شبی خوش است بدین قصه‌اش دراز کنید؛ سومین گردهمایی انسان‌شناسی و فرهنگ

روابط عمومی

مراسم آغاز نهمین سال فعالیت انسان شناسی و فرهنگ، با حضور حدود 150 نفر از همراهان و علاقمندان این گروه، روز دهم مهر 1393 در تالار ناصری خانه هنرمندان ایران برگزار شد. در این مراسم که سومین گردهمایی سالیانه این گروه نیز محسوب شده و با همکاری سپهر اندیشه معاصر و با حمایت خانه هنرمندان ایران برگزار ‌شد، بسیاری از پیشکسوتان و بزرگان فرهنگ و هنر، اساتید علوم اجتماعی و انسانی، نویسندگان، دانشجویان و روشنفکران ایران حضور داشتند.

برنامه، ساعت 4:15 دقیقه بعد از ظهر، با مجری‌گری دکتر پویا نصرتی، از اعضاء و همراهان قدیمی انسان‌شناسی و فرهنگ و با سخنرانی دکتر مجید سرسنگی، مدیرعامل خانه هنرمندان ایران آغاز شد. سرسنگی طی صحبت‌های کوتاهی با خوش‌آمدگویی به حضار، بخشی از برنامه‌های مشترکی را که در سال جاری توسط خانه هنرمندان و انسان‌شناسی و فرهنگ به اجرا در خواهند آمد تشریح کرد. از جمله این برنامه‌ها، هشت جلسه مشترک برای رونمایی ویژه‌نامه‌های انسان‌شناسی و فرهنگ است که نخستین آن‌ها «شهر و فرهنگ» است. این ویژه‌نامه‌ها همچنین به صورت دی وی دی و به وسیله خانه هنرمندان منتشر خواهند شد. وی در سخنان خود همچنین به این موضوع اشاره کرد که انسان شناسی و فرهنگ در برنامه دانشگاه مجازی خانه هنرمندان، شرکتی فعال خواهد داشت.

پس از وی، دکتر ناصر فکوهی، مدیر انسان‌شناسی و فرهنگ پشت تریبون قرار گرفت و ضمن خوش‌آمدگویی به همه حاضران و  آرزوی حضور تمام فعالان  این مجموعه در سال های آتی، صحبت‌های خود را آغاز کرد. وی گفت: «در اینجا قصد من آن است که فلسفه ای که ریشه های عمیق انسان شناسی و فرهنگ را می سازد،  تشریح کنم. این فلسفه  را می توان تا حد زیادی  در یک نمایشنامه و در دو دیدگاه علمی یافت: نمایشنامه «کرگدن ها» ی اوژن یونسکو که در آن به صورت تمثیلی، جهانی تشریح می شود که همه انسان ها، زیبایی ها و نیک اندیشی های خود را از دست می دهند و بدل به جانوران وحشی یعنی کرگدن ها می شوند و فقط یک انسان باقی می ماند  که تن به این  فرایند نداده و جهان را نجات می دهد. تلاش ما با انسان  شناسی و فرهنگ نیز آن بوده و هست که از خود و از دیگران  در برابر خطر این موج فراگیر که جهان امروز را فراگرفته و همه را به سوی ثروت جویی و خشونت می کشاند، محافظت کنیم.» وی افزود: «ما  از لحاظ فکری نیز بسیار مدیون  دو متفکر فرانسوی هستیم کورنلیوس کاستوریادیس،  فیلسوف و جامعه شناس یونانی تبار و ادگار مورن، جامعه شناس، انسان شناس و فیلسوف. هر دوی آنها در نوشته و آثارشان بر  ضرورت تفکر سیاره ای  یا جهانی  در دنیای امروز  تاکید داشتند و بر آن بودند که فرهنگ های مختلف باید یکدیگر را شناخته، دست در دست هم، جهانی انسانی را فراتر از  رشته ها و تقسیم بندی های دانشگاهی و غیر دانشگاهی  تصنعی به وجود بیاورند، و هر دوی آنها به این کار ایمان و اعتقادی عمیق داشتند و برای آن رویکرد بین رشته ای و  دائره المعارفی  در معنای ریشه شناسانه واژه آنسیکولوپدی را پیشنهاد می کردند: یعنی نه تنها جمع و کلیتی از دانش ها (آنکسیو) بلکه جنبه آموزش و پیشرفت دانش از طریق  آموزش دادن و آموزش دیدن( پدیا) . این رسالتی است که انسان شناسی و فرهنگ برای خود در تبدیل شدن به یک مجموعه بزرگ  فکری از خلال آموزش و بهره بردن و بهره دادن از فرهنگ قائل است.»

پس از آن، کلیپ تصویری کوتاهی ازچهار پیش‌کسوت حوزه فرهنگ، هنر و علم که سال گذشته و در سری اول یکشنبه‌های انسان‌شناسی و فرهنگ مورد تقدیر قرار گرفته بودند، یعنی محمد تهامی‌نژاد (مستندساز)، علی‌ بلوک‌باشی (انسان‌شناس)، پرویز کلانتری (نقاش) و عبدالحسین نیک‌گهر (جامعه‌شناس و مترجم) پخش شد که بخشی از فعالیت‌های ارزشمند و ماندگار این افراد را که همگی از حامیان اصلی انسان‌شناسی و فرهنگ بوده و در این نشست نیز حاضر بودند، معرفی می‌کرد. این کلیپ را محمدامین جاوید، از اعضای جوان انسان‌شناسی و فرهنگ ساخته بود.

پس از آن، دکتر بلوک‌باشی و محمدرضا اصلانی درخصوص فرهنگ و کار جمعی در ایران صحبت کردند که شرح مبسوط این سخنرانی‌ها به زودی بر روی سایت منتشر خواهند شد.

در ادامه برنامه، دو عضو جوان و فعال انسان‌شناسی و فرهنگ که طی سال‌های اخیر به مجموعه پیوسته و در هر دو حوزه فکری و اجرایی، فعالیت‌های داوطلبانه قابل توجهی داشتند به ارائه خاطرات و تجربیات خود از آشنایی با این مجموعه علمی پرداختند. ابتدا محسن صف‌شکن (دانشجوی کارشناسی ارشد معماری و از نویسندگان هفتگی صفحه خانه و فرهنگ) درخصوص ضرورت توجه به نقش انسان‌ها در طراحی معماری و غیبت گفتگوی موثر بین کارشناسان این دو حوزه صحبت کرد و گفت که حضور در این گروه علمی، چنین فضایی را برایش فراهم کرده، ضمن آنکه فضایی دوستانه و صمیمانه نیز هست که بر پایه کمک متقابل اعضاء نسبت به هم شکل گرفته است. پس از او، مهسا شیخان (کارشناس ارشد زبان انگلیسی و مسئول گروه ترجمه انگلیسی مجموعه) به تجربه تدریس خود در حوزه زبان اشاره کرد و برداشت‌های ناقصی که همواره از زبان‌‎شناسی وجود داشته و توضیح داد که میل به نوآوری در تدریس و دانستن عمیق‌تر درباره زبان، او را جذب این مجموعه کرده و خوشحال است که چنین فرصتی در داخل کشور و با توجه به امکانات محدود موجود فراهم شده است.

پخش کلیپی ده دقیقه‌ای با عنوان «31 یکشنبه در یک نگاه» که کاری از حامد جلیلوند بود و گوشه‌ای از جلسات علمی یکشنبه‌های مجموعه را به همراه پشت‌صحنه‌هایشان به تصویر می‌کشید، پس از این سخنرانی‌ها صورت گرفت. در قالب این برنامه و در سال گذشته 60 سخنرانی برگزار شده و 30 فیلم مستند به نمایش درآمدند و سری دوم این جلسات علمی از اواخر مهر ماه امسال آغاز خواهد شد.

بخش بعدی به پنل مدیران انسان‌شناسی و فرهنگ اختصاص داشت که طی آن، هر کدام از اعضای شورای مرکزی گزارشی کوتاه درخصوص فعالیت‌های بخش مختلف این مجموعه ارائه کردند. ابتدا منیژه غزنویان، معاون انسان‌شناسی و فرهنگ، طی صحبت‌هایی به ارائه گزارش مالی سال گذشته مجموعه پرداخت و چشم‌انداز آتی آن را تشریح کرد. وی گفت: «جای خوشحالی است که درآمد سال گذشته ما با رشد 300 درصدی‌ای مواجه بوده و به رقم 16 میلیون تومان رسیده است که از این مبلغ، 7 میلیون تومان از محل کمک‌های شورای مرکزی از کارهای پژوهشی و آموزشی خود بوده، 5 میلیون تومان از محل کمک‌های اعضاء و مخاطبان (از 5 هزار تومان تا 500 هزار تومان)  و 4 میلیون تومان نیز توسط شهرداری تهران کمک شده است.» وی افزود: «کل مخارج صورت گرفته در این یک سال، با احتساب 31 جلسه یکشنبه و تمام فعالیت‌های دیگری که دوستان توضیح خواهند داد 13 میلیون تومان بوده که از این مبلغ6 میلیون تومان صرف خرید تجهیزات، 3 میلیون تومان صرف انتشارات و تولید محصولات فرهنگی، 3 میلیون تومان صرف امور جاری و یک میلیون تومان صرف هاست سایت شده و در حال حاضر در حساب مجموعه، 3 میلیون تومان دیگر نیز باقی است.» غزنویان تاکید کرد که یکی از دلایل رشد اقتصادی مجموعه در سال گذشته، تاسیس شرکت سپهر اندیشه معاصر بوده که بناست پشتوانه مالی مجموعه گردد و اعضای آن را شورای مرکزی انسان‌شناسی و فرهنگ تشکیل می‌دهند. او همچنین تصریح کرد: «در کنار اعداد و ارقامی که ذکر شد دست کم 10 هزار ساعت کار 7 نفر شورای مرکزی را نیز در این یک سال باید در نظر گرفت و این جدای از زحمات و فعالیت‌های صدها مدیر و همکاری است که محاسبه زمان صرف شده از سوی آن‌ها عملا غیرممکن است ولی وقتی از هزینه‌های صرف شده برای مجموعه صحبت می‌شود باید توجه داشت که به تعبیر بوردیو، سرمایه‌های اجتماعی نیز بخشی از دارایی‌‎ها و قابل تبدیل به سرمایه اقتصادی هستند.» وی در بخش دوم صحبت‌های خود بیان کرد که تکمیل پروژه تاریخ فرهنگی ایران معاصر و نیز تقویت فعالیت‌ها و تولیدات صوتی و تصویری، از مهم‌ترین فعالیت‌های انسان‌شناسی و فرهنگ در سال جدید است که در کنار سایت، جلسات علمی، کارگاه‌های آموزشی، انتشارات، مرکز اسناد و... انجام خواهد شد.

پس از وی، دکتر شایسته مدنی، مدیر مرکز اسناد مجموعه ایراد سخن کرد. وی در بخش اول صحبت‌های خود گفت: «دفتر مرکزی انسان شناسی و فرهنگ و موسسه ی سپهر اندیشه معاصر هردو یکجا و در شهر کرج قرار دارد و طبیعتا بخش زیادی از کارها از جمله مرکز اسناد در همانجا انجام میشود  و از فروردین 93 فعالیت این بخش آغاز شده است و همکاران و دانشجویان که عمدتا از اعضای فعال انسان شناسی و فرهنگ هستند در بخش های مختلف مرکز اسناد اعم از دسته بندی اسناد و بطور کلی در همه ی  فرایندهای حرفه ای  آرشیو اسناد فعالیت میکنند.» مدنی افزود: «این اسناد شامل کتاب، مقالات، عکس، فیلم مستند، فایل های صوتی و تصویری در دوره های مختلف تاریخی است که تمرکز آن بر تاریخ صد سال اخیر است.این مرکز دارای بیش از 30 هزار نسخه کتاب الکترونیک است که نزدیک به 8000 عنوان آن با شیوه های کتابخانه ای انتظام یافته اند که این کار هنوز هم ادامه دارد. قریب به 1000 حلقه فیلم مستند در اختیار این مرکز است که تاکنون بیش از نیمی از آن دسته بندی شده است. برای آرشیو عکس، هم از آلبوم های شخصی کسانی که داوطلبانه آلبومهایشان را در اختیار ما گذاشته اند استفاده شده است و هم از مدل آرشیو حرفه ای عکس های گوناگون از آرشیوهای گوناگون اداری و غیره. البته این اسناد فعلا در مرحله ی آرشیو و رده بندی هستند و امکان واگذاری آن به درخواست کنندگان نیست. بخش دیگر آرشیو مرکز اسناد که در صورت امکان بصورت محصولات علمی و فرهنگی عرضه خواهد شد فایل های صوتی از سخنرانی ها، مصاحبه های تاریخ فرهنگ شفاهی، کارگاه های آموزشی و جلسات یکشنبه های انسان شناسی و فرهنگ است که پارسال پشت سرگذاشتیم.» بخش دوم صحبت‌های این عضو شورای مرکزی به ارائه توضیحاتی در خصوص موسسه ی علمی پژوهشی سپهر اندیشه معاصر مربوط بود: «انسان‌شناسی و فرهنگ به عنوان یک تشکل مردم نهاد از بدو تاسیس تا کنون بخش زیادی از هزینه‌های خود را از طریق کمک های مردمی تامین نموده است. این مجموعه به تناسب اهداف و چشم اندازهایش توسعه می‌یابد و حوزه‌ی فعالیتش نیز گسترده‌تر می‌شود. بخش مهم این توسعه آنجایی‌ست که انسان‌شناسی و فرهنگ از فضای اینترنت بیرون آمده و در قالب یک کانون اهدافش را در متن جامعه دنبال نموده است و توانایی‌ها و دستاوردهایش را به طور رایگان در اختیار علاقمندان قرار می‌دهد. به اقتضای عملیاتی شدن فعالیت‌های انسان‌شناسی و فرهنگ، هزینه‌هایی به این گروه تحمیل شده است که کمک‌های مردمی، دیگر پاسخگوی آن نیست.» وی ادامه داد: «شورای مرکزی در بررسی راه‌های تداوم و بقای این مجموعه‌ی علمی – فرهنگی به این نتیجه رسید که برای تامین هزینه‌های این مجموعه به همکاری‌های خود با موسسات و سازمانهای دولتی؛ همچون، شهرداری، دانشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها و ... رسمیت بخشیده و با پذیرش و اجرای پروژه‌های بنیادی و کاربردی در حوزه‌های فرهنگی و شهری از درآمد حاصل از آن، کلیه هزینه‌های خدمات رایگان انسان‌شناسی و فرهنگ به مردم و سایر هزینه‌های جاری‌اش را تامین نماید، اما چون ماهیت این مجموعه یک کانون مردم نهاد و فاقد شخصیت حقوقی است و امکان ایجاد یک رابطه‌ی حقوقی با سازمان‌های طرف قرارداد را ندارد. بنابراین ضرورت تاسیس یک موسسه حقوقی به میان آمد که به عنوان یک شخصیت مستقل حقوقی و شاخه‌ای از انسان‌شناسی و فرهنگ بتواند در چارچوب قانون و مقررات حقوقی، همه‌ی پروژه‌های حمایتی را پذیرفته و اجرا نماید. بدین منظور با عضویت همه‌ی اعضای شورای مرکزی،  موسسه‌ای علمی – پژوهشی به نام «سپهر اندیشه معاصر» در سال 1393 بنیان گذارده شد و به عنوان پشتیبان مالی – حقوقی و سازوکار قانونی در کنار نهاد انسان شناسی و فرهنگ قرار گرفت تا با پذیرش و اجرای پروژه‌های علمی در بیشتر حوزه‌های فرهنگی و شهری ضمن حمایت مالی از این مجموعه، به هدف دیگر خویش که پرورش نیروهای جوان پژوهشگر در حوزه‌ی علوم اجتماعی است نیز دست یابد.»

 پس از وی، فاطمه سیارپور، مدیر انتشارات و منابع انسانی مجموعه،  به تشریح سیاست های آتی نشر در انسان شناسی و فرهنگ پرداخت و گفت: «برای کمک به چهره های مولف کمتر شناخته شده و جوان به جامعه علمی در صدد هستیم که از یک سو با ناشران معتبر وارد رابطه دوسویه شده و کتاب هایی زیر نظر شورای تالیف انسان شناسی و فرهنگ که متشکل از سه عضو اصلی به همراه اساتید و متخصصان مدعو به ضرورت است، تالیف شود و از سوی دیگر با ورود به عرصه نشر دیجیتال راه برای شناخته شدن این مولفان و مترجمان هموارتر شده و از تخریب و سرقت علمی تا حد توان جلوگیری شود. وی دلیل این سیاست گزاری های جدید را ازیک سو نبود بودجه برای نشر کتاب کاغذی و از سوی دیگر رسالت انسان شناسی و فرهنگ برای حمایت از نسل جوان پژوهشگر دانست.» وی در ادامه، نام نهادهایی که همکاری‌های مشترک علمی بین آن‌ها و انسان‌شناسی و فرهنگ برقرار شده را قرائت کرد.

