علت و درمان ترس از تاریکی در بزرگسالان

ترس از تاریکی یکی از انواع ترس‌های انسان است که هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده می‌شود. اما افراد بزرگسال اغلب این ترس را در خود انکار کرده و اضطراب خود را به مسایل دیگری نسبت می‌دهند. گاهی توانایی خوابیدن را از دست داده و افکاری مانند حضور یک فرد غریبه یا دزد در خانه آنها را آزار می‌دهد. در این نوشتار به بررسی اجمالی از علت این ترس و راهکارهای مقابله با آن می‌پردازیم.

ترس از تاریکی ریشه در کجا دارد؟

• تحقیقات نشان می‌دهد که هراس از تاریکی از ابتدای تاریخ بشر وجود داشته است و تاکنون نیز ادامه دارد. غریزه حفاظت از خود در برابر حیوانات شکارچی و درنده در طول شبانه روز، به قرن‌ها پیش برمی‌گردد و از هزاران سال قبل تاریکی نمادی از خطر، فعالیت شکارچیان و دوری از سرپناه و جامعه بود. گفته می‌شود همین غریزه ترس از تاریکی سبب شد توماس ادیسون به فکر اختراع لامپ بیفتد.
• از آنجا که ما موجوداتی هستیم که به قوه بصری خود اتکا داریم، در صورت ناتوانی در دیدن محیط و وجود تاریکی، ذهن ما به سمت خطرات محتمل سوق پیدا می‌کند. در واقع اینکه ما به درستی نمی‌دانیم که در یک فضای تاریک چه می‌گذرد موجب ایجاد ترس می‌شود. ترس بسیاری از افراد از تاریکی به دلیل تجربه‌هایی است که در کودکی داشته‌اند و این ترس تا بزرگسالی با آنها مانده است.
• یکی از نتایج این ترس بدخوابی شبانه است. افراد بدخواب، در هنگام مواجهه با تاریکی دچار اضطراب بیشتری می‌شوند. محققان با توجه به نتایج مطالعات انجام شده بر این باورند که افراد مبتلا به بدخوابی دچار فوبیای ترس از تاریکی هستند و متدهای بهبود خواب شبانه در خصوص آنها باید مجددا بررسی و بر روی آنها اعمال شود.

راهکارهای مقابله با ترس از تاریکی

خوشبختانه انواع هراس و فوبیا، (مانند ترس از ارتفاع، ترس از آمپول، ترس از عنکبوت و …) قابل درمان هستند. اغلب انواع فوبیا را می‌توان از طریق رفتار درمانی و روش‌های روانشناختی دیگر درمان کرد. حتی برخی افراد بدون کمک پزشک، بر ترس خود غلبه می‌کنند.

1- مراجعه به روانشناس

رفتار درمانی شناختی: رفتار درمانی شناختی که به اختصار CBT نیز یاد می‌شود، یک رویکرد روان‌درمانی است، که احساسات ناکارآمد و رفتارها، فرایندها و مضامین شناختی ناسازگارانه را از طریق شماری از روش‌های سیستماتیک، صریح و هدف‌مدار نشانه می‌گیرد. نام این روش اشاره به رفتار درمانی، شناخت درمانی و به ترکیبی درمانی از این دو بر اساس اصول پایه و پژوهش‌های رفتاری و شناختی دارد.

مواجهه سازی: همچنین در علم روانشناسی، مواجهه‌سازی و روبرو شدن تدریجی با موضوع ترس و قرار گرفتن در معرض تاریکی نیز یکی از راه حل‌هایی است که متخصصین رفتاردرمانی برای برطرف شدن ترس افراد از تاریکی به کار می‌گیرند.

2- نگرشتان به تاریکی را اصلاح کنید

یکی از دلایلی که باعث ترس از تاریکی می‌شود، این است که شما از آن یک غول، چیزی وحشتناک، رازی تاریک یا هر چیز منفی دیگری ساخته‌اید. اگر می‌خواهید بر ترستان غلبه کنید باید شروع کنید به تغییر این نگرش به نگرشی مثبت. فکر کنید تاریکی مثل یک پتوی پشمی گرم و نرم و تمیز و آرامش بخش است. هر چیزی که راجع به تاریکی شما را اذیت می‌کند را یادداشت کنید و آنها را مرور کنید و به تدریج هر کدام را با نکته‌ای مثبت جایگزین نمایید.

