آرامگاه‌های چینیان

جین. ای. امیلی برگردان پروین بابایی

آداب و رسوم تشییع جنازه چینی ها بخشی طولانی  از تاریخ  چین را برای ما حفظ کرده است. در همه کشورهای متمدن، این آداب و رسوم وابستگی نزدیکی با دین دارد. به بیان ساده، چینی ها بر این باورند که بخشی از روح مرده  در قبر بر بدن نظارت می کند، و اگر بازماندگان با وی رفتار مطلوبی داشته باشند، برکت و دعای خیر را بر آن جاری می سازد. بنابراین مقبره خانواده، کانونی است که همه اعضای خانواده به آن باز می گردند

و محراب اصلی و اختصاصی برای پرستش اجداد خانواده به شمار می رود. تابلویی روی یک محراب در عبادتگاه مجموعه مقبره قرار دارد که معرف روح شخص متوفی است و یک تابلو منطبق با آن نیز در سالن اجداد در منزل قرار داده می شود. اموال ارزشمند و اشیاء خوش یمن، مانند نماد قدرت شاهانه جو- ای (نماد آرزوها)، پول و پیکره هایی از حیوانات، خدمه، رقاصان، شعبده بازها، و نوازندگان در هر حجره مقبره و متناسب با موقعیت و ثروت مُرده جای داده می شوند که نه تنها نماد منافع برای ارواح هستند، بلکه تأثیرات سودمند خود را در بازمانگان نیز گسترش می دهند.

محوطه های این مقبره ها برای دریافت نیروهای طبیعی مناسب با توجه به اصول جغرافیایی (فنگ شویی) جهت دهی می شوند. آنها روی به جنوب و کوه ها دارند، و یا برای افزایش تأثیرات خوب دیوار پشتی آن به شکل نعل اسبی ساخته می شود. یک نهر یا گودال آب در محوطه مقبره وضعیتی مطلوب برای محوطه ایجاد می کند، و درختان بویژه سرو، جوهر مردانگی (یانگ) و جوهر زنانه (یین) را برای حفظ ساکنین در برابر انحلال و تهاجم جذب می کنند. قبرهای خانوادگی معمولاً به شکل تپه یا پشته است و هر عضوی در وعده گاه خود خفته است. تنها آنهایی که خانه را ترک کرده اند، مانند خواجه ها، کشیش ها، روسپیان، و کسانی که دین خارجی را پذیرفته اند، به این شیوه دفن نمی شوند. حتی در میان مردم ساده تر چین، هر خانواده همواره به عنوان یک قاعده، خارج از دیوارهای شهر محل دفن شخصی خود را دارد. اغلب مقبره ها متصل به مزرعه ای هستند که محصولاتی برای تأمین زندگی مراقبان و بودجه های تعمیرات در آن پرورش داده می شود. در استان های پر جمعیت جنوبی زمین های دفن عمومی وجود دارد که قطعه مخصوص هر خانواده با یک تابلو بزرگ  علامت گذاری شده است. بنای مقبره با افزایش رتبه و اهمیت صاحبان آن هر چه استادانه تر ساخته می شود. دو مدفن وسیع در چند مایلی شرق و غرب شهر پکن به عنوان مقبره امپراطوری چینگ[1] معروف به «مقابر غربی و شرقی»[2] شناخته شده است. مقبره امپراطور بزرگترین و با شکوه ترین اینهاست، پس از آن شاهزادگان درجه اول قرار دارند، و به این ترتیب الی آخر. این مقبره ها که از ربع پایانی قرن هفدهم تا قرن نوزدهم میلادی میلادی قدمت دارند، چند هکتار را پوشش می دهند و سازه ها و تجهیزات آنها معمولاً کار صنعتگران برجسته آن زمان است. طرح این مقبره ها به طور کلی به معبدهای سنتی شباهت دارد. این مجموعه از یک نقشه مستطیل به اندازه دو جریب یا بیشتر تشکیل شده که توسط یک دیوار خاکستری بزرگ خشتی، با بامی از کاشی های لعابدار احاطه شده: زرد برای امپراطورها و سبز برای شاهزادگان؛ در مرکز دیوار جنوبی نیز دروازه پهن مسقفی با درهای سه گانه قرار دارد. از این دروازه جاده ای مفرّش به تخته سنگهای مرمر با گذر از حیاط آرامگاه که دارای یک حوض آب و درختان کاج در اطراف است، به سالن قربانی منتهی می شود.  بر محرابی در انتهای سالن تابلوهای ارواح مردگان قرار دارد. سنگ قبر به دیوار پشتی پیوسته است. آتشدان قربانی در انتهای آرامگاه است که در کنار آن ستون ها و یا مجسمه های حیوانات قرار دارد به همراه ساختمان های یک طبقه که در آن خویشاوندان دیدار کننده ناهار یا چای می خورند، ممکن است همه بخشی از این مجموعه باشند. غذا و نوشیدنی و مقداری سبزیجات برای کارکنان آرامگاه تهیه و در محوطه کاشته می شوند. از بین تمام اجزای مراسم تشییع جنازه چینی، شاید شناخته شده ترین برای غربی ها پرتره «نیا» باشد که بخشی از مراسم تشییع جنازه و بازگشت به خانه پس از آن است. این پرتره وی را نشسته و تمام رخ، در لباس رسمی نشان می دهد. این نقاشی ها با چند فوت ارتفاع در جهت عمودی یعنی به شکلی که به راحتی قابل مشاهده باشد، به عنوان فضایی برای روح «نیا» قرار داده می شوند.

جسد متوفی در بهترین لباس هایی که فرزندان استطاعت تهیه آن را دارند و یا  شخص در طول زندگی خود تدارک دیده است، پوشانده می شود. لباس درباری با نشان مقام رسمی، و لباس تشریفاتی رؤسای خانواده در زمان تقدیم قربانی آبا و اجدادی به طور گسترده ای برای لباس قبر استفاده می شود. زن ها که شوهران خود دفن می شوند، در لباس منطبق با رتبه و یا لباس عروسی خود را پوشانده می شوند. کمد های بزرگ و لباس های اضافی نیز به عنوان بخشی از گنجینه آخرت که توسط صاحب خود قبل از مرگ آماده شده، و یا به صورت آیینی توسط بستگان و دوستان به وی تقدیم شده است، گنجانده می شود.

 

[1] - دودمان چینگ یا دودمان منچو آخرین سلسله پادشاهی در چین بوده است که از سال ۱۶۴۴ تا ۱۹۱۲ بر چین حکمرانی می کرد.

[2] - Eastern and Western Tombs

 

آدرس صفحه: http://www.anthropology.ir/node/24792

ایمیل: [e-mail]