نگاهی به تولید محصولات صنایع سنگین طی ۸ سال گذشته در شركت ماشین سازی اراك

دستیابی به صنایع سنگین و رشد تولید در این بخش, همواره یكی از اهداف صنعتی كشور بوده است به نحوی كه برنامه ریزان كشور نخستین برنامه توسعه را با محور رشد و توسعه این گونه از صنایع تدوین كردند

دستیابی به صنایع سنگین و رشد تولید در این بخش، همواره یكی از اهداف صنعتی كشور بوده است. به نحوی كه برنامه‌ریزان كشور نخستین برنامه توسعه را با محور رشد و توسعه این‌گونه از صنایع تدوین كردند.می‌توان گفت پس از پیروزی انقلاب، گسترش صنایع سنگین همواره جزو اصلی‌ترین اهداف اقتصادی كشور بوده است. البته در سال‌های پس از جنگ به دلیل نبود توانایی بخش‌های اجرایی و ضعف زیرساخت‌های اقتصادی، صنایع سنگین دچار مشكلات فراوانی شدند اما هم‌اكنون تولید در این بخش صنعتی، رشد قابل توجهی را تجربه می‌كند. ماشین‌سازی اراك به عنوان یكی از بنگاه‌های صنعتی فعال در زمینه تولید سنگین تنها در ۸ سال گذشته معادل ۶۶۸ هزار و ۲۸۰ تن محصولات صنعتی سنگین تولید كرده است. فعالیت این سامانه صنعتی به عنوان نمونه‌ای از تولید اجرایی در زمینه صنایع سنگین این ادعا را ثابت می‌كند كه در سال‌های گذشته برای نخستین بار به طور جدی صنایع سنگین ایران رونق مناسبی را تجربه كردند. دیگ‌های بخار و آّبگرم، مخازن ذخیره و تجهیزات تحت فشار، جراثقال، قطعات ماشینكاری، اسكلت فلزی و پل‌ها، گلوله‌های فولادی، كوره و تجهیزات كارخانه‌ای، پایپینگ خطوط لوله و ژنراتورها از اصلی‌ترین تولیدهای شركت ماشین‌سازی اراك هستند. این شركت در سال ۷۶ معادل ۶۰ هزار و ۲۰۸ تن از محصولات فوق را تولید كرده است اما این رقم در پایان سال ۸۳ با رشدی چشمگیر به ۷۲ هزار و ۷۹۸ تن افزایش یافته است. البته بیشترین میزان تولید محصولات سنگین در ماشین‌سازی اراك با ۱۰۷ هزار و ۶۶۶ تن مربوط به سال ۱۳۸۰ است. از نظر نیروی انسانی نیز ۵۷ درصد پرسنل كارخانه مورد بحث با مدرك تحصیلی دیپلم به بالا، ۱۹ درصد پرسنل كارشناس و ۱۱ درصد پرسنل كارشناس فنی هستند. كارشناسان ماشین‌سازی اراك در پاسخ به پرسش گسترش صنعت در مورد تغییرات میزان ساخت داخل محصولات یا استفاده از مواد اولیه داخلی می‌نویسند: اجرای پروژه‌های با تكنولوژی بالا كه عمدتا برای نخستین بار و با هزینه‌ای به مراتب كمتر از مشابه خارجی در ماشین‌سازی اراك ساخته شده، بیانگر این واقعیت است كه تمامی فعالیت‌های شركت به منزله صرفه‌جویی ارزی و تلاش در جهت خودكفایی ارزیابی می‌شود. اجرای پروژه‌های فاز ۴ و ۵ پارس جنوبی، طراحی و ساخت پل ایذه، چرثقیل كانتینری، اجرای پروژه‌های الفین، متانول سوم،‌پتروشیمی جم و مارون، ساخت مخازن آماك تولید انواع مختلف فولاد در سنوات گذشته و سال مورد گزارش، تولید انواع مقاطع فولادی با گریدهای مختلف از قبیل میلگرد، چهارگوش، چندوجهی، لوله‌ها، دیسك‌هایی از جنس فولادهای كربنی یا آلیاژی، تولید انواع فلنج ازجمله فلنج‌های تحت فشار با طراحی و ساخت قالب‌های سنگین آهنگری، تولید رینگ‌های فولادی، اجرای پروژه‌های عظیم ملی از قبیل اسكرابر، ساز‌ه‌های فولادی سد و نیروگاه كارون ۳،‌ رآكتورهای طرح متانول خاك، توربین‌های بادی، تاوركرین MD۶۰۰، گریت تراپ، ادرآیزر، فیلتر، هیتر، لانچروریسیور شركت ملی گاز، انواع مبدل‌های حرارتی، ایركولرها و انواع مخازن ذخیره و تحت فشار، ساخت انواع شیرآلات موردنیاز صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، ساخت تجهیزات هیدرومكانیكال سد مسجدسلیمان، مخازن كروی واحد MTBE-۱ پتروشیمی، مخازن پتروشیمی تبریز، ساخت تسهیلات فرآورش نفت، شیرآلات حفاری، كانوایرهای هوایی سایپا، مخازن فاز یك و ذخیره فاز ۲ و ۳ پارس جنوبی و فاز ۴ و ۵، دریچه‌های اضطراری سرریز، دیگ‌های آبگرم، گیت والوها،‌ رآكتورهای پروژه پلی اتیلن سنگین پتروشیمی امیركبیر، مخازن ذخیره و تحت فشار و برج‌های پروژه قطران، فایرهیتر پالایشگاه خانگیران و مخازن تزریق گاز گچساران، انواع كوره‌های صنعتی و ... ازجمله محصولاتی هستند كه به منظور خودكفایی صنعتی به تولید آنها همت گماشته و صرفه‌جویی قابل ملاحظه‌ای دربرداشته است. در اجرای پروژه‌های فوق علاوه بر به‌كارگیری پتانسیل‌های موجود در شركت تلاش شده است تا از حداكثر توان سازندگان داخلی نیز با رعایت استانداردهای موجود و كمك به آنان در جهت تولید بر مبنای استاندارد استفاده شود. مقایسه میزان ارز جذب شده در سال ۸۲ با تولید همان سال، بیانگر ارزش افزوده قابل ملاحظه‌ای است كه نصیب صنایع داخل كشور شده است. اجرای پروژه‌های برون مرزی ازجمله انواع فلنج، مخزن موبایل ۱۲۰۰۰ گالنی، مخزن و پمپ، قطعات شیرهای سرچاهی انواع مخزن، ساخت سازه فلزی و برخی تجهیزات جرثقیل دروازه‌ای و صدور آنها به كشورهای انگلستان، امارات، یمن،‌ فرانسه، بنگلادش، ایتالیا كمك موثری در تامین ارز مورد نیاز شركت بوده است. علاوه بر صرفه‌جویی ارزی ناشی از اجرای پروژه‌های بزرگ، دیگر محصولات شركت نیز صرفه‌جویی ارزی قابل ملاحظه‌ای دارند میانگین صرفه‌جویی ارزی برای تولیدات گروه متالورژی با توجه به تولید بخشی از محصولات این گروه از قبیل گلوله، محورهای قطار و مقاطع فولادی توسط منابع دیگر ازجمله شركت پارس متالورژیك، فولاد آلیاژی یزد و اصفهان و اسفراین در سال عملكرد قریب به ۵۳ درصد برای تولیدات گروه فلزی و سازه حدود ۴۵ درصد و برای تولیدات گروه ماشین و مونتاژ حدود ۳۰ درصد برآورد می‌شود .ماشین‌سازی اراك در بخش دیگری از گزارش خود از صادرات با عنوان مهم‌ترین هدف اقتصادی كشور یاد می‌كند و در این باره خاطرنشان می‌سازد: علیرغم مشكلات داخلی و خارجی در پی تلا‌ش‌های صادراتی درجهت شناساندن تولیدات به شركت‌های خارجی، شركت در سال ۸۲ به اخذ ۱۰۰ فقره استعلام و اسناد مناقصه از كشورهای پاكستان، كویت، لیبی، سوریه، امارات ،‌بنگلادش، ایتالیا، اتیوپی، عراق، سودان، اوگاندا، هندوستان،‌ تركمنستان، ازبكستان، تركیه، سریلانكا، سنگال و انگلستان جهت انواع مخازن ذخیره نفت و گاز ثابت و سیار، مبدل، شیرآلات، فلنج، مخزن سیار گاز مایع، چرخ قطار، تجهیزات ایستگاه سیلندر پركنی، جرثقیل كانتینری، مخزن گاز واگن، گلوله فولادی، فیلتر و پل فلزی موفق شده است. علاوه بر آن، شركت به تشكیل كنسرسیوم با شركت‌های كره‌ای، ژاپنی، تایوانی و ایرانی اقدام كرده كه در فازهای ۶ و ۷ و ۸ به اخذ سفارش در سال ۸۲ منجر شده است. البته شركت ماشین‌سازی اراك در سال ۱۳۸۰ به عنوان صادركننده نمونه در كشور معرفی شده و از ریاست‌جمهوری لوح تقدیر دریافت كرده است.

