداف متعالی خود چه کوچک و چه بزرگ از مسیر صحیح خود انجام می‌پذیرد و نمی‌شود با پایمال کردن حقوق دیگران دربازی به آن هدف رسید بلکه با رعایت اصول و قواعد تکنیکی و تاکتیکی و سایر اصول مربوط به هر رشته ورزشی به هدف خود رسید .

ب ) احترام به قوانین و مقررات :

درهرجامعه ای چه کوچک ، چه بزرگ ازخانواده گرفته تا اجتماعات بزرگ ، ازیک مسابقه دوستانه تا یک مسابقه بین المللی که همه آنان جامعه نامیده می‌شوند اجرای یک سری قوانین و مقررات از اصول بازی است درحقیقت ما باید یاد بگیریم که درهر تمرین یا مسابقه بایک حرکت انفرادی یا تیمی قواعد بازی را رعایت کرده و به دیگران نیز تاکید کنیم .

آشنایی با اهداف عاطفی و روانی تربیت بدنی :

الف) انگیزش :

▪ تعریف : انگیزش به حالت درونی هیجان و هوشیاری گفته می شود. انگیزش بردو قسم است :

۱) انگیزش درونی : کسانی که دارای انگیزه های ذاتی و درونی هستند جوشش درونی و لیاقت خود تصمیمی خاص دارند و وظایف را با چیره دستی در مسیر موفقیت به انجام می رسانند.

۲) انگیزش بیرونی : ازدیگران و ازطریق تقویتهای مثبت ، منفی نشات می‌گیرد .

ب ) اعتماد به نفس :

اعتماد به نفس برای ورزشکار امری حیاتی است قهرمانان می گویند کلیه موفقیتها بدون تردید این است که فرد به خود اطمینان داشته باشد و با اعتماد به نفس درکارهایشان از این مطلب پشتیبانی کنند .

اعتماد به نفس تجلی خود ارزشی است و اعتماد به نفس مطلوب اعتمادی است که شخص باآن بتواند لیاقت و شایستگی را بدست آورد .

مهمترین اعتماد به نفسی که ورزشکاران می‌توانند به آن برسند. این نیست که اطمینان داشته باشند ، همیشه برنده می‌شوند یا اینکه آنها هرگز خطا نمی کنند بلکه این است که آنها می توانند اشتباهاتشان را با کارکردن و پشتکار صحیح و به بهترین شکل ممکن تصحیح کنند مهمترین اعتماد به نفس برای ورزشکاران اطمینانی است که ورزشکاران ازتوانایی خود برای کسب صلاحیت جسمانی و روانی دارند.

ج) اضطراب :

منظور از اضطراب هیجان ناخوشایندی است که با اصطلاحاتی «نگرانی» ، «دلشوره» ، «وحشت» و ترس بیان می‌شود و همه ما آدمیان درجایی از آن را گاه گاه تجربه می‌کنیم .

برای کنار آمدن با اضطراب دو راه وجود دارد : اول اینکه خود مسئله مورد توجه قرار گیرد شخص موقعیت اضطراب را ارزیابی می‌کند و سپس دست به کار می‌شود تا آن موقعیت را تغییر دهد یا از آن اجتناب کند و راه دیگر خود هیجان درراس توجه قرار می‌گیرد شخص به جای درگیری مستقیم با مسئله که اضطراب زا است می‌کوشد تا ازراههای گوناگون از احساس اضطراب خود بکاهد .

● آشنایی با اهداف جسمانی تربیت بدنی :

الف) هماهنگی :

اجرای حرکت همساز یا توانایی کار درست اعضاء با هم را هماهنگی گویند. هماهنگی ازفاکتور ها و عوامل آمادگی جسمانی است .به عنوان مثال طناب زدن یکی ازحرکات ورزشی محسوب می‌شود که اگر با شدت کم و به مدت طولانی (بیش از سه دقیقه) انجام گیرد جزء فعالیتهای استقامتی است و اگربا شدت زیاد وزیر یک دقیقه اجرا شود فعالیت سرعتی است اما به طور کل هماهنگی دستها و پاها درعبور طناب به طور همزمان از زیر پا و پرش عمودی فرد از موارد مهم طناب زدن است . می توان بیان کرد فعالیت موزون عصب و عضله دراجرای حرکات به فرد کمک می کند تا عملکرد بهتر و ظریفتری را به نمایش گذارد .

