ژاپن(2)

ترحمه سعید بهجت

II.    سرزمین و منابع
اسطوره های ژاپنی، جزایر این کشور را آفریده خدایان می دانند؛ آنها نوک نیزه ای جواهرنشان را به دریای گل آلود زدند و از قطراتی که از نوکش می چکید، زمین سخت ایجاد کردند. امروزه دانشمندان می دانند که این جزایر قله های یک سری رشته کوه عظیم زیر دریایی هستند. برخورد های صفحات قاره ای، پوسته زمین را بالا برده و تغییر شکل داده و موجب فوران آتشفشان و حرکت گرانیت شده که کوهها را به سمت بالا و بیرون سطح آب هل داده است. این نیروها هنوز وجود دارند. زمین لرزه در ژاپن مرتب اتفاق می افتد و حدود 40 کوه از 188 آتشفشان کشور فعالند، یعنی 10 درصد آتشفشان های فعال جهان.
مساحت کشور ژاپن 377837 کیلومتر مربع (145884 مایل مربع) است. هونشو بزرگترین جزیره از مجمع الجزایر ژاپن است و پس از آن به تریب هوکایدو، کیوشو و شیکوکو قرار دارند. این چهار جزیره، 95 درصد پهنه ژاپن را تشکیل می دهند. بیش از 3000 جزیره کوچکتر، 5 درصد بقیه را تشکیل داده اند. بیشترین گسترش جزایر اصلی در امتداد شمال شرقی به جنوب غربی برابر حدود 1900 کیلومتر (1200 مایل)، و گسترش از شرق به غرب حدود 1500 کیلومتر (900 مایل) است.
این چهار جزیره با آبراه های باریکی از هم جدا شده اند: تنگه تسوگارا (Tsugaru) بین هوکایدو و هونشو قرار دارد و کانال باریک کاممون (Kammon) بین هونشو و کیوشو. دریای داخلی (Seto Naikai)، که قطعه ای از اقیانوس آرام است، بین هونشو، شیکوکو و کیوشو قرار دارد. در این دریا بیش از 1000 جزیره وجود دارد و دو کانال اصلی دارد، کانال کی (Kii) در شرق و تنگه بونگو (Bungo) در غرب.
ژاپن چندین مجموعه جزیره دوردست تر هم دارد. جزایر ریوکو (Ryukyu)، یا Nansei Shotō شامل آمامی (Amami)، اکیناوا (Okinawa) و جزایر ساکیشیما (Sakishima)، به طول 1200 کیلومتر (700 مایل) در امتداد جنوب غربی از کیوشو قرار دارند. جزایر ایزو (Izu)، جزایر بونین (Bonin)، یا Ogasawara Shotō و جزایر آتشفشانی (Kazan Rettō) از جنوب توکیو به فاصله 1100 کیلومتر (700 مایل) قرار گرفته اند.
ژاپن ادعای مالکیت چندین جزیره را نیز در شمال هوکایدو دارد. این ها عبارتند از دو تا از جنوبی ترین جزیره های مجمع الجزایر کوریل، یعنی جزیره های ایتورپ (Iturup) یا Etorofu-jima و کوناشیر (Kunashir)، یا  Kunashiri-jima به علاوه جزیره شیکوتان (Shikotan) و مجموعه جزایر هابومای (Habomai). اتحاد جماهیر شوروی این جزیره ها را پس از پایان جنگ جهانی دوم، در سال 1945 از کنترل ژاپن خارج کرد. پس از فروپاشی شوروی در 1991، روسیه بر این جزایر تحت مناقشه حکومت کرده است.

