|
Epinephrine
|
|
اپی نفرین
|
موارد و مقدار مصرف:
موارد و مقدار مصرف
الف) درمان آنافيلاكسي شديد يا آسم:
بزرگسالان: مقدار 5/0-1/0 ميلي گرم (محلول 1 در 1000) تزريق زيرجلدي يا عضلاني مي شود. در صورت لزوم، اين مقدار به فواصل 15-10 دقيقه تكرار مي شود. روش ديگر، تزريق وريدي 25/0-1/0 ميلي گرم (5/2-1 ميلي ليتر از محلول 1 در 10000 ) به آهستگي و طي 10-5 دقيقه است، كه در صورت لزوم هر 15-5 دقيقه تكرار شده يا به صورت mcg/min 4-1 ادامه مي‌يابد.
كودكان: مقدار mg/kg 01/0 و يا mg/m 23/0 محلول 1 در 1000 تا حداكثر mg 5/0 تزريق زيرجلدي مي‌شود. در صورت لزوم، اين مقدار به فواصل 20 دقيقه تا چهار ساعت تكرار مي‌گردد. روش ديگر، تزريق وريدي 1/0 ميلي‌گرم (10 ميلي‌ليتر از محلول رقيق شده 1 در 100000) به آهستگي و طي 10-5 دقيقه است، كه پس از آن مقدار mcg/Kg 5/1-1/0 در دقيقه انفوزيون وريدي مي‌شود.
ب) گشاد كردن نايژه:
بزرگسالان: ابتدا مقدار 5/0-2/0 ميلي‌گرم تزريق زيرجلدي مي‌شود كه اين مقدار هر 12 دقيقه تا چهار ساعت، برحسب نياز بيمار، تكرار مي‌شود. در صورت نياز، مقدار دارو در هر بار مصرف تا حداكثر يك ميلي‌گرم مي‌تواند افزايش يابد.
كودكان: مقدار mg/Kg 01/0 تا حداكثر 5/0 ميلي‌گرم براي هر نوبت، تزريق زيرجلدي مي‌شود، كه اين مقدار، برحسب نياز، هر 15 دقيقه براي دو نوبت و سپس هر چهار ساعت تكرار مي‌گردد.
پ) احياي ريتم قلب در ايست قلبي:
بزرگسالان: ابتدا، مقدار 1-5/0 ميلي‌گرم (از 1-1/0 ميلي‌گرم يعني 10-1 ميلي‌ليتر از محلول 1 در 10000) به صورت سرشار (bolus ) تزريق وريدي مي‌شود. اين مقدار، در صورت نياز، هر 5-3 دقيقه تكرار مي‌شود. در روش ديگر، پس از مقدار مصرف اوليه، 3/0 ميلي‌گرم تزريق زيرجلدي يا mcg/min 4-1 انفوزيون وريدي مي‌شود. در روش ديگر، مي‌توان يك ميلي‌گرم از دارو (10 ميلي‌ليتر از محلول 1 در 10000) را از طريق داخل تراشه‌اي يا 1-1/0 ميلي‌گرم (10-1 ميلي‌ليتر از محلول 1 در 10000) داخل قلبي تجويز كرد.
كودكان: ابتدا، mg/Kg 01/0 (ml/Kg 1/0 از محلول 1 در 10000) به صورت سرشار تزريق وريدي شده يا از راه داخل تراشه‌اي تجويز مي‌شود. در صورت نياز، اين مقدار مصرف هر پنج دقيقه تكرار مي‌شود. در روش ديگر، ابتدا mcg/Kg 1 در دقيقه تجويز مي‌شود كه در موارد مهلك مي‌تواند تا حداكثر mcg/Kg 1 در دقيقه افزايش يابد. روش ديگر، تجويز mg/Kg 01/0-005/0 (mg/Kg 1/0-05/0 از محلول 1 در10000 ) از طريق داخل قلبي است.
شيرخواران: ابتدا، mg/Kg 03/0- 01/0 از محلول 1 در 10000) از راه تزريق وريدي سرشار يا داخل تراشه‌اي تجويز مي‌شود. در صورت نياز، اين مقدار مصرف هر پنج دقيقه تكرار مي‌شود.
ت) بندآورنده خونريزي (موضعي) :
بزرگسالان: از محلول 1 در 50000 تا 1 در 1000 اپي‌نفرين، به صورت موضعي مصرف مي‌شود.