میانگین صادرات ۸ ساله شركت ماشین‌سازی اراك (۷۶ تا ۸۳) بیش از ۱۴۰ میلیون دلار برآورد می‌شود. این شركت تنها در سال ۸۳ معادل ۲۰ میلیون و ۷۷۴ هزار و ۲۱۰ دلار، محصولات صنعتی صادر كرده است. كارشناسان ماشین‌سازی اراك همچنین در پاسخ به پرسشی مبنی بر میزان فروش و سود شركت در ۸ سال گذشته یادآور می‌شوند كه در سال‌های ۷۶ تا پایان سال ۸۳ فروش ریالی ماشین‌سازی اراك رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است به نحوی كه در سال ۷۶ این شركت تنها ۲۴۷ هزار و ۹۳ میلیون ریال فروش ریالی ثبت كرده است ولی رقم فوق در پایان سال ۸۳ به ۷۵۰ هزارو ۶۰۶ میلیون ریال افزایش می‌یابد. در سال ۸۰ نیز با ۹۲۸ هزار و ۱۱۴ میلیون ریال می‌توان گفت ماشین‌سازی اراك، بیشترین فروش ریالی را تجربه كرده است. در سال ۸۰ كارخانه مورد بحث با رتبه ۵ و رشدی معادل ۸/۹۰ درصد در بین یكصد شركت برتر ایرانی ایستاده است.

مقیاس: میلیون ریال

شركت ماشین‌سازی به علت داشتن صادرات و انتخاب واحد نمونه صادرات سال ۱۳۸۰ و برای دو سال مالی (سال‌های ۸۲ و ۸۳)‌از معافیت مالیاتی سود شركت برخوردار شده است. (ر. ج. صورت‌های مالی ۸۲-۸۳)ماشین‌سازی اراك در ۸ سال گذشته پروژه‌های صنعتی بسیاری را در كشور اجرا كرده است كه براساس مطالعات موجود، مهم‌ترین آنها به شرح زیر قابل ارائه است.

---