مردم نگاری علم: کفتگویی با نویسندگان و منقدین (بخش اول)

مارلو کدووف -برگردان: عاطفه اولیایی

 

 در مصاحبه هایی چند، آنا زوگاس که در آن زمان  دانشجوی دکترا در  دانشگاه واشنگتن بود، و نیکلا بولد که اخیرا از دانشکاه کنتیکت  با درجه ی دکترا فارغ التحصیل شد، از نویسندگان خواستند که  مردم نگاری علم[1] را از سه  زاویه ی   نظری، کار میدانی و حدود و مخاطرات آن بررسی کنند.  مقاله ی زیر شرح سخن  پنج انسان شناس درباره ی علم و کار های گذشته و پژوهش های فعلی شان است.  بخش نهایی،  نظرات کارلو کدووف، استاد دانشگاه کینگز لندن  در باره ی این سخنان است. 

 

۱) مردم نگاری  علم / نظریه

 

در ۲۰۰۱،  دنیل سگال ادعا کرد که نادر بودن پراتیک علمی  بر پایه ی مردم نگاری را شاید بتوان ناشی از  دشواری تسلط بر یک حوزه ی  علمی (‌تا اندازه ای که بتوان در باره ی آن نگاشت)   ودر عین حال توانایی  فاصله گرفتن ازآن دانست.   با توجه به مقالات انسان شناسی فرهنگی تان،  لطفا در باره ی سهم انسان شناسان   در مفهوم ساختن  مطالعات علمی، ابزارو یا  اشیا مورد پژوهش علوم ( epistemic objects of sciences  ) توضیح دهید. سنجش نهاد های علمی در درک فعل و انفعالات اجتماعی چه نقشی دارند؟

 

هیوارد

 از آن جا که  FingerEyes   نتیجه ی  سایردرگیری های میان رشته ای بود، نمی توانم  ادعا  کنم  که بر تبار شناسی مطالعات انسان شناسانه ی علم احاطه دارم.   به عنوان استاد مطالعات رسانه ای (فیلم های مستند و تجربی)‌ و دانشجوی حیوان شناسی،  به طور روشمند از مردم نگاری  استفاده می کنم تا اونتولوژی  جانمند شناسی   (Zoontology -ر.ک به Wolfe) را درک کنم.   رویکردم به پرسش های علمی در آزمایشگاه  همانند  رویکردم به  به علوم دریایی از طریق تحلیل متون بود  یعنی  تمرکزی موشکافانه  بر تجربیات  (درست مانند روشم در  تنظیم یک صحنه،  نورپردازی، بروی صحنه آوردن، سینماتوگرافی، ویراستاری و غیره). اساس پروژه ام سست کردن پایه های انسان محوری تعمدی در پژوهش های علمی به منظور روشن کردن نقش عوامل غیر انسانی در تولید دانش بود. این دانش نه در باره ی آن ها  بلکه با آن ها تولید می شود.

با دنبال کردن استفان هلمریک، دانا هاراوی، ادواردو کوهن، ازفرم مردم نگاری برای برجسته ساختن عوامل غیر انسانی به مثابه منابع اطلاعاتی و نیز نیرویی پراهمیت  درشیوه ی فراگیری پژوهشگران استفاده کردم.

 

هلمریک:

 در دهه های اخیر، انسان شناسی علم نشان داده است که تقابل بین « وقوف به یک رشته ی علمی» و « حفظ فاصله ی لازم از آن»  نادرست است.  برای نگاشتن در باره ی موضوعی علمی، و تمام رشته های انسان شناسی  ، مسلما باید « زبان علم  را دانست». ولی این به معنای تک زبان شدن نیست ، به علاوه هیچ «علمی» خود تک زبان نیست.  از ۲۰۰۱ که «بعد از فرهنگ» را نوشتم، مردم نگاران علم [2] به طور روزافزون متوجه  تکثر گفتمان های علمی شده و به پژوهش انطباق  زبان علوم اجتماعی وتفسیری و نیز پراتیک مان با  آن گفتمان پرداخته اند.  به Promising Genomics نوشته ی مایک فورتون در سال ۲۰۰۸ بیندیشید. وی با استفااده  از آرایه ای ادبی[3]

