جاذبه های فراوان, مشکلات فراوان!

شیما اشرفی

مقدمه:
با افزایش دایم گردشگری و رونق بازار توریسم در اکثر کشورهای جهان, ایران در آمار جذب توریست و گردشگر خارجی جایگاهی همچنان دور از انتظار دارد و با وجود آنکه در مقام دهمین کشوری که از بیشترین و متنوع ترین جا ذبه های توریستی برخوردار است که این آثار تاریخی, باستانی و جاذبه های طبیعی به حدی  است که هر گردشگری را با هر سلیقه یا هر بینش و تفکری به سوی خود جلب میکند. وقتی آمار گردشگری در کشورهای بزرگ و کوچک دنیا را مطالعه میکنیم میبینیم رشد چشمگیری از نظر توریسم خارجی داشته و دارند و این در حالیست که شرایط ما در این زمینه هیچگاه بهتر از دیروز نبوده است. باید تجزیه و تحلیل کنیم و دریابیم که چرا با وجود جاذبه های فراوان و متنوع توریست کم به کشور می آید و چه عوامل و موانعی در این راه وجود دارد؟

مشکلات گردشگری در ایران
1-آشنایی نداشتن اقشار جامعه به اهمیت صنعت گردشگری و توریسم که عبارتست از: اکثر اقشار جامعه اطلاعات کافی در مورد مناطق گردشگری و توریستی ندارد و با زبان بین المللی (انگلیسی) آشنایی ندارند.
پندارهای نادرست جامعه در مورد جهانگردان یکی از موانع فرهنگی موجود در زمیبه ی جذب گردشگر به کشور است. بیم داشتن از اثرات مخرب جهانگرد خارجی بر فرهنگ بسیاری از هم  جریان های گردشگری را با دید منفی ارزیابی میکنند و چنین می پندارند که گردشگری موجب آسیب رسانی به فرنگ محلی شود.انعکاس پاره ای  مسائل بعد از انقلاب به طور نادرست از سوی بیگانگان در جهان موجب شده تا پیشینه ی ذهنی نا مناسبی از طرز رفتار ایر انیان  با خارجیان ایجاد شود و بسیاری از جهانگردان خارجی که قصد سفر به ایران دارند انگیزه لازم را پیدا کنند . پاره ای از مسائل,به دلیل  جو تبلیغاتی غیر واقعی , وسایل ارتباط جمعی و در سالهای اخیر ( ساخت فیلم غیر واقعی 300 توسط هالیوود ) می باشد.
2-نبود برنامه ریزی صحیح برای گردشگران داخلی و خارجی: یکی دیگر از موانع موجود در زمینه  توسعه و گسترش گردشگری در کشور مشخص نبودن اهمیت گردشگری برای بسیاری از برنامه ریزان کشور است. آمارهای موجود نشان می دهند که در سال 1992 در حدود 450 میلیون نفر مسافر جا به جا شده و 280 میلیارد دلار درآمد از طریق گردشگری جهانی حاصل شده است که کشورها هم میتوانند سهم مهمی از این درآمد را داشته باشند. با این وجود ورود جهانگردان به ایران همواره مسیری نزولی داشته است, به طوریکه تعداد جهانگردانی که به ایران سفر کرده اند از 680 هزار نفر در سال 1356 به 250 هزار نفر در سال 1370 رسیده است که از این تعداد 10 تا 15 درصد در زمره ی جهانگردان طبقه بندی کرد در مقابل این روند نزولی تعداد خروج اتباع ایرانی پیوسته اافزایش یافته است, به طوریکه این تعداد از حدود 716 هزار نفر در سال 1356 به بیش از 1,174,000 نفر در سال 1370 رسیده است.
