ترجمه "مه م و زین " به زبان هلندی

ترجمه و تلخیص: محمد خضری اقدم

شاهکار"مه م و زین" توسط احمد خانی(/Ehmedê Xanî1650م) در سال 1695  به صورت شعر  و در حجم 2700 بیت نوشته شده  است .این کتاب یکی ازآثار مهم در حوزه  زبان و ادبیات کردی است.احمد خانی حماسه سرایی که عارفانه و عاشقانه، مثنوی مم و زین را براساس اسطوره ی" مه م ئالان "که در قرن "چهار قبل از میلاد" اتفاق افتاده را تنظیم و به رشته تحریر درآورده است.این کتاب داستانی است عاشقانه که در آن "مه م "یا محمد عاشق و دلباخته "زین" یا زینب از خاندان پادشاهی جزیره-بوتان می شود و حماسه مه م و زین را خلق می نمایند.

محتوای داستان در بردارنده مفاهیم عارفانه ،عاشقانه و میهن دوستی بوده  وبه اذعان بسیاری از صاب نظران این حوزه همانطور که "شکسپیر"با نوشتن رومئو و جولیت و" سروانتس" با نوشتن دون کیشوت و فرودسی با نوشتن شاهنامه ستاره های درخشانی در آسمان ادبیات انگلیسی،اسپانیایی و فارسی شدند،احمد خانی هم با نوشتن  "مه م و زین" توانست چنین جایگاهی را در ادبیات کردی پیدا کند.

در این راستا و باتوجه به اهمیت این اثر  دکتر لایزنبرگ (Dr. Leezenberg)استاد زبان و ادبیات دانشگاه آمستردام هلند که به تحقیق و پژوهش در زبان و ادبیات کردی مشغول می باشد  ، بصورتیکه ایشان در این زمینه تحقیقات شایانی را عرضه داشته اند. این بار به ترجمه کتاب مشهور "مه م و زین" احمد خانی به زبان هلندی پرداخته است. او در زمینه اهمیت کارش خاطر نشان می سازد که احمد خانی نویسنده  و شاعر نامدار کرد در قرن 17 همراه با علی ته ره­ماخی (Elî Teremaxî) تاثیر زیادی بر زبان کردی در آن روزگار داشته اند .به صورتیکه کتاب های آن دو نویسنده در مساجد و مدارس سنتی آن زمان تدریس می شده و تاثیر وافری بر فرایند استاندارد شدن زبان کردی در آن روزگار داشته اند. او از کتاب دستورزبان عه لی ته ره ماخی و کتاب Nûbihara Qiçûkan( نوبهار برای کودکان1683-میلادی)  نوشته احمد خانی که فرهنگ لغت کردی-عربی می باشد و برای کودکان نوشته شده تمجید به عمل  آورده و اهمیت آن ها را خاطر نشان می سازد. ولی آنچه از نظرایشان در میان این آثارجایگاه مهمتری را به خود اختصاص داده است داستان "مه م و زین" می باشد. اهمیت این اثر تاحدی است که علاوه بر دکتر لایزنبرگ، افرادی همچون پروفسور عزت الدین مصطفی رسول و دکتر کمال میراودلی  و شرق شناسان  و پژوهشگران مختلف و همچنین شاعران دیگر در باره این اثر به شرح و ترجمه پرداخته اند.