تاریخ یک تصویر از پیامبر در ایران معاصر

جبار رحمانی

در ادیانی مانند هندویسم این فرآیند به اوج خودش رسیده و مجموعه‌ای بی پایان و فراوان از تصویرهای الهه‌ها و خدایان را شکل داده است. در ادیان توحیدی، شرایط تاریخی رویارویایی با پدیدۀ بت‌پرستی، سبب شده این ادیان کاربرد تصویر مقدس را نفی کنند، که این موضوع در اسلام شدت خاص خود را دارد. در دین اسلام تصویری از خدا یا پیامبر وجود ندارد و هرگونه بازسازی تصویری مقدس، به عنوان نوعی بت‌پرستی برداشت و نفی شده است. به همین سبب هنر در این ادیان به سمت نوعی بازنمایی نمادین امر قدسی رفته که می‌توان آن را در کاشی‌کاری‌های دوران اسلامی به خوبی دید. با وجود چالش‌هایی که بر سر تصویرگری در جامعۀ اسلامی وجود داشته، معمولا در میان مردم و به‌ویژه به‌واسطۀ ذهنیت عامه، نوعی تمایل به تجسم تصویری از مقدسین وجود داشته است. شاید یکی از دلایل آن زمینۀ ذهنی و روانشناختی فرهنگ عامه باشد که ارتباط برقرار کردن با تصویر برایش خیلی راحت‌تر و مطلوب‌تر است در حالی‌که در نخبگان این تصویر سازی سطوح انتزاعی‌تری به خود می‌گیرد و در واژه‌ها بیشتر خود را متجلی می‌کند، در نهایت هر دوی آنها ترسیم امری قدسی‌اند بر حسب مقتضیات تاریخی و فرهنگی عاملان فهم. به همین دلیل و با وجود نفی رسمی تصویر در اسلام و تشیّع، در طی تاریخ با مجموعه‌ای از تصاویر ائمه و پیامبر روبه‌رو هستیم. زیبایی شناسی این تصویرها به شرایط تاریخی و فرهنگی زمان خلق تصویر بستگی دارد. به عنوان مثال با دقت در تصاویر زیر می‌توان به اهمیت شرایط تاریخی ترسیم امر قدسی پی برد.

برای خواندن مقاله در زیر کلیک کنید:

 

پیوست	اندازه
7068.doc	941 KB