3-تبلیغات کشورهای بیگانه راجع به گستردگی تروریست و نبود حقوق بشر در ایران که شامل میشوند ازعمده دلایل تفکر پوچ به وجود آمده در مورد وجود حملات تروریستی در ایران عزیزمان و نزدیکی کشور افغانستان, دلیل حملات طالبلن (کافران مسلمان نما) به مناطق مختلف جهان بوده است. از عوامل دیگر میتوان به عملیات انطحاری و بمب گذاری در دو کشور همسایه, عراق و پاکستان نیز اشاره کرد و همچنین سخنان برخی از بزرگان مملکتمان در مورد تجارت اسلحه و داشتن انرژی هسته ای فکر عوام را به این مسئله سوق داده است.
4- موانع اجتماعی گردشگری ایران که عبارتند از:
پایین بودن سطح اطلاعات و آگاهی مردم در زمینه و مسائل گردشگری:
نگاهی به سطح اطلاعات و میزان آشنایی مردم با جاذبه‌ها و مسایل گردشگری کشور به وضوح حاکی از این نکته است که امروزه در جامعه ما اطلاعات علمی و واقعی، حتی برای برجسته‌ترین کارشناسان در مورد توان بالقوه موجود گردشگری کشور ناکافی است. هنوز در دورترین نقاط این مرز و بوم زمینه‌ها، توانایی‌های بالقوه و بالفعل زیادی در زمینه گردشگری وجود دارد که یا ناشناخته مانده است و یا به لحاظ عدم وقوف لازم مردم و مسوولین به امور گردشگری همچنان بی‌اعتبار تلقی می‌شود.
براساس یک نظرسنجی از حدود 653 نفر از هم‌میهنان نتایج حاصله حاکی از آن است که در ارتباط با آن که در صورت عدم موفقیت در بازدید از جاذبه‌های سیاحتی، زیارتی  در طول سفر علت آن را چه می‌دانید؟ بیشترین تعداد افراد علت آن را عدم دستیابی به اطلاعات کافی از جاذبه‌ها در طول مسافرت دانسته‌اند (31 درصد) علاوه بر آن اطلاعات جمع‌آوری شده در زمینه مهمترین مشکلات ایرانگردی از نظر این پاسخگویان نشان می‌دهد که حدود 51 درصد این افراد مهمترین مشکلات ایرانگردی در حال حاضر در کشور را ناشناخته بودن جاذبه‌های گردشگری ایران دانسته‌اند.
بنابراین در چنین شرایط اجتماعی که هنوز مردم در ارتباط با وجود جاذبه‌های مختلف سیاحتی و زیارتی در نقاط مختلف کشور آگاهی لازم را ندارند، چگونه می‌توان گردشگران سایر کشورها را که اطلاعات و شناخت چندانی از جاذبه‌های گردشگری کشور ما ندارند، نسبت به جاذبه‌های موجود آگاه کرد.

