انسان شناسی(9): انسان شناسی در جهان - انسان شناسی در افریقا

نیکولاس اس.هاپکینز ترجمه ی زهره دودانگه

انسان شناسان شاغل در افریقا - همراه با اصول و ابزار افریقایی- دارای سهمی آشکار در تئوری و کاربرد عملی انسان شناسی بوده اند. انسان شناسی اولیه در افریقا در برگیرنده ی کارهای مبلغان مذهبی و مقامات استعماری است. در طول اوج دوره استعماری، انسان شناسی در افریقا مبتنی بر دانشگاه ها و مراکز پژوهش

انسان شناسان شاغل در افریقا - همراه با اصول و ابزار افریقایی- دارای سهمی آشکار در تئوری و کاربرد عملی انسان شناسی بوده اند. انسان شناسی اولیه در افریقا در برگیرنده ی کارهای مبلغان مذهبی و مقامات استعماری است. در طول اوج دوره استعماری، انسان شناسی در افریقا مبتنی بر دانشگاه ها و مراکز پژوهش غربی بود، به ویژه در سنگال، غنا، مراکش، مصر، اوگاندا، زامبیا، (سپس رودسیای شمالی) و افریقای جنوبی که به نوبه خود معمولا با دانشگاه های کلانشهرهای اروپا در ارتباط بودند. در طول دوره ی استعماری از دهه ی 1930 تا دهه ی 1950، ساختار-عملکرد گرایان (Structural-functionalists) ساختار اجتماعی افریقا را باز نموده و پیوند های میان ارزش ها و ساختارهای اجتماعی را معرفی کردند. تحلیل انسان شناسانه از سنت های شفاهی از یک سو و باستان شناسی از سوی دیگر به بازسازی تاریخ فرهنگی افریقا کمک نموده اند. انسان شناسان فیزیکی تاریخ اولیه نژاد انسان در قاره افریقا را آشکار کردند.
پس از اینکه بخش اعظمی از افریقا پس از حدود سال 1960 استقلال یافت، طبیعت انسان شناسی در این قاره تغییر کرد. بر خلاف این حقیقت که بسیاری از انسان شناسان خود را به عنوان مخالفان قواعد استعماری می پنداشتند، متفکران افریقایی به انسان شناسی ظنین شدند؛ آن ها گمان می کردند که علم انسان شناسی حمایت گر استعماگران بوده است. این تغییر از عملکردگرایی-ساختارگرایی به مارکسیسم در افریقا با تغییر انسان شناسی جهان به سوی گرایش های مارکسیستی در اقتصاد سیاسی مطابقت می کرد. بسیاری از متن های کلیدی در انسان شناسی مارکسیستی در دهه های 1960 و 1970 از داده های افریقایی استفاده کرد. انسان شناسی افریقایی راهی یافت تا خود را دوباره بسازد.
انسان شناسان در افریقا به تکامل جامعه افریقایی- از شرایط استعماری تا استقلال رادیکال و تا نئو لیبرالیسم- علاقه مند باقی ماندند، هرچند که  رویکرد ها انتخاب و گلچین شده اند. آن گروهی که به توسعه علاقه مندند وضعیت خود تا حد زیادی از منتقد بودن به مشارکت کننده بودن تغییر دادند. انسان شناسان اغلب برای کار بر روی پروژه های توسعه استخدام می شوند. یک موضوع کنونی توسعه که توجه بسیاری را جلب می کند انسان شناسی پزشکی است، به ویژه تحقیق درباره ی ایدز. تمایز میان شیوه ی زندگی مرد و زن در افریقا زمینه ی خوبی را برای کار بر روی موضوع جنسیت فراهم آورده است.
گرایشی به سوی تفسیر و معانی- گونه ای از تحلیل فرهنگی- در دهه های 1980 و 1990 پدیدار شد. این امر مستلزم کار بر روی اشکال گوناگون دین های افریقایی، از جمله سحر و فرهنگ و هنر عمومی بوده و با گرایش به فرهنگ عامه و میراث فرهنگی پیوند دارد.
یک موضوع پایدار در انسان شناسی افریقا پرسش درباره ی واحدِ تحلیل (the unit of analysis) است. انسان شناسان پیشگام تر گاهی اوقات این گونه فرض و یا استدلال کردند که نقشه قومی افریقایی شامل گروه های مجزا با فرهنگ ها و سازمان های اجتماعی مجزا است، ایده ای که  تحت عنوان فرهنگ گرایی شناخته می شود. در افریقای جنوبی این فرهنگ گرایی از ایدئولوژی توسعه مجزا یا آپارتاید حمایت می کرد، در حالی که این ایده در سودان جنوبی جزئی از  اختلال عمومی نظم بود. در همه جا این ایده از واقعیت چند فرهنگی در افریقا غافل است، در حالیکه افریقا جایی است که وضعیت اختلاط قومیت ها از تمایز های صریح و رادیکال آن ها متداول تر است. انسان شناسی معاصر در افریقا بیشتر تمایل دارد که بر  سیستم های روابط اجتماعی یا نقش نمایندگی و وساطت به جای یک واحد خاص تمرکز نماید.
