معرفی کتاب زندگی و اندیشه بزرگان انسان‌شناسی

منیژه غزنویان

"زندگی و اندیشه بزرگان انسان‌شناسی"، عنوان کتابی از جری. دی. مور است که در همین ماه‌های آغازین سال 1389 توسط انتشارات جامعه‌شناسان منتشر شده است. این کتاب 476 صفحه‌ای، توسط هاشم آقابیگ‌پوری و جعفر احمدی ترجمه شده است. آشنایی با این کتاب در وهله اول، از چند جهت می‌تواند برای مخاطب انسان‌شناس، قابل توجه باشد: اول، همنامی و شباهت غیرقابل‌انکاری که در نام این اثر با کتاب معروف کوزر، "زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی" وجود دارد، دوم، طراحی جلد کتاب که از ترکیب و کنار هم قرار دادن عکس تعدادی از نظریه‌پردازان انسان‌شناسی تشکیل شده و ناخودآگاه، ذهن را به سمت طراحی جلد کتاب ریتزر با عنوان "نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر" هدایت می‌کند، و سوم، سهم یک سومی انسان‌شناسان زن از مجموعه عکس‌های روی جلد است که به‌گونه‌ای نمادین، حاکی از شانس موفقیت زنان در حوزه نظریه‌پردازی این رشته است.
این کتاب به معرفی 25 نظریه‌پرداز انسان‌شناسی پرداخته و مهمترین ویژگی آن، معرفی و تحلیل هر نظریه در متن زندگی خانوادگی، علمی و اجتماعی هر نظریه‌پرداز است. ساختار کتاب اینگونه است که با ذکر زندگی‌نامه‌ای از نظریه‌پزدار شروع شده و سپس ذیل سرفصل‌های دیگری به معرفی مفاهیم و نظریه او و کتاب‌هایش پرداخته و درنهایت، از مباحث مطرح شده در آن مورد خاص نتیجه‌گیری می‌کند. در پایان مبحث مربوط به هر نظریه‌پرداز همچنین، لیستی از منابع مرتبط با او برای مطالعه بیشتر آورده شده که البته همگی آنها انگلیسی هستند. یکی دیگر از نکات قابل‌توجه این کتاب، شروع غافلگیرانه نویسنده است که کتاب را به  دانشجویی تقدیم می‌کند که حتی اسمش را هم نمی‌داند، به خاطر طرح بهترین سوالی که می‌توانسته مطرح شود! جری.دی.مور، ایده نگاشتن این کتاب را اردوی علمی- تفریحیش با دانشجویان انسان‌شناسی می‌داند که دانشجویی بلند می‌شود و به اعتراض می‌پرسد:"پس این انسان‌شناسی به چه درد می‌خورد؟" نویسنده، در مقدمه خود می‌گوید که این کتاب برای دانشجویان انسان‌شناسی نوشته می‌شود و درس‌هایی را به آنها درباره نظریه‌ها و نظریه‌پردازانی که انسان‌شناسی نوین را به وجود آورده‌اند می‌دهد.
 25 انسان‌شناسی که این کتاب به آنها پرداخته از بین انسان‌شناسان آمریکا، انگلیس و فرانسه انتخاب شده‌اند و خود جری. دی.مور، در توجیه این انتخاب‌ها سه گزاره زیر را مطرح می‌کند: کسانی که موضوعات محوری، مثل ماهیت فرهنگ و... را مورد بحث قرار داده‌اند، کسانی که نظریه‌شان با مرور زمان به حاشیه نرفته و کسانی که گرایش‌های نظری اساسی و عمده در انسان‌شناسی را مطرح کرده‌اند، برای معرفی در این مجلد انتخاب شده‌اند. لیست این انسان‌شناسان به این شرح است: ادوارد تایلور، لوئیس هنری مورگان، فرانس بوآس، امیل دورکیم، آلفرد کروبر، روث بندیکت، ادوارد ساپیر، مارگارت مید، مارسل موس، برانیسلاو مالینفسکی، رادکلیف براون، ادوارد ایوانز پریچارد، لسلی وایت، ژولین استیوارد، ماروین هریس، النور بورک لیکاک، کلود لوی اشتروس، ویکتور ترنر، کلیفورد گیرتز، مری داگلاس، جیمز فردینانز، شری اورتنر، پیر بوردیو، اریک ولف و مارشال سالینز.
این کتاب همچنین شامل 6 فصل "بنیانگذاران"، "ماهیت فرهنگ"،" ماهیت جامعه"، "نظریه‌های تطوری، انطباقی و ماتریالیستی"، "ساختارها، نمادها و معانی"، "ساختارها، رسوم و عاملیت و قدرت" است. هرچند این کتاب از نظر صفحه‌بندی و ویژگی‌های بصری، نقص‌های قابل‌توجهی دارد ولی معرفی نظریه‌های انسان‌شناسی و مفاهیم بنیادین آنها به صورت مجتمع در قالب یک کتاب و از این‌ها مهمتر، ارائه چشم‌انداز نسبتا مفصلی از زندگی این انسان‌شناسان نظریه‌پرداز به همراه عکس‌هایی از آنها، به مخاطب در درک بهتر نظریه‌ها در فضای اجتماعی ایجادشان کمک می‌کند. از این رو می‌تواند به عنوان یکی از منابع نظریه، مورد استفاده دانشجویان این رشته قرار بگیرد.