A.    نواحی طبیعی
یک مجموعه از رشته کوه ها، مجمع الجزایر ژاپن را به دو قسمت تقسیم می کند، سمت «جلویی» به طرف اقیانوس آرام است و سمت «پشتی» به طرف دریای ژاپن. کوه های بلند و با شیب تند، همراه با دره های عمیق، مشخصه سمت اقیانوسی هستند، کوه های کم ارتفاع و مناطق مسطح نیز سمت دریای ژاپن قرار دارند. به طور سنتی، کشور به هشت منطقه اصلی تقسیم شده است: هوکایدو، توهوکو (Tōhoku)، کانتو (Kantō)، چوبو (Chūbu)، کینکی (Kinki)، چوگوکو (Chūgoku)، شیکوکو، کیوشو و جزایر ریوکیو.

1A    هوکایدو
هوکایدو جزیره بزرگ شمالی ژاپن است. بیشتر جزیره کوهستانی است و در حجم زیاد درختکاری شده است. هوکایدو چندین آتشفشان دارد از جمله آساهی داکه (Asahi Dake) در رشته کوهای ایشیکاری (Ishikari) که 2290 متر (7513 فوت) ارتفاع دارد و بلندترین قله جزیره است. هوکایدو جایگاه یکی از بزرگترین  دشت های جلگه ای ژاپن، یعنی دشت ایشیکاری نیز هست. خاک غنی جزیره، کشاورزی را تشویق می کند و بخش اعظم چراگاه های ژاپن در اینجا قرار دارند. علاوه بر این، هوکایدو دارای ذخایر زغال نیز هست و جریان های سرد ساحلی اش، ماهی های آب سرد را به آن می رسانند.
زمستانها سخت و طولانی هستند، در نتیجه منطقه هوکایدو تراکم جمعیت کمی دارد به طوری که حدود 5 درصد مردم ژاپن در نزدیک به 20 درصد سرزمین زندگی می کنند. با این حال، زمستانهای برفی و زیبایی طبیعی دست نخورده آن، جهانگردان و اسکی بازهای زیادی را به خود جلب می کند. هوکایدو، مرز شمالی ژاپن دانسته می شود، چرا که مردم تا اواسط قرن نوزدهم درآن ساکن نشده بوده اند. بیشتر مردم آینو (Ainu) که پیش از رسیدن ژاپنی ها در هوکایدو سکونت داشتند، در این جزیره زندگی می کنند. جزیره هوکایدو خود یک استان مستقل است. پایتخت آن، ساپورو (Sapporo) یک مرکز مهم تجاری و صنعتی است.

2A    توهوکو
قسمت شمالی جزیره هونشو، ناحیه ای است که توهوکو، به معنای «شمال غرب» نامیده می شود. توهوکو نیز مانند هوکایدو کوهستانی است، درخت کاری شده و تراکم جمعیت کمی دارد، که البته دو برابر  همسایه شمالی اش است. مهمترین سرزمین مسطح توهوکو، دشت سندای (Sendai) است که در سمت اقیانوس آرام قرار دارد. با وجود فصل رویش کوتاه، توهوکو ناحیه کشاورزی مهمی است. در زمستانهای بلند توهوکو، بسیاری از کشاورزان به توکیو و دیگر شهرها نقل مکان می کنند و کارهای موقتی در کارخاته ها و ساخت و ساز انجام می دهند. بسیاری از جوانان نیز معمولا برای همیشه از آنجا می روند تا وارد بازار کار و مشاغل دیگری شوند. نتیجه اینکه توهوکو یکی از پایین ترین سرعت های رشد را در ژاپن دارد. توهوکو شامل استانهای آاُموری (Aomori)، ایواته (Iwate)، آکیتا (Akita)، یاماگاتا (Yamagata)، میاگی (Miyagi)، و فوکوشیما (Fukushima) است. شهر مهم آن سندای است.