انسان شناسی به عنوان یک رشته در افریقا به خوبی نهادینه نشده است. این دانش به بحث های داخلی در کشورهای افریقایی کمک ناچیزی می کند، به استثنای جایی که برای حفظ و یا بازیابی یک الگوی فرهنگی و اجتماعی قدیمی تر دغدغه ای وجود دارد. سیر تکامل انسان شناسی در افریقا توسط ناآرامی های سیاسی و فقر عمومی در بیشتر قاره ی افریقا با مانع مواجه شده است، عواملی که مانع ایجاد روابط دوستانه و پیوندهای غیر شخصی شده و پژوهش پایدار را پیچیده می سازند.
کسانی که در افریقا در حوزه ی انسان شناسی مشغول می باشند، متکی بر موسسات تحقیقات منطقه ای برای سرمایه گذاری هستند و برخی اوقات در زمینه هایی چون توسعه، جمعیت، جامعه شناسی، روانشناسی و یا تاریخ کار می کنند. سازمان پژوهش های علوم اجتماعی در افریقای شرقی و جنوبی (OSSREA) (2) در اتیوپی، و شورای توسعه ی پژوهش های علوم اجتماعی در افریقا (CODESRIA) (3) در سنگال هر دو پژوهش های صورت پذیرفته توسط انسان شناسان محلی و دیگران را حمایت می کنند. انجمن انسان شناسی پان-افریقایی در کامرون بنیان نهاده شده است. برخی از کشورهای منفرد-چون مراکش، الجزایر، مصر، سودان و افریقای جنوبی- دارای سنتی از انسان شناسی هستند که گاهی اوقات با سایر رشته ها مرتبط است.
در آغاز قرن بیست و یکم، علاقه به ساختار اجتماعی افریقا  زمینه را برای توسعه، انسان شناسی کاربردی، جنسیت و موضوعات پزشکی و فرهنگ عمومی فراهم نموده بود. محیط ِانسان شناسی به شهرهای در حال رشد افریقایی انتقال یافته بود و مطالعات تفصیلیِ محیط محلی راه را برای پژوهش های چند مکانی بر روی موضوعات فرهنگی باز نموده بود. رشته ی انسان شناسی در افریقا علی رغم شکننده بودن در حال نهادینه شدن بود و افریقا به تشویق و تقویت انسان شناسی ادامه می دهد.
پانوشت:
1- واژه آپارتاید (جداگری) یکی از اشکال وحشیانه تبعیض نژادی را بیان می‌کند و در اصل عبارتست از سیاست تبعیضی که نژادپرستان کشور جمهوری آفریقای جنوبی علیه اکثریت سیاهپوست بومی و هندیان آن کشور اعمال می‌کنند.از نظر لغوی به معنای مجزا و جدا نگهداشتن است. آپارتاید یعنی جدا نگه داشتن افراد متعلق به نژادهای غیرسفید، مجبور کردن آن‌ها به اقامت در محلات و استان‌های خاص، محروم کردن آن‌ها از کلیه حقوق سیاسی وامکان تحصیل و پیشرفت. در مناطقی که سیاهپوستان مجبور به اقامت در آن می‌شوند و حق خروج از آن را ندارند حداقل امکانات زندگی نیز موجود نبود. کنگرهٔ ملی آفریقا با درخواست ایجاد جامعهٔ آزاد چندقومی، جنگی علیه نظام آپارتاید به راه انداخت. طرفداران لغو آپارتاید، تظاهرات آرامی در شپرویل و تسوتو به راه انداختند، که با مقاومت مخالفان روبه‌رو شد. راهپیمایان سیاه‌پوست شلاق زده شدند، و حتی در مارس ۱۹۷۰، بیش از ۷۰ آفریقایی کشته شدند.
2- The Organization for Social Science Research in Eastern and Southern Africa
3- The Council for the Development of Social Science Research in Africa
متن به صورت زیر ارجاع داده شود:
• MLA Style:   "anthropology." Encyclopædia Britannica. Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite.  Chicago: Encyclopædia Britannica, 2010.
• APA Style:   anthropology. (2010). Encyclopædia Britannica. Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite.  Chicago: Encyclopædia Britannica.