Chiamus در باره ی قطعیت ناپذیری در هم آمیخته ی مؤثر بر فاصله و پیوند مردم نگاری نوشت ( مثلا در  فصل Distance X Multiplicity ( که  X نمایانگر Chiasmus بود).  به باور فورتون‌ امکان فرار از بی ثباتی سیاسی و اخلاقی که همچنان تاریخ  ژنوم[4] را رقم می زند، وجود ندارد. همچنین به مریلین ایتراتی، سارا فرانکلین، مارگارت لاک و بسیاری دیگر بیندیشید  که زمانی از تحلیل های  « زیست اخلاقی» به دور بودند، لیکن در دهه ی اخیر به سیاست و رهبری اخلاقی  پرداخته اند ( مانند کار های استراترن در شورای زیست‌ـ‌اخلاقی  نافیلد[5]) .  تحلیلی را که پل رابینو در ۲۰۰۸ در  Making time «مجاورت» خواند هنوز هم مفید  است ( ۳۳) .  به نظر من ، ما  با مخاطبانمان  بیش از آنکه تشابه داشته باشیم، در هم تنیده ایم. «در هم تنیدگی» واژه ای است که می ژن در  نوشته اش در۲۰۰۹ [6] به کار برد تا در باره ی  لایه های ترامحلی[7] کالیفرنیا ـ چین ـ و ماوراء آن  که طب سنتی چین را «سنت» می سازند، بنگارند.  درهم تنیدگی همچنین با مفهوم همکاری در نوشته ی  مایکل مونتویا  ( ۲۰۰۱)‌[8] نزدیکی دارد. برخوردم با chiasmus  فورتون و استفاده ی  بیل موئر ( ۲۰۰۵)   از نظر  «دلیل جانبی[9]»، متکی  بر « نظریه ی زیگزاگی»[10] و با رفت و برگشتی  بین  نظریه به عنوان ابزار توضیح و  پدیده ای محتاج به توضیح است. این نوندی[11] کاملا متفاوت با آنچه در «بعد از فرهنک» توصیف کردم است. در آن جا تفاوت مفهومی را که از فرهنگ در ۱۹۹۰ ارايه کرده بودم ( و نیز در باره ی قدرت، عدم برابری، و بازی های زبانی)  با درک مخاطبانم از فرهنگ به مثابه  نظامی برای پردازش اطلاعات[12]  توضیح دادم.    در باره ی داده ای جامعه شناسانه  صحبت می کردم و بسیاری از دانشمندان مخاطبم با سبک انسان شناسی ( به مثابه زیست محیط ـ فرهنگی،  و نطام مند)  ۱۹۶۰ آشنایی داشتند‌. سبکی که به نظرم به روز نبود.  فکر می کنم بیشتر به موارد انطباق[13] و هم پوشی[14] علاقمندم.

 

 

 

*********

 این مطلب بخشی از کتابی است که  به زودی از طرف انتشارات انسان شناسی و فرهنگ منتشر خواهد شد. نقل قول و هر گونه  انتشار این مطلب بدون اجازه  کتبی و رسمی موسسه انسان شسی و فرهنگ ممنوع و قابل پیگرد قانونی است. متن منتشر شده برای جلوگیری از تقلب های احتمالی فاقد  منابع 
درونی بوده و بخش هایی از متن اصلی در آن خذف شده است یا بدون آنکه به اثر خدشه ای وارد شود تغییر کرده اند. متن نهایی و کامل در  شکل  کتاب منتشر  خواهد شد.

********************
صفحه ی عاطفه اولیایی در انسان شناسی و فرهنگ: 
http://anthropology.ir/oliaiatefe
 *********************
دوست و همکار گرامی
چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی،  نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد.
کمک های مالی شما حتی در مبالغ بسیار اندک، می توانند کمک موثری برای ما باشند:
شماره حساب بانک ملی:
0108366716007
 شماره شبا:
‪IR37 0170 0000 0010 8366 7160 07
 شماره کارت:
6037991442341222
به نام خانم زهرا غزنویان

 

 

[1] Ethnographies of Science

[2] ethnographers of science = ارتباطات این علم با خودش و دنیای اطرافش، :  مردم نگاران علم 
به تصویر کشیدن  مجموعه ی ارز ش های علم و واقعیت های  ارتبااطات علوم با یکدیگر

[3] the figure of the chiasmus: "a couplet of terms that are conventionally taken as distinct or even opposed, but which in fact depend on each other, provoke each other, or contribute to each other"

[4] (زیست شناسی) ژنوم (همه‌ی کروموزم‌های گوناگون که در هسته‌ی
سلول‌های یک گونه‌ی معین یافت می‌شوند)   : gemoics  زادان                                                            

[5] Nuffield Council on Bioethics

[6] Other-Worldly: Making Chinese Medicine through Transnational Frames 

[7] translocal folds

[8] Making the Mexican Diabetic

[9] lateral reason

[10] athwart theory

[11] dynamic

[12] culture as a homeostatic system of information processing

[13] superposition

[14] overlap