هزار جلوه زندگی

فرزانه سجادپور

تصویرهای ارنست هولستر از عهد ناصری ، پژوهشگر : پریسا دمندان ، تهران: مرکز اسناد و مدارک میراث فرهنگی 1382.
عکاسی به عنوان یک صنعت مدرن در دوره قاجار توسط اروپاییان وارد ایران شد. این فن به شدت با استقبال شاهان قاجار مواجه گردید . سهم عکاسان اروپایی  در ثبت تاریخ دوره قاجار بسیار حائز اهمیت است. یکی از  این افراد ارنست هولستر (1835م) ، مهندس آلمانی است که به عنوان نماینده دولت انگلستان جهت احداث خط تلگراف در اصفهان و تاسیس دفتر تلگراف جلفا ، در ناحیه ارمنی نشین اصفهان ساکن شد. او با دختر ارمنی به نام " مریم حق نظر " ازدواج کرد. هولستر بقیه عمر خود  را در اصفهان گذراند و سوم ژوئیه 1911م  در گورستان ارامنه جلفای اصفهان دفن شد.
یادگار هولستر از دوران اقامتش در اصفهان مجموعه ای از عکس های بی نظیر و یاد داشت های شخصی وی است . هر چند برخی از دست نوشته ها نشان از اطلاعات اندک وی در مورد مسلمانان دارد ،اما عکس ها بازتابی از شرایط اجتماعی و فرهنگی حاکم بر اصفهان دوران قاجار است. مجموعه عکس های هولستر تا سال 1969م( 1347ش) در اختیار عموم قرار نداشت. نوه دختری هولستر که پس از ازدواج با یک آلمانی ، به این کشور مهاجرت کرد، یادگار پدربزرگ را که شامل پنج صندوق چوبی بود در زیر زمین منزلش نگهداری می کرد. ترکیدن لوله آب و جاری شدن آن در زیر زمین ، گنجینه عکس های هولستر را به دنیا معرفی کرد. خوشبختانه نگاتیو های شیشه ای سالم مانده بود . در حال حاضر اصل این نگاتیو ها در آلمان نگهداری می شود. بر همین اساس عکس های منسوب به هولستر با یادداشت های وی در کتابی به عنوان " ایران در یک صد و سیزده سال پیش " توسط مرکز مردم شناسی ایران در 1355ش چاپ و منتشر شد.
طبیعتا عکس های  این گنجینه بیش از همه مربوط به شهر اصفهان است اما عکس هایی از نقاط روستایی و عشایری استان را نیز می توان در این مجموعه مشاهده کرد. هولستر عکس های متنوعی از حرفه های مختلف گرد آورده که در نوع خود بی نظیر است. هم چنین در یاداشت هایش به انواع مشاغل رایج در اصفهان پرداخته آمار نسبی از شاغلان در حرفه مذکور را ذکر کرده است. گرچه او نگاه مردم شناختی نسبت به عقاید و باروهای دینی مسلمانان ندارد ، اما به علت نفوذ و آشنایی با جامعه ارامنه ، عکس های متعددی از مراسم مذهبی و زندگی روزمره ارامنه اصفهان به یادگار گذاشته است. در اکثر این تصاویر مردم عادی و کوچه و بازار به نمایش گذاشته شده اند . در واقع مهم ترین تفاوت عکس های هولستر با سایر عکس های دوران قاجار همین نکته است که ارزشمندی مطالعات جامعه شناختی و مردم شناختی بر وری این اثر را فزونی می بخشد.