یادداشتی متفاوت از ماخونیک

طاهره رحیم خانی

پایبندی به اخلاق حرفه ای در تمام ساحتهای علمی از وظایف پژوهشگر به شمار می رود. متعهد بودن به جامعه مورد مطالعه در پژوهشهایی که در حوزه علوم انسانی و اجتماعی قرار می گیرند به مراتب پررنگ تر است. تعهد حرفه ای تنها به انتشار نتایج پژوهشهای علمی محدود نمی شود. تقریبا در تمام سنتهای دانشگاهی و حرفه ای جهان پژوهشگر برای خود سطحی از تعهد سیاسی- اجتماعی قائل است که در خردترین مقیاس(یعنی قرار گرفتن در میان جامعه/ گروه مردمی که موضوع مطالعه او را تشکیل می دهند) به شکل همدلی با جامعه و تلاش در بهبود شرایط زندگی آنها معنا پیدا می کند.

مریم دژمخوی

می‌خواهم از هفتمین روستای شگفت‌انگیز جهان بگویم ... از سرزمین لی‌لی‌پوت‌های ایران ... از روستای ماخونیک ...

راستش را بخواهید تا به امروز خیلی‌ها از ماخونیک گفته‌اند، از روستایی با مردمی کوتاه قد و خانه‌هایی کوچک ... اما نوشته امروز من نه درباره خانه‌های ماخونیک و نه از قد کوتاه مردمان این روستا است، من امروز تنها از زندگی مردم می‌نویسم، مردمی که نامشان هر روز تیتر روزنامه‌هایی است که هیچ کدام فقرشان را نمی‌بینند. از مادرانی می‌نویسم که وقتی از آنها می‌پرسی چند فرزند دارید، با تامل می‌گویند:" هشت فرزند داشتم اما سه تا از آن‌ها فوت کرده‌اند"، از پدرانی که مهربانند اما کودکانشان لباسی برای پوشیدن و غذایی برای خوردن ندارند ... من امروز از کودکانی می‌گویم که با صورت‌های کثیف و پاهای برهنه اما با دلی پاک به دنبال مردمانی می‌دوند که به دیدن روستایشان آمده‌اند ...

من امروز از فقر می‌نویسم ... از فقر مردم ماخونیک ...

شاید تا به حال روستاهای زیادی را دیده باشید اما ماخونیک روستایی متفاوت با جاذبه‌های گردشگری فراوان است، ولی این جذابیت‌ها تنها از دور زیبا است. تنها زمانی که به عنوان یک گردشگر ساعتی را در روستا سپری کنید ... زندگی در میان مردم ماجرای دیگری است، آنجاست که می‌بینی کودکی ده روز دست شکسته‌اش را تنها با دستمالی می‌بندد، اما جرات صحبت درباره رفتن به شهر و بیمارستان را ندارد، آنجاست که وقتی از آرزوهای کودکان می‌پرسی خیلی‌هایشان معنای کلمه آرزو و امید را هم نمی‌دانند، آنجاست که مردمانی را می‌بینی که فرش می‌بافند اما فرشی برای زیر پای خود ندارند ... آنجاست که فقر را با تمام وجود می‌بینی، می‌شنوی و لمس می‌کنی ...

روستای ماخونیک از توابع شهرستان سربیشه یکی از روستاهای گردشگری  خراسان جنوبی است. تاکنون مطالعات ارزشمندی در زمینه مردم‌شناسی ، جغرافیا ، گردشگری و اخیرا قوم‌باستان‌شناسی در این روستا انجام شده و سالانه پذیرای گردشگران زیادی است اما متاسفانه تاکنون گامی جهت بهبود وضعیت زندگی مردم برداشته نشده است.

بر طبق مشاهدات نگارنده، در حین انجام پژوهش‌های قوم‌باستان‌شناسی[2] در روستای ماخونیک در فاصله سالهای 1392 تا 94 که دو روش اصلی گردآوری اطلاعات در آن مصاحبه و مشاهده است و در نتیجه زندگی در میان مردم، مشخص شد درآمد مردم بسیار ناچیز و بیشتر از طریق گرفتن یارانه و کارگری است. با توجه به نبودن دبیرستان در روستا، با وجود تلاش‌های انجام شده توسط شورای روستا برای تاسیس آن، سطح سواد مردم بسیار پایین است، تا ابتدای دبیرستان برای پسران و ابتدای راهنمایی برای دختران. از همه مهم‌تر وضعیت بد سلامتی مردم است که به دلیل تغذیه نامناسب و نبودن زیرساخت‌های بهداشتی مناسب تعداد زیادی از مردم به بیماری‌های مختلف مبتلا هستند. این در حالی است که با توجه به توان بالای گردشگری ماخونیک و متروک شدن اکثر خانه‌های قدیمی در روستا می‌توان با اختصاص بودجه‌ای توسط سازمان‌های مربوطه، برای تعمیر خانه‌های این بافت و سازمان‌دهی و اسکان گردشگران و حتی فروش غذاها و صنایع دستی محلی، به بالا رفتن توان اقتصادی مردم کمک کرد.

و اکنون بیایید، تنها لحظه‌ای به مردمی بیندیشیم که نام روستایشان ورد زبان‌هاست اما خودشان سال‌هاست که  فراموش شده‌اند ... بیایید کمی متفاوت نگاه کنیم ...

پانوشت: بخش باستان شناسی انسان شناسی و فرهنگ از محسن سروریان بابت بازخوانی و ویراسته نمودن متن سپاسگزار است.

 

[1] - دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه بیرجند.

[2] Ethnoarchaeology

پیوست	اندازه
30313-380.docx	19.65 KB