  کمبود امکانات رفاهی و پزشکی:
 بهترین جاذبه‌های گردشگری چنانچه فاقد امکانات و خدمات مناسب رفاهی و درمانی باشد از تعداد مشتاقان دیدار آن کاسته خواهد شد. تجربه جهانی در ارتباط با مساله جذب گردشگر نشان می‌دهد که در مناطق یا کشورهایی که فاقد امکانات هستند گردشگر کمتر جذب می‌شود. در کشورهایی که صنعت بیمه رشد یافته دارد، امروزه از انواع پوشش مفید و مختلف برای مسافرین استفاده می‌نمایند.

موانع و تنگناهای قانونی:
قوانین و مقررات دست و پا گیر گمرکی، صدور ویزا، روادید و... را می‌توان در زمره مشکلات همیشگی ذکر کرد. نامنظم بودن پروازهای داخلی و خارجی هواپیماهای ایران، تاخیرهای بیش از استاندارد و نبود قوانین و مقررات خاص در این زمینه از جمله موانع دیگری است که وجود دارد.

راهکارها:
1-راه حل و راهکارهایی که برای مشکل اینکه اکثر اقشار جامعه و مسافران خارجی اطلاعات کافی در موردمناطق گردشگری وتوریستی ندارند
تهیه بروشورهاو کلیپها وفیلم ها،نقشه های هر استان به زبا نهای مختلف و قرار دادن اطلاعات دقیق که شامل جغرا فیا منطقه ، جاهای دیدنی ، مناطق طبیعی ، تاریخی وباستانی ، موزه ها و تفرجگاهها ، مناطق توریستی ، مناطق حفاظت شده ،تا لاب ها ، غارها ، آبشار ها ، هتل ها ، رستورانها ،مسافرخانه ها، بیمارستان ها، پمپ بنزین و غیره دراین بروشوها و در اختیار قراردادن آنها به گردشگران اعم از ایرانی و یا خارجی در مکانهای خاص که راهنمایی برای گردشگران می باشد. که البته این طرح در بعضی از استان ها در ایام نوروز اجراء می شود . اما آیا فقط مردم در نوروز به سفر می روند. این طرح در تمام سال و در نقاط مختلف کشور قابل اجراء می باشد و حسن این طرح این است که گردشگران می توانند اطلاعات دقیق و بیشتری راجع به منطقه ای که قصد بازدید از آن را دارند به دست بیاورند و بر نامه ریزی دقیقی انجام دهند.
 2- راهکارهایی برای نداشتن اطلاعات کافی گردشگران در باره ی مناطق گردشگری و توریستی و نبود تبلیغات در این صنعت و در اختیار قرار ندادن اطلاعات کافی به گردشگران
با ایجاد و تاسیس مکانهای خاص شبیه به شرکت یا آژانسهای مسافرتی برای راهنمایی ومشاوره گردشگران داخلی وخارجی که واقع در فرودگاهها ، ایستگاههای قطار ، ترمینالهای مسافرتی که می تواند خدمات زیادی به آنها ارائه دهد.
در این مکانها ابتدا فرادی مسلط به زبانهای مختلف اطلاعات فراوانی شامل : مناطق دیدنی و توریستی شهرهای مختلف ، اطلاعات جغرافیایی محل ، آثار باستانی و تاریخ مناطق وحتی آداب ورسوم آن منطقه و آموزش مسائل زیست محیطی به مسافران را به کمک سایتهای گردشگری ، فیلم ها ، کلیپ ها ، بروشورها که می توان در بروشورها علاوه بر اطلاعات فوق نقشه ها ، اطلاعات هتل ها و مسافر خانه ها ، بیمارستانها و اورژانسها، و... به گردشگران داخلی وخارجی ارائه می دهند.
3-خنثی سازی و راهکار تبلیغات منفی بیگانگان:
برگزاری نمایشگاه های داخلی وخارجی و تبلیغ در نمایشگاههای بین المللی که در کشورهای مختلف بر گزار می شودو دراختیارگذاشتن بروشورهاو کلیپ ها وفیلم ها،نقشه ها ،آداب و رسوم منطقه واطلاعات دقیق هر استان به زبا نهای مختلف به بازدید کنندگان و مبارزه با تبلیغات منفی کشور های بیکانه در مورد توریست و حقوق بشر در ایران .
4- رفع معضل پایین بودن سطح اطلاعات و آگاهی مردم:
ابتدا باید به توسعه ایرانگردی (گردشگری داخلی) بپردازیم و سپس با امکانات و برنامه‌ریزی بهینه جهانگردی را گسترش دهیم.
 _ بر طرف نمودن کمبود امکانات رفاهی:
در بهتربن جاذبه های گردشگری و خدمات مناسب رفاهی و درمانی ارائه دهیم و گردشگران را از انواع پوششهای مفید و مختلف بیمه بهره مند سازیم.
 _ بررسی موانع و تنگناهای قانونی:
قوانین و مقررات دست و پا گیر گمرکی، صدور ویزا، روادید و... را می‌توان در زمره مشکلات همیشگی ذکر کرد. نامنظم بودن پروازهای داخلی و خارجی هواپیماهای ایران، تاخیرهای بیش از استاندارد و نبود قوانین و مقررات خاص در این زمینه از جمله موانع دیگری است که وجود دارد.
با توجه به اینکه مسایل مربوط به گردشگری در ایران را ارگان و سازمان خاصی انجام نمی‌‌دهد و در این ارتباط وزارتخانه‌ها و سازمان‌های متعددی دست‌اندرکار هستند، تهیه چارچوب اصولی، قواعد و مقررات منسجم، فقط در پرتو یکی کردن این فعالیت‌ها امکان‌پذیر است.

منابع:
www.mosaferan.ir
www.aftab.ir

گردآورنده:  شیما اشرفی: کارشناس مدیریت جهانگردی دانشگاه مازیار