بیماری آدیسون یا نارسایی غدد فوق کلیوی چیست؟

بیماری آدیسون چیست؟

بیماری آدیسون (Addison diseases) بیماری نادری است که شیوع آن در مردان و زنان تقریبا برابر است‌. بیماری آدیسون یا نارسایی غده فوق کلیوی عبارت‌ است‌ از تخریب‌ تدریجی و پیش‌رونده غدد فوق‌كلیوی كه‌ در بالای كلیه‌ها قرار دارند. علایم بیماری ممکن است به آهستگی و در طی چند ماه تا چند سال بروز کنند و در هر سنی قابل مشاهده‌ است.

بیماری آدیسون در واقع ناشی از شکست نسبی یا کامل  لایه بیرونی غده فوق کلیوی (قشر آدرنال) است. هورمون‌های  غده آدرنال بسیاری ازکارهای بدن را کنترل میکند. در بیماری آدیسون،  فرد دچارکمبود مزمن کورتیزول، آلدوسترون و آدرنال آندروژن (هورمون ساخته شده در غده فوق کلیوی) می شود. وقتی بدن دچار کمبود این هورمون می شود، در نتیجه می تواند سطوح بالای پتاسیم و سطوح پایین نمک، باعث عدم تعادل الکترولیت در بدن می‌شود.

انواع بیماری آدیسون:

بیماری آدیسون به دو حالت بروز می‌کند:

• اگر غده فوق کلیه به دلیل وجود مشکل در خودش، به مقدار کافی هورمون تولید نکند، به نام "نارسایی اولیه غده فوق کلیه" خوانده می‌شود: این نوع از بیماری آدیسون وقتی رخ می‌دهد که کورتکس غده فوق کلیه آسیب ببیند و به مقدار کافی هورمون تولید نکند. یکی از دلایل این نارسایی، بیماری خود ایمنی بدن می‌باشد، یعنی سیستم ایمنی بدن، کورتکس غده فوق کلیه را نمی‌شناسد و در نتیجه به آن حمله می‌کند.

دلایل دیگر نارسایی اولیه غده فوق کلیه عبارتند از: بیماری سل، عفونت‌های غده فوق کلیه، ایدز، انتشار سرطان و رسیدن به غده فوق کلیه و خونریزی در غده فوق کلیه.

• اگر غده فوق کلیه تحت تاثیر دیگر مشکلات بدن به مقدار کافی هورمون تولید نکند، به نام "نارسایی ثانویه غده فوق کلیه" خوانده می‌شود. نارسایی غده فوق کلیه می‌تواند در اثر بیماری غده هیپوفیز باشد. غده هیپوفیز هورمونی به نام آدرنوکورتیکوتروپیک ( ACTH) ترشح می‌کند. این هورمون باعث تحریک کورتکس غده فوق کلیه و ساخت هورمون‌های این بخش می‌شود. لذا اگر به مقدار کافی  ACTH ساخته نشود، موجب تولید کم هورمون‌های غده فوق کلیه می‌گردد. لازم به ذکر است، حتی در مواقعی که غده فوق کلیه سالم است، کمبود ترشح  ACTH منجر به نارسایی فوق کلیه می‌گردد. به همین خاطر این عارضه را به نام نارسایی ثانویه غده فوق کلیه می‌خوانند.

از دلایل دیگر این نارسایی عبارت است از: افراد مصرف کننده کورتیکواستروئیدها مثل بیماران آسمی و آرتریتی. همین طور بیمارانی که، به طور ناگهانی کورتیکواستروئید را قطع می‌کنند.

علت ابتلا به بیماری آدیسون:

علام‌ به‌ علت‌ كاهش‌ سطح‌ هورمون‌های شبیه‌ كورتیزون‌ ـ تولید شده‌ توسط‌ غدد فوق‌ كلیوی ـ ایجاد می‌شوند. البته‌ علت‌ نارسایی غدد فوق‌ كلیوی معمولا نامعلوم‌ است‌، ولی پزشكان‌ معتقدند كه‌ این‌ بیماری از نوع‌ بیماری‌های خود ایمنی است‌.
البته‌ نارسایی غدد فوق‌ كلیوی ممكن‌ است‌ به‌ دنبال‌ بیماری‌های زیر نیز ایجاد شود: بیماری سل‌، سرطان‌، بیماری‌های غدةه هیپوفیز و ایدز
استفاده‌ از داروهای كورتیزونی خوراكی برای سایر بیماری‌ها. در این‌ حالت‌ نارسایی وقتی نمود می‌یابد كه‌ مصرف‌ این‌ داروها قطع‌ شود، زیرا گاهی فعالیت‌ غدد فوق‌ كلیوی پس‌ از قطع‌ دارو به‌ حالت‌ اولیه‌ بر نمی‌گردد.

علایم قطعی بیماری آدیسون:

• احساس ضعف و خستگی
• دل درد و حالت تهوع و اسهال
• کاهش اشتها و وزن
• سردرد
• تعریق
• احساس سردی بدن در تمام ساعات
• تغییر رفتار و خلق و خوی (افسردگی، پرخاشگری)
• کاهش فشار خون تا وضعیت از حال رفتگی
• تیرگی رنگ پوست (تیره‌ شدن‌ کک و مک، جوشگاه‌ زخم‌، و نوك‌ پستان‌)
• پیدایش لکه‌های سفید روی پوست
• ریزش مو

برخی از این علائم به دلیل دفع سدیم و نمک در ادرار است.

در چه صورتی باید به پزشک مراجعه نمود؟

• تیره شدن پوست
• خستگی بیش از حد
• کاهش وزن غیر ارادی
• مشکلات معدی- روده‌ای مثل حالت تهوع، استفراغ و دل‌درد
• سرگیجه و بیهوش شدن
• میل زیاد به خوردن نمک
• درد عضلانی و یا درد مفصل

درمان بیماری آدیسون:

احتمالا برای شما یکی از چندین‌ نوع‌ مختلف‌ از داروهای كورتیزونی تجویز خواهد شد. همچنین‌ در اغلب‌ موارد، نیاز به‌ یک مینرالوكورتیكویید برای كنترل‌ تعادل‌ نمک و مواد معدنی وجود دارد. زمانبندی مصرف‌ داروها را دقیقا رعایت‌ نمایید. هرگز داروی خود را بدون‌ نظر پزشک تغییر ندهید یا حذف‌ نكنید.

گردآوری: مجله اینترنتی وب