ب ) سرعت :

سرعت توانایی بسیار پیچیده ای است . درواقع اعمال حرکتی سریع دربدن است که به شکلهای گوناگون وجود دارد مانند سرعت جابجایی بدن ، سرعت دویدن درمسافتهای کوتاه و طولانی که عوامل موثر درافزایش و کاهش سرعت عبارتند از :

۱) سن : افزایش سن باعث کاهش سرعت می‌شود

۲) جنس : مردان به دلیل داشتن توده عضلانی بیشتر نسبت به زنان سرعتی ترند

۳) وزن بدون چربی بدن : افرادی که چربی کمتری دارند نسبت به افراد چاق سرعتی ترند ۴_ فعالیت منظم : انجام تمرینات منظم (هفته سه روز) با تکیه برفعالیتهای زیر یک دقیقه عامل موثری درافزایش سرعت یا به عبارتی برنامه تمرین های سرعتی شامل فعالیت بسیار شدید بدنی است که درزمان کوتاهی پایدار نگه داشته می‌شود .

● انعطاف پذیری :

عبارت است از ایجاد وسعت دامنه حرکتی بیشتر حول مفصل از طریق کشیدن عضلات که با سلامت مفصل و ساختمان آن انعطاف پذیری بافتهای نرم رباطها و زردپی ها ارتباط دارد.

انعطاف پذیری به دو نوع تقسیم می‌شود :

۱) انعطاف پذیری ایستا : محدوده حرکتی با درجه حرکت پذیری یک فصل را می‌توان انعطاف پذیری ایستا نامید و قابل اندازه گیری است .

۲) انعطاف پذیری جنبشی : عبارتست از مقاومت یک مفصل دربرابر حرکت یا هر نیرویی که با حرکت مفصل سروکاردارد . این انعطاف‌پذیری را نمی‌توان به آسانی اندازه گرفت . از این رو درکارهای ورزشی و تمرینها کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد

● استقامت :

استقامت عبارت است از توانایی تکرار یک حرکت معین درمدت زمان طولانی .

استقامت با افزایش قدرت ، سرعت و توان ارتباط مستقیم دارد. استقامت از فاکتورهای مهمی است که بسیاری ازرشته‌های ورزشی از آن بهره می‌گیرند .

استقامت دونوع است :

۱) استقامت عمومی :( قلبی – ریوی ) فعالیتهایی که کل بدن رادرگیر می‌کند و با تکرار زیاد درمدت زمان طولانی انجام می‌پذیرد مانند دوهای استقامت . این نوع استقامت باعث تقویت سیستم گردش خون و تنفس می‌شود.

۲) استقامت موضعی : توانایی یک یا دسته ای از عضلات درتکرار زیاد یک فعالیت درمدت زمان طولانی را استقامت موضعی گویند . مانند انجام دراز و نشست درمدت سه دقیقه

● قدرت : بکاربردن حداکثرنیروی یک عضله درامتداد محور طولانی آن .

قدرت به تنهایی برفعالیتهای ورزشی اثرگذار است اما اگر قدرت با سرعت ترکیب شود موجب بهبود اجرای بسیاری ازفعالیتهای ورزشی می‌شود .(توان = قدرت + سرعت)

قدرت بردو نوع است :

۱) قدرت ایستا (استاتیک) : حداکثر نیرویی که فرد به شیی مقاوم وارد می‌کند بدون اینکه بتوان آن را جابجا کرد .

۲) قدرت پویا (دینامیک ) : حداکثر وزنه ای که بتوان درتمام دامنه حرکتی مفصل آن را جابجا کرد .

درتمرینات قدرتی ، انقباض دربرابر یک مقاومت و برای مدت نسبتا کوتاهی بکار می رود

منابع

-New yonk stsate Recrearion & Park Society Parhs and Recreation , The benefits and endiess ۲۰۰۴

ترجمه دکتر امیر حسین دربانی

۲_ مقالات دکتر سید کاظم واعظ موسوی

۳_ مقالات دکتر محمد علی اصلانخانی

۴_ مقالات دکتر محمد احسانی

۵_ شماره هایی ازمجله زیورورزش .