مائوریتزیو مونتالبینی: انسان شناس غارنشین

لادن رهبری

مائوریتزیو مونتالبینی (2009-1953) انسان ­شناس و جامعه­ شناس ایتالیایی در طول دوران تحقیقات خود در مجموع دو سال و هشت ماه را در انزوای مطلق در زیرزمین به سر برد. بالاترین رکورد او در زندگی مداوم در زیر زمین 366 روز  و یک رکورد جهانی است.
مونتالبینی تحقیقات خود درباره­ ی کرونوبیولوژی، وفاق بدن با محیط و واکنش های زیستی بدن به علایم محیطی و تاثیر تنهایی مطلق بر روان وجسم انسان را در سال 1986 با تبدیل کردن بدن خود به یک آزمایشگاه زنده آغاز کرد؛ یعنی زمانی که در 14 دسامبر به منظور زندگی در انزوا وارد غار فراساسی در رشته کوه های آپنین شد. اگرچه در دوران اقامت او، فعالیت های روزمره اش در غار توسط یک دوربین مداربسته کنترل می شد، او امکان برقراری هیچ نوع ارتباطی با فضای بیرون را نداشت. در این مدت، مونتالبینی در انزوای مطلق و بدون قرار گرفتن در معرض نور و با مصرف قرص های غذایی به جای خوردن غذای طبیعی زندگی کرد؛ ضمن این که هیچ وسیله ای برای اندازه گیری زمان نداشت و به بدن خود اجازه داد که خود تصمیم گیرنده ی خواب و بیداری اش باشد. اولین تجربه ی او که 210 روز به طول انجامید و در زمان خود، پیش از رکوردهای بعدی او، رکورد جهانی زندگی در انزوای مطلق محسوب می شد، دستاوردهای شگفت انگیزی در ارتباط با چرخه ی زیستی بدن به دست داد. تجربه ی مونتالبینی همانند نمونه های مشابه دیگر نشان داد که غارنشینی مطلق باعث می شود زمان زودتر از حد انتظار بگذرد و مدت زمان سپری شده به نظر فرد کمتر از زمان واقعی بیاید. او پس از بیرون آمدن از انزوای خود از این که مدت زمانی چنین طولانی در انزوا بوده شگفت زده شد. ضمن این که مدت زمان خواب و بیداری او تغییر کرد. بدن او همانند همتایش استفانیا فولینی که تحت کنترل ناسا به تجربه ی مشابهی دست زد وارد یک چرخه ی 23 ساعت بیداری – 10 ساعت خواب شد که آهنگ تقریبا ثابتی داشت. اولین تجربه ی غارنشینی مونتالبینی دستاوردهای مهمی در روان شناسی نیز داشت. اگرچه وضعیت روانی مونتالبینی دستخوش بحران های اساسی نشد (اتفاقی که در موارد دیگر افتاده بود و حتی یک مورد به اقدام به خودکشی هم کشیده شده بود)، اما نشانه هایی مبنی بر تاثیر تعامل متقابل با محیط بر روان انسان به دست آمد که مورد توجه روان شناسان تحولی قرار گرفت.

در ششم دسامبر سال 1992 مونتالبینی بار دیگر دست به غارنشینی زد. این بار نیز او هم چون بار اول به دلیل نداشتن وسایل اندازه گیری زمان و عدم بهره مندی از نور طبیعی، قدرت محاسبه ی زمان را از دست داد و درون چرخه ی 23-10 ساعته فروافتاد. ضمن این که زمانی که درست یک سال و یک روز بعد در سال 1993 از ورود خود به انزوا از غار بیرون آمد، گمان می کرد تنها شش ماه را در انزوا سپری کرده است. این تجربه همراه با آزمایش­ های مشابه دیگر نشان داده که نبود نور طبیعی سبب می شود چرخه های روزانه طولانی تر از حد معمول شوند.

مونتالبینی بار دیگر به آزمایش مشابهی دست زد و زمانی که در آوریل سال 1998 از تجربه ی 166 روزه اش در انزوای غارنشینی بیرون آمد، دچار کاهش وزن به میزان 12 کیلوگرم شده بود و درجه ی سیستم دفاعی بدن اش از 23 به 0 افت کرده بود. وقوع یک زلزله در اعماق غار او را (به گفته ی خودش برای اولین بار در دوران غارنشینی اش) به شدت وحشت زده کرده بود و زمانی که پس از بهبودی سیستم دفاعی بدن اش (که بعد از ده روز شروع به رشد کرد) با خبرنگاران مصاحبه کرد اعلام کرد که دیگر تجربه ی غارنشینی اش را تکرار نخواهد کرد.

در اکتبر سال 2006 علی رغم این که از تجربه ی آخرش خاطره ی خوشی نداشت، مونتالبینی برای آخرین بار به غارنشینی دست زد. این بار وارد غاری به نام «غار سرد» در کوه های آپنین شد که 80 متر مربع مساحت داشت و مجهزتر از دفعات پیشین بود زیرا شامل دستگاه های سنجش وضعیت جسمانی بود که وضعیت فیزیکی او را به سطح زمین گزارش می کردند تا از بروز تجربه ای همانند دفعه ی قبل خودداری شود. با این وجود شرایط محیطی این غار چندان خوشایند نبود زیرا چنان چه از نام اش پیدا است، در غار سرد بالاترین دمایی که او تجربه کرد 10 درجه ی سلسیوس بود. برای جلوگیری از خطرات ناشی از دمای پایین غار او مجبور بود درون یک محفظه ی چوبی بخوابد تا گرمای بدن اش حفظ شود. او این بار 235 روز را در این اقامتگاه تاریک سپری کرد. او برای گذراندن زمان خود چند دقیقه در طول شبانه روز غاری اش به خواندن یکی از 85 کتابی که همراه با خود به غار برده بود زیر نور چراغ کوچکی که همراه داشت مشغول می شد. با این وجود بیشتر زمان خود را در غار در تاریکی سپری کرد.

مونتالبینی، انسان شناس غارنشین در سال 2009 در اثر سکته ی قلبی درگذشت. تحقیقات پزشکی پس از مرگ او اشاره کرده اند که به نظر می رسد مرگ او ارتباطی به تجربه های غارنشینی او نداشته باشد. نتیجه ی تحقیقات بی نظیر مونتالبینی بیشترین تاثیر را در برنامه ریزی سفرهای فضایی داشت و مورد توجه سازمان های فضایی جهانی به خصوص ناسا قرار گرفت. ضمن این که به شناخت تاثیر عوامل محیطی (نور، صدا، تعامل اجتماعی و ...) بر کارکردهای جسمانی و روانی بدن کمک شایانی کرد.

ایمیل لادن رهبری:  [e-mail]