جلسه سخنرانی: معرفی و بررسی موزه شناسی جدید

گروه اخبار

گروه موزه داری دانشگاه هنر اصفهان سلسله نشست های تخصصی با محوریت موزه شناسی جدید ترتیب داده است. نشست دوم با همکاری موسسه انسان شناسی و فرهنگ در تاریخ 7/9/1390 در دانشکده مرمت (سالن آمفی تئاتر) از ساعت 16-18 برگزار خواهد شد. در این نشست آقای اصغر ایزدی جیران (بورسیه گروه مردم شناسی دانشگاه تهران) سخنرانی خود با عنوان «معرفی و بررسی موزه شناسی جدید» را ارائه خواهد داد. در زیر چکیده این سخنرانی که بعداً به صورت مقاله ای در مجموعه مقالات این نشست ها به انتشار خواهد رسید آمده است.
چکیده: «موزه شناسی قدیم» (old museology) اساساً بر روش های موزه تکیه می ورزد: گردآوری، طبقه بندی، نمایش و مدیریت موزه. موزه شناسی قدیم، موزه را هم از محیط گسترده تر آن جدا می کند و هم نسبت به گوناگونی های فضای درونی موزه بی توجه است. «موزه شناسی جدید» (new museology) بر اهداف موزه متمرکز است. در واقع، موزه را «در» جامعه، «با» جامعه و «برای» جامعه می پندارد. جای دادن موزه در زمینه گسترده تر گروهی اجتماعی باعث پدید آمدن انواع مباحث نظری از رشته¬های علوم اجتماعی و انسانی در موزه می گردد. لذا موزه تبدیل به نهادی فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، و اقتصادی می شود که با روش های مختلفی در این حوزه ها به ایفای نقش می¬پردازد.
گستردگی مباحث موزه و جایگاه ویژه آن باعث به وجود آمدن «مطالعات موزه» (Museum Studies) شده است؛ حوزه¬ای از فعالیت آکادمیک که انبوهی از مفهوم سازی ها و نظریه پردازی ها را در پی داشته است: موزه به مثابه حافظه جمعی، موزه به مثابه روایت-گر هویت، موزه به مثابه تمایز اجتماعی، موزه به مثابه جامعه¬ای یادگیرنده، و غیره. در طول دو دهه گذشته، تعداد کتب، مقالات، رشته¬ها، و رخدادهای مرتبط با مطالعات موزه به طور شگفت آوری رشد کرده است. مطالعات موزه از موضوعی غیرعادی و حاشیه¬ای تبدیل به جریان اصلی شده است. رشته هایی که قبلاً توجه نسبتاً اندکی به موزه ها داشتند اکنون موزه را مکانی می دانند که برخی از جالب ترین و مهم ترین بحث¬ها و پرسش¬هایشان در آنجا می تواند به شکل جدید، و اغلب قابل کاربرد، بررسی شود. همه اینها به مطالعات موزه کمک کرده¬اند تا تبدیل به یکی از حوزه¬های بیشتر چند- رشته-ای و به طور روزافزون بین- رشته¬ای در آکادمی امروز شود. در تصور جدید از موزه، موزه دیگر صرفاً یک بنای ساختمانی حاوی مصنوعاتی در خود تلقی نمی شود. بلکه نهادی در نظر گرفته می شود که دارای نظام ارزشی، اعضا، فعالیت¬ها، و کارکردهای ویژه¬ای در زمینه گسترده¬تر اجتماعی و فرهنگی است.
در بخش اول این مقاله خواهیم کوشید به معرفی موزه شناسی جدید و نیز برخی از مطالعات برجسته در این حوزه بپردازیم. اما بخش دوم مقاله حاوی ایده¬ای جدید در حوزه مطالعات موزه است. نگارنده با خلق مفهوم «انسان- موزه¬ای» (Homo-Museum) در پی آن است تا با بررسی¬ای انسان¬شناختی بر اساس نظریه برونیسلاو مالینوفسکی (Bronislaw Malinowski)، «موزه¬ای کردن» را در چارچوب نیازها و پاسخ-های فرهنگی مورد تأمل قرار دهد. از نظر نگارنده، ما بایستی به تصورات پیشین علم انسان¬شناسی از انسان به مثابه هومو- هابیلیس (انسان ماهر)، هومو- ارکتوس (انسان راست قامت)، هومو- ساپینس (انسان هوشمند)، هومو رلیجیوس (انسان دینی)، و غیره، هومو- میوزیوم یا انسان- موزه¬ای را نیز بیافزاییم. و اساساً بدون فهم انسان- موزه¬ای فهم ناقصی از پدید آمدن فرهنگ در نوع انسانی خواهیم داشت. نیاز به موزه¬ای کردن دستاوردهای فرهنگی، یکی از عوامل اصلی بقای انسان بوده است.
کلیدواژگان: انسان- موزه¬ای، فرهنگ، موزه¬ای کردن، موزه¬شناسی جدید، مالینوفسکی، خاطره اجدادی.