3A    کانتو
در جزیره هونشو و جنوب توهوکو، منطقه کانتو قرار دارد که مرکز سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ژاپن است. مرکز آن پایتخت ژاپن، توکیو است که در مرکز جزیره هونشو به سمت شرق قرار دارد. ویژگی طبیعی اصلی کانتو، دشت کانتو است. این دشت که وسیع ترین منطقه مسطح در ژاپن است، 13000 کیلومتر مربع (5000 مایل مربع) وسعت دارد، که حدود 40 درصد مساحت کل ناحیه کانتو است. دره ها و کوه ها این دشت را از شرق، شمال و غرب احاطه کرده اند، و سمت جنوبی رو به اقیانوس آرام است. بیشتر منطقه جنوبی این دشت، ناحیه تحت پوشش ابرشهر توکیو است که شامل بسیاری شهرهای کوچک و شهرک های پیرامونی است. شهرهای اصلی نزدیک توکیو – یوکوهاما (Yokohama)، چیبا (Chiba) و کاواساکی (Kawasaki) – با توکیو یکی می شوند و یک ناحیه شهری-صنعتی وسیع ایجاد می کنند. جمعیت کانتو از همه نواحی دیگر ژاپن بیشتر است. اغلب مزارعی که در گذشته دشت کانتو را پوشانده بودند، جای خود را به ساختمان های مسکونی، تجاری یا صنعتی داده اند. استان های کانه گاوا (Kanagawa)، سایتاما (Saitama)، گونما (Gunma)، توچیگی (Tochigi)، ایباراکی (Ibaraki)، چیبا و کلان شهر توکیو، ناحیه کانتو را تشکیل داده اند.

4A    چوبو
چوبو، به معنای «ناحیه مرکزی»، دربرگیرنده مرکز هونشو در غرب کانتو است. این منطقه دارای برخی از طولانی ترین رودهای ژاپن، بلندترین کوه هایش و تعداد زیادی آتش فشان است. رشته کوه های آلپ ژاپن از مرکز چوبو عبور می کنند و آن را به سه بخش تقسیم می کنند. بخش مرکزی که توسان (Tōsan) نامیده می شود، شامل سه رشته کوه کوچک است که با همدیگر آلپ را تشکیل می دهند: رشته کوه هیدا (Hida) یا آلپ شمالی، رشته کوه کیسو (Kiso) یا آلپ مرکزی و رشته کوه آکاییشی (Akaishi) یا آلپ جنوبی. حداقل ده تا از کوه های آلپ ژاپن بالاتر از 3000 متر (10000 فوت) ارتفاع دارند. بلندترین قله آلپ، کیتاداکه (Kita Dake) با ارتفاع 3192 متر (10474 فوت) است که در سمت شمالی رشته کوه آکاییشی قرار دارد. بیشتر ساکنان این بخش در حوضچه های (basin) مرتفع و دره های باریکی زندگی می کنند که در این کوه ها وجود دارند. به طور سنتی، ابریشم در دره های توسان تولید می شد، هرچند این صنعت در دهه های گذشته افول کرده است.
در غرب آلپ، بخش هوکوریکو (Hokuriku)، در کنار دریای ژاپن قرار دارد. در این بخش، زمستان ها برف سنگینی می آید و رودهای پر آبش، نیروی برقابی عظیمی تولید می کنند. مزارع گسترده برنج دشت های هوکوریکو را پوشانده اند، در حالی که شهرهای بزرگش مراکز تولیدی مهمی هستند.
توکای (Tōkai)، بخشی که شرق آلپ و در کنار ساحل اقیانوس آرام قرار دارد، آفتابی تر و گرمتر است. بیشتر چای ژاپن، اینجا تولید می شود. ناگویا (Nagoya)، بزرگترین شهر چوبو، در دشت نوبی (Nōbi) قرار گرفته است که یک منطقه کشاورزی و صنعتی با تراکم جمعیت بالا است. ، فوجی () بلندترین کوه ژاپن نیز در توکای قرار دارد، فوجی یک مخروط آتشفشانی بسبار متقارن با ارتفاع 3776 متر (12387 فوت) است. فوجی -که ژاپنی ها آن را «فوجی سان» (یه معنای آقای فوجی) می نامند - محبوب بسیاری از ژاپنی هاست، و اغلب در آثار هنری دیده می شود و همچنین سمبل کشور ؤاپن نیز هست. فوجی آخرین بار در سال 1707 فوران کرد. در فصل کوه نوردی که اوگوست و ژوئیه است، هر روز هزاران کوه نورد از آن صعود می کنند. بسیاری از آنها شب را در آنجا اتراق می کنند تا صبح روز بعد، طلوع آفتاب را از افق اقیانوس آرام ببینند.
چویو شامل استان های نییگاتا (Niigata)، تویاما (Toyama)، ایشیکاوا (Ishikawa)، فوکویی (Fukui)، یاماناشی (Yamanashi)، ناگانو (Nagano)، گیفو (Gifu)، شیزوکا (Shizuoka) و آیچی (Aichi) است.