3- قبل از رفتن به رخت‌خواب خود را آرام کنید

یک راه که به شما کمک می‌کند بر ترستان غلبه کنید این است که قبل از رفتن به رخت‌خواب مدت زمانی برای آرام شدن به خود اختصاص دهید. شما باید حداقل نیم ساعت قبل از خواب وسایل الکترونیک مثل رادیو و تلویزیون و... را خاموش کنید، از نوشیدن نوشیدنی‌های حاوی کافیین در بعد از ظهر اجتناب کنید و از هر کاری که باعث نگرانی و ترس در شما می شود مانند تماشای فیلم ترسناک یا اخبار ناراحت کننده دوری کنید. کاری که برای شما خوشایند و آرامش بخش است انجام دهید. این کار می‌تواند مطالعه برای مدتی کوتاه یا گوش دادن به یک موسیقی ملایم باشد. رسیدن به آرام‌ترین حالت ممکن می‌تواند اضطرابی که موقع خاموش شدن چراغ‌ها حس می‌کنید کمتر کند. می‌توانید دراز بکشید و بر روی تنفستان تمرکز نمایید و با هر دم و باز دم یکی از اعضای بدنتان را ریلکس نمایید.

4- خود را به تاریکی عادت دهید

نیازی نیست که تمام چراغ‌ها را با هم خاموش کنید تا به ترس از تاریکی غلبه کنید . اول اینکه باید بدانید خوابیدن در تاریکی، خوابی عمیق‌تر و موثرتر را نسبت به خوابیدن در نور برای شما به همراه خواهد داشت. می‌توانید این نکته را مرتبا برای خود یاد آوری کنید. اگر همیشه تمام چراغ‌ها را موقع خواب روشن می‌گذاشتید، حالا سعی کنید کمی قبل از خواب شروع به کم کردن تدریجی نور کنید. حتی می‌توانید وقتی نیمه شب از خواب بیدار می‌شوید تعدادی دیگر از چراغ‌ها را خاموش کنید. این باعث می‌شود که به آرامی به تاریکی عادت کنید.

5- با ترس‌هایتان مواجه شوید

وقتی شب به رخت خواب می‌روید، از خودتان بپرسید که واقعا چه چیزی باعث ترستان می‌شود. اگر از کمد لباس، زیر تخت، پشت صندلی یا حتی گوشه اتاق می‌ترسید، باید این مکان‌ها را چک کنید. به خودتان نشان دهید که هیچ چیز ترسناکی که شما را نگران کند وجود ندارد. در این صورت برای اینکه توانسته‌اید با ترستان مواجه شوید به خود افتخار می‌کنید و می‌توانید خواب راحت‌تری داشته باشید. اگر با همین ترس نیمه شب از خواب بیدار شدید به جای اینکه تمام شب را با نگرانی سپری کنید می‌توانید باز از جایتان بلند شوید و جاهایی را که شما را می‌ترساند دوباره چک کنید و حس بهتری پیدا کنید.

6- تمرین کنید که تنها بخوابید

اگر از تاریکی می‌ترسید، شاید دوست داشته باشید که پیش پدر و مادرتان و یا کنار خواهر یا برادرتان بخوابید ولی همیشه این مطلب را در ذهنتان داشته باشید که اگر واقعا می‌خواهید بر ترستان غلبه کنید باید یاد بگیرید که به تنهایی به رختخواب بروید. اگر عادت کرده‌اید که با آنها بخوابید می‌توانید آرام آرام تنها خوابیدن را تمرین کنید. مثلا نیمی از شب را در کنار آنها و نیمی دیگر را تنها بخوابید و این زمان را به تدریج افزایش دهید.

7- خجالت نکشید و ترس خود را بیان کنید

بسیاری از بزرگسالان ممکن است با چنین ترسی مواجه باشند. هر کس ممکن است ترس‌های خاصی داشته باشد. شما باید به خود افتخار کنید که در مورد خودتان صادق بوده‌اید و می‌خواهید با ترستان مواجه شوید و بر آن غلبه کنید. بیان ترس‌ها برای دیگران باعث می‌شود که ما احساسمان را با دیگران شریک شویم و حس حمایت از آنها بگیریم. گاهی حتی ممکن است از راهنمایی و تجربه دیگران در این مورد بتوانیم برای بهتر شدن وضعیت خود کمک بگیریم.

8- از یک متخصص کمک بگیرید

اگر تلاش‌های شما برای غلبه بر ترس از تاریکی به نتیجه نرسید و این ترس روند زندگی عادی شما را مختل کرد به روانشناس مراجعه کنید تا با روش‌هایی که در ابتدا اشاره شد به شما کمک کند.

گردآوری: مجله اینترنتی وب