ث) طولاني كردن اثر بيحس كننده‌هاي موضعي.
بزرگسالان و كودكان: محلول يك در 500000 تا يك در 50 هزار اپي‌نفرين با داروهاي بيحس‌كننده موضعي مخلوط مي‌شود.
مكانيسم اثر
اپي‌نفرين به طور مستقيم بر روي گيرنده‌هاي آلفا و بتا- آدرنرژيك در سيستم اعصاب سمپاتيك اثر مي‌كند. اثر عمده درماني اين دارو عبارتند از شل كردن عضلات صاف نايژهاي، تحريك قلب و گشاد كردن عروق عضلات اسكلتي.
اثر گشادكننده نايژه: اپي‌نفرين با تحريك گيرنده‌هاي 1 آدرنرژيك موجب شل شدن عضلات صاف نايژهاي مي‌شود. اپي‌نفرين با تحريك گيرنده‌هاي آلفا- آدرنرژيك سبب تنگ شدن شريانچه‌هاي نايژهاي شده و به از بين رفتن اسپاسم نايژهاي ، احتقان و ادم منجر مي‌شود و ظرفيت حياتي و حجم باقيمانده ريه را افزايش مي‌دهد. همچنين، اين دارو با مهار آزادسازي هيستامين، ممكن است سبب از بين رفتن انقباض نايژهاي و ادم شود.
اثر تنگ كننده عروق و اثر قلبي- عروقي: اپي‌نفرين به‌عنوان يك محرك قلبي با اثر بر روي گيرنده‌هاي 1 در قلب موجب اثرات اينوتروپيك و كرونوتروپيك مثبت مي‌شود و به افزايش برون‌ده قلبي ، افزايش مصرف اكسيژن ميوكارد، نيروي انقباضي، و كاهش كفايت قلبي منجر مي‌شود. گشادي عروق ناشي از اثرات اين دارو بر روي گيرنده‌هاي 1 و تنگ شدن عروق ناشي از اثر اين دارو بر روي گيرنده‌هاي آلفا- آدرنرژيك است.
داروي كمكي در بيحسي موضعي: اپي‌نفرين بر روي گيرنده‌هاي آلفا در پوست، غشاهاي مخاطي، احشا اثر مي‌كند. اين دارو موجب تنگ شدن عروق و در نتيجه كاهش جذب بيحس كننده‌هاي موضعي مي‌شود. اين اثر طول مدت اثر داروهاي بيحس كننده موضعي را طولاني كرده و خطر مسموميت ناشي از بيهوشي را كاهش مي‌دهد.
بندآورنده خونريزي (موضعي): اپي‌نفرين با اثر بر روي گيرنده‌هاي آلفا- آدرنرژيك در پوست، غشاهاي مخاطي و احشا، سبب تنگ شدن عروق شده و از خونريزي عروق كوچك جلوگيري مي‌كند.
|
موارد منع مصرف و احتياط:
تداخل دارويي
مصرف همزمان با بتابلوكرها (نادولول، پروپرانولول، تيمولول) باعث افزايش فشار خون و سپس براديكاردي مي‌شود. بهتر است مصرف اين داروها سه روز قبل از تجويز اپي‌نفرين قطع شود.
مصرف همزمان دوکساپرام و متيل فنيدات اثرات محرك مغزي و افزاينده فشار ناشي از دارو را افزايش مي‌دهد.
مصرف همزمان دارو با لوودوپا شانس آريتمي‌هاي قلبي را افزايش مي‌دهد.
مصرف همزمان با مهاركننده‌هاي مونوآمين اكسيداز، ريسك بحرانهاي فشار خون را افزايش مي‌دهد.
مصرف همزمان با ساير مقلدهاي سمپاتيك ممكن است موجب اثرات اضافي و مسموميت شود.
داروهاي مسدودكننده گيرنده بتا - آدرنرژيك، اثرات قلبي و گشادكننده نايژه اپي‌نفرين را خنثي مي‌كنند.
داروهاي مهاركننده آلفا- آدرنرژيك زيادي فشار خون و تنگي عروق ناشي از اپي‌نفرين را خنثي مي‌سازد.
مصرف همزمان با بيحس‌كننده‌هاي عمومي (بخصوص هالوتان) و گليكوزيدهاي ديژيتال ممكن است ميوكارد را نسبت به اثرات اپي‌نفرين حساس سازد و به آريتمي منجر شود.
مصرف همزمان با داروهاي ضدافسردگي