5A    کینکی
منطقه کینکی در غرب چوبو و سمت مرکزی غربی جزیره هونشو قرار دارد. کینکی، در جزیره هونشو، از دریای ژاپن تا دریای داخلی را در برگرفته است و شبه جزیره کی (Kii) را نیز در بر دارد که قطعه زمینی وسیع با سواحل کنگره دار در سمت جنوب و اقیانوس آرام است. دشت های ساحلی در کناره های بخش داخلی کوهستانی کینکی هستند. وسیع ترین آنها دشت اساکا (Ōsaka) است، که رو به خلیج اساکا در دریای داخلی دارد و شامل اساکا است که بزرگ ترین شهر این ناحیه است. کینکی که دومین منطقه پر جمعیت ژاپن است، منطقه صنعتی هانشین (Hanshin) را در بر دارد که به دلیل صنایع سنگین و شیمیایی شهرت دارد. این منطقه ضمنا به عنوان محل پایتخت های سابق، نارا (Nara)، و کیوتو (Kyōto)، از نظر تاریخی و فرهنگی نیز مهم است. استان های اساکا، هیوگو (Hyōgo)، کیوتو، شیگا (Shiga)، میه (Mie)، واکایاما (Wakayama) و نارا تشکیل دهنده منطقه کینکی هستند.

6A    چوگوکو
چوگوکو، به معنای «کشور میانی»، بین دریای داخلی و دریای ژاپن، در انتهای غربی جزیره هونشو قرار دارد. کوه های چوگوکو، در مرکز این ناحیه از شرق به غرب کشیده شده اند. منطقه جنوب کوه ها، و در کناره دریای داخلی، سانیو (San’yō) به معنای «سمت آفتابی» نامیده می شود، آب و هوای معتدلی دارد و تراکم جمعیت در آن نسبتا بالا است. دشت های گرم ساحلی اش، پوشیده از مزارع برنج، باغ های مرکبات، و تاکستان ها است. در این دشت ها چندین شهر صنعتی و بندری نز در این دشت ها قرار دارند، از جمله بزرگترین شهر منطقه، هیروشیما (Hiroshima). ساحل دریای ژاپن، که سانین (San’in) یا «سمت سایه دار» نامیده می شود، سردتر است، لنگرگاه طبیعی ندارد، و کم تر شهری شده است. دریای ژاپن به صورت سنتی از نظر ماهیگیری و فرهنگ آبی (پرورش حیوانات و گیاهان دریایی) مهم بوده است، ولی این فعالیت ها به دلیل آلودگی صنعتی کاهش یافته اند. منطقه چوگوکو شامل استان های هیروشیما، اکایاما (Okayama)، شیمانه (Shimane)، توتوری (Tottori)، و یاماگوچی (Yamaguchi) است.

7A    شیکوکو
منطقه شیکوکو شامل شیکوکو، کوچکترین جزیره از چهار جزیره اصلی ژاپن و بسیاری جزایر کوچک اطراف آن است. کوه های کم ارتفاع ولی پرشیبی بیشتر جزیره شیکوکو را پوشش داده اند. بلندترین قله جزیره (و منطقه)، کوه ایشیزوچی (Ishizuchi) با ارتفاع 1982 متر (6503 فوت) است. زمین کوهستانی شیکوکو مناطق مسکونی معدودی، بیشتر در دشت های ساحلی و در کناره شمالی در امتداد دریای داخلی قرار دارند. در این منطقه، شهرهای ماتسویاما (Matsuyama) و تاکاماتسو (Takamatsu)، مراکز مهم تجاری و صنعتی منطقه هستند. دشت کوچی (Kōchi)، ناحیه ای با زمستان های ملایم در قسمت های بخش جنوبی جزیره شیکوکو است، که در آن مرکبات و سبزیجات مختلف عمل می آید. از سال 1988، افتتاح سه پل جداگانه بین هونشو و شیکوکو، انزوای این منطقه کمتر کرده است. شیکوکو شامل استان های کاگاوا (Kagawa)، توکوشیما (Tokushima)، اهیمه (Ehime)، و کوچی است.

8A    کیوشو و جزایر ریوکیو
منطقه کیوشو و جزایر ریوکیو شامل کیوشو، دومین جزیره بزرگ ژاپن، بسیاری جزایر اطراف آن و جزایر ریوکیو است که در جنوب کیوشو قرار دارند. جزیره کیوشو کوهستانی است و آتش فشان های متعددی دارد که برخی از آنها فعالند. یک نمونه مشخص، کوه آسو (Aso) در کیوشو مرکزی است. دهانه عظیم آن (منطقه مدور یا بیضی شکل کم ارتفاعی که در هنگام انفجار آتش فشان ایجاد می شود) محیطی حدود 80 کیلومتر (50 مایل) دارد. مخروط آتشفشانی ساکوراجیما (Sakurajima)، که یک جزیره آتشفشانی در کیوشو است، از 1955 تا به حال 5000 بار فوران کرده است. بلندترین کوه کیوشو، کوجو (Kujū) است که 1788 متر (5866 فوت) ارتفاع دارد. چشم اندار آتشفشانی کیوشو و  تفرجگاه های متعددی که اطراف چشمه های آب گرم آن وجود دارند، گردشگران بسیاری را به خود جلب می کنند.
ذخایر زغالسنگ در کیوشوی شمالی، این منطقه را به یک مرکز مهم صنعتی، به ویژه در تولید آهن، فولاد، مواد شیمیایی و ماشین آلات بدل کرده اند. کشاورزان کیوشو، علاوه بر برنج و سبزیجات، میوه های نیمه گرمسیری نیز می کارند و گاو هم نگه می دارند. این جزیره با یک پل و چندین تونل به سرزمین اصلی متصل شده، از جمله یک خط قطار سریع السیر ژاپن، شینکانزن (Shinkansen). بزرگترین  شهر کیوشو فوکوئوکا (Fukuoka) است.
جزایر بزرگتر مجمع الجزایر  ریوکیو  آتشفشانی هستند، در حالی که جزایر کوچکتر، جزایر مرجانی هستند. کشاورزان در آب و هوای گرم این جزایر، نیشکر و آناناس پرورش می دهند. سواحل آفتابی اکیناوا، که بزرگترین و پر جمعیت ترین جزیره از جزایر ریوکیو است، آن را تبدیل به یک مقصد توریستی مطلوب کرده اند.
استان های فوکائوکا، ناگاساکی (Nagasaki)، ایتا (Ōita)، کوماموتو (Kumamoto)، میازاکی (Miyazaki)، ساگا (Saga)، کاگوشیما (Kagoshima)، و اکیناوا، منطقه جزایر کیوشو و ریوکیو را تشکیل می دهند.
رومن سیبریوسکی ، دایره المعارف انکارتا 2009، مدخل ژاپن