تبادلات احساسی زنان بیوه ی جنگ در گفتمان ایثار

لادن رهبری

تفاوت میان مرگ و شهادت در فرهنگ ایرانی- اسلامی واقعیتی انکارناپذیر است. مرگ سرنوشتی محتوم و روزمره تصور می­ شود در حالی که شهادت صعود به یکی از بلندترین رده­ های ارزشی ممکن به شمار می ­آید. از خود گذشتگی برای درک گفتمان شهادت مفهومی کلیدی است؛ چراکه شهادت در واقع درگذشتن از مهم­ ترین دارایی هر انسان، یعنی زندگی اوست. تلفات و خاطرات جنگ هشت ­ساله ­ی ایران و عراق که در سال 1359 آغاز شد و 8 سال ادامه یافت، منشا تقویت گفتمان شهادت و ازخودگذشتگی در فرهنگ ایرانی معاصر بوده است. در این جنگ، شهادت صدها هزار رزمنده ­ی ایرانی که عموما مرد بودند، موجب تنها ماندن زنان بسیاری شد که همسران خود را در جنگ از دست داده بودند.

این مطالعه با استفاده از چهارچوب نظریه­ ی جامعه­ شناختی مبادله و با استفاده از روش کیفی مصاحبه، به بررسی ابعاد از خود گذشتگی همسران شهدای جنگ ایران و عراق پرداخته است که پس از شهادت همسران خود، تن به ازدواج مجدد نداده­ اند. حجم نمونه از میان زنانی انتخاب شده است که در زمان شهادت همسر در سنین 18 تا 30 سالگی قرار داشته­ و امکان ازدواج مجدد برایشان فراهم بوده است. نظریه­ ی مبادله اشاره می­ کند که افراد همواره منابع ارزشمند خود را (مانند زمان، مهارت، انرژی، پول و ...) برای کسب پاداش­ هایی مادی مانند ثروت و انتزاعی مانند منزلت مبادله می­ کنند. این مطالعه به بررسی فرآیند مبادله، طرفین مبادله و پاداش­ و تنبیه ­های تقویت­کننده ­ای می ­پردازد که همسران شهدا را از ازدواج مجدد منصرف کرده و به سوی پاداش­ های جایگزین احساسی و ارزش ­های فرهنگی - اخلاقی در چهارچوب گفتمان شهادت سوق داده است.

فایل مقاله "تبادلات احساسی در گفتمان ایثار و شهادت" که در اولین همایش بین المللی ایثار و شهادت (برگزار شده توسط بنیاد ستارگان و دانشگاه تهران) ارائه شده است به پیوست می باشد.

 

Ladan Rahbari

PhD candidate in sociology and lecturer at the University of Mazandaran

E-mail: [e-mail]

 

 

 

پیوست	اندازه
20070.pdf	391.11 KB