درد، غریبه‌ای است در بدن!

فاطمه سیارپور

در طول حیات بیولوژیک انسان بر کره‌ی زمین مشخص نیست اولین بار وی چه زمانی با پدیده‌ی درد آشنا شد یعنی آن را احساس کرد. گذشته از آنکه این پرسش اهمیت چندانی در مباحثی مانند پروبلماتیک درد، منشأ درد، مدیریت درد، احساس درد، معنای درد و غیره ندارد، اما این مسئله معلوم است که درد همیشه با او بوده و جزیی جدایی‌ناپذیر از کالبدش محسوب می‌شده است. با این حساب انسان همواره در یک رابطه‌ی دوسویه با درد قرار گرفته و هر لحظه تناسبات خود را با آن تنظیم کرده است. گاهی این مناسبات او را به سوی کشف منشأ درد سوق داده و از این رهگذر علم پزشکی در قالب مدرن، سنتی، عامه و غیره شکل گرفته و گاهی او را به مثابه عضوی از اعضای یک جامعه به سوی مسائل روانی مانند نگرانی نسبت به جداشدن از جامعه، نسبت به تنهایی از اطرافیان، ناتوانی و غیره کشانده است. از سوی دیگر نظریه‌پردازان بسیاری از فلاسفه، عرفا، الهیون، جامعه‌شناسان، انسان‌شناسان، روان‌شناسان، روان‌کاوان و غیره آن را به بحث گذاشته و نظریه‌پردازی کرده‌اند. با این کار آنان درد را از عرصه‌ی احساس بیولوژیکی و عصب‌شناختی به عرصه‌ی زبان‌شناختی و معنایی برده‌اند. بنابراین درد مفهوم مهمی در طول تاریخ اندیشه‌ی انسانی بوده و عنصر مهمی در نظریه‌پردازی‌ها و مفهوم‌ها شده است. بدین ترتیب برای آشناشدن با موجودی غریبه که در بدن آدمی آرامیده، عرصه‌ی زبان‌شناختی به مدد انسان آمده و با مفهوم‌پردازی، واژه‌پردازی و معناسازی آن را به عرصه‌ی معرفت برده و انسان سعی کرده این غریبه را هرچه بیش‌تر و بهتر بشناسد. با این حال درد هنوز غریبه‌ای است در بدن! و تا درد وجود دارد مفهوم‌پردازی و معناسازی هم هست. بنابراین درد گنجینه‌ی پایان‌ناپذیری برای اندیشه‌پروری است!

داوید لوبروتون استاد دانشگاه استراسبورگ فرانسه در کتاب تجربه‌های درد/ در میانه‌ی نابودی و نوزایی- ( که توسط دکتر ناصر فکوهی در حال ترجمه است) دو مفهوم را از هم جدا می‌داند: درد(le douleur) و رنج (la souffrance). در این جداسازی رنج عرصه‌ی معناسازی و درد یک امکان بیولوژیکی است که در بدن احساس می‌شود. بنابراین آنچه به معنا  بدل می‌شود در حقیقت درد نیست، بلکه رنج است. با این نگرش رنج است که در طول تاریخ حیات، آدمی را همراهی کرده و می‌کند. از اینجا باید وارد پروبلماتیک انسان‌شناختی درد شد که بیش از هر چیز بر تنوع فراوان احساس انسانی از رنج در زمان‌ها، سرزمین‌ها و فرهنگ‌های گوناگون دلالت می‌کند. گاهی انسان‌ها داوطلبانه درد را به جان می‌خرند و رنج ناشی آن را بیش از هرچیز یک لذت می‌دانند و خودخواسته لذتی می‌آفرینند که از درون رنج ناشی از درد برخاسته است و گاهی بازهم داوطلبانه به سوی درد می‌شتابند و رنج ناشی از آن را نه یک لذت که یک رنج تلقی می‌کنند  تا از رهگذر تحمل آن روح را که در اندیشه‌ی آنان اسیر جسم است، رهاسازند و آن را تعالی بخشند و هرچه این رنج بیش‌تر باشد، روح هرچه بیش‌تر متعالی و تزکیه می‌گردد. از سوی دیگر در برخی از فرهنگ‌ها عدم تحمل یا کم‌تحملی یا نبود فلسفه‌های ناشی از تحمل درد و رنج چنان‌چه گفته شد،  نسبت به بسیاری از رنج‌های ناشی از درد، انسان را به سمت روش‌ها و متدهای کاهش درد کشانده و از این رهگذر پزشکی با انواع تکنیک‌ها اعم از جراحی، دارودرمانی و غیره ابداع شده است. به این ترتیب درد و رنج ناشی از آن همراه با تناسبات انسانی در قالب فرهنگ خود منشأ گوناگونی و تنوع و منبعی بزرگ برای شناخت انسان و اندیشه‌های اوست. اما همچنان درد غریبه‌ای است در بدن!

مشخصات کتاب تجربه‌های درد اثر داوید لوبروتون:

David Le Breton,Exprriences de la douleur Entre  destruction et renaissqnce,2005, Metailie:

 

معرفی داوید لوبروتون در انسان‌شناسی و فرهنگ:

http://anthropology.ir/node/21672

معرفی کتاب جامعه‌شناسی بدن- داوید لوبروتون:

http://anthropology.ir/node/19566

 

 

پرونده‌ی ناصر فکوهی در انسان شناسی و فرهنگ:

http://anthropology.ir/node/9132

 

 

صفحه‌ی شخصی نویسنده در انسان‌شناسی و فرهنگ:

http://anthropology.ir/node/4269

ایمیل نویسنده: [e-mail]

 

ویژه‌نامه‌ی هشتمین سالگرد انسان‌شناسی و فرهنگ:

http://www.anthropology.ir/node/21139

دوست و همکار گرامی

چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی،  نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد.

کمک های مالی شما حتی در مبالغ بسیار اندک، می توانند کمک موثری برای ما باشند:

شماره حساب بانک ملی:

0108366716007

 شماره شبا:

 IR37 0170 0000 0010 8366 7160 07

 شماره کارت:

6037991442341222

به نام خانم زهرا غزنویان