در انتها حامد جلیلوند، مدیر فنی سایت، گزارشی از آمار روزانه بازدیدهای سایت که بین 7 هزار تا 12 هزار نفر در نوسان است ارائه داد و ابراز خوشحالی کرد که در فقدان منابع مالی و با کمک یک زوج داوطلب، کار طراحی گرافیکی سایت جدید با ظاهری بهتر و امکاناتی بیشتر از جمله امکان داشتن صفحات شخصی ذیل سایت برای اعضاء و... در حال انجام است و طی ماه‎‌های آتی در معرض دید علاقمندان قرار خواهد گرفت. او مجددا و به رسم سال‌های گذشته، بر منطق نرم‌افزار سایت (Drupal) که با منطق محتوایی آن همخوان و از رده Open Source هاست اشاره کرد  و گفت: «با ادبیات علوم اجتماعی اگر بخواهم این منطق فنی را توضیح دهم و در مقام تشبیه باید بگویم نوعی استمرار سنت قدیمی واره در دنیای جدید و در فضای مجازی است.»

پایان‌بخش پنل مدیران، صحبت‌های دکتر جبار رحمانی، مدیر بخش آموزش و پژوهش مجموعه بود که طی صحبت‌هایی از فعال شدن بخش پژوهش و ضرورت آن صحبت کرد و در خصوص 3 پروژه تیمی انجام شده توضیح داد. وی همچنین اشاره کرد که انجام بهتر پژوهش‌ها در گرو تقویت علمی اعضاء و تیم پژوهشی به مهارت‌های مختلف است و به همین دلیل، بخشی از کارگاه‌های برگزار شده دقیقا در همین راستا و با همین هدف بوده است. رحمانی اذعان داشت که علاوه بر این‌ 10 کارگاه‌ کاربردی داخلی، حدود 20 کارگاه متفرقه نیز برگزار شده که به مباحث تئوریک‌تر در حوزه هنر و فرهنگ اختصاص داشته است.

جلسه با صحبت پایانی دکتر فکوهی که به تقدیر از گروه‌ها و افراد پشت‌صحنه برنامه‌های مختلف مجموعه اختصاص داشت پایان یافت. وی بر این نکته تاکید کرد که انسان‌شناسی و فرهنگ متعلق به همه علاقمندان است و بخش عمده‌ای از مخاطبان و مدیران آن را افرادی در خارج از تهران و حتی ایران تشکیل می‌دهند که گرچه حضوری فعال دارند ولی لزوما به دلیل بعد مسافت، امکان حضور در برنامه‌ها برایشان فراهم نیست. وی تصریح کرد: «مثلا برای برگزاری همین جلسه، مدیر روابط عمومی مجموعه، خانم یاسمن اوحدی، از خارج کشور تمام ایمیل‌های دعوت را برای چند صد نفر از مخاطبان و همکاران سایت ارسال کرده و جای خودش امروز در بین ما خالی است.»

طبق سنت سال‌های گذشته، آمدن حضار بر روی سن و گرفتن عکس یادگاری گردهمایی، پایان‌بخش این نشست بود و پس از آن، بحث‌های غیررسمی حضار بر سر میز پذیرایی در راهرو و حیاط خانه هنرمندان ادامه داشت.

جلسه در ساعت 7:15 دقیقه عصر پایان یافت تا سرآغاز سالی پر بار برای همه باشد که نوید آن را شاید بتوان در این غزل حافظ جاودان یافت:

معاشران گره از زلف یار باز کنید / شبی خوش است بدین قصه‌اش دراز کنید

حضور خلوت انس است و دوستان جمعند/ و ان یکاد بخوانید و در فراز کنید

رباب و چنگ به بانگ بلند می‌گویند / که گوش هوش به پیغام اهل راز کنید

به جان دوست که غم پرده بر شما ندرد/ گر اعتماد بر الطاف کارساز کنید

میان عاشق و معشوق فرق بسیار است/چو یار ناز نماید شما نیاز کنید

نخست موعظه پیر صحبت این حرف است/ که از مصاحب ناجنس احتراز کنید

هر آن کسی که در این حلقه نیست زنده به عشق/ بر او نمرده به فتوای من نماز کنید

وگر طلب کند انعامی از شما حافظ/ حوالتش به لب یار دلنواز کنید

امید است انسان شناسی و فرهنگ پایان یک دهه فعالیت گسترده  خود را در مهرماه سال آینده در کنار همه دوستان و از جمله سایر همکاران و فعالانی برگزار کند که به دلایل مختلف ساکن تهران نبوده و در سراسر جهان به کار علمی و پژوهش مشغولند.

تا آن روز . . .

 

 

دوست و همکار گرامی
چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی،  نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد.
کمک های مالی شما حتی در مبالغ بسیار اندک، می توانند کمک موثری برای ما باشند:

شماره حساب بانک ملی:
0108366716007

 شماره شبا:
 IR37 0170 0000 0010 8366 7160 07

 شماره کارت:
6037991442341222

به نام خانم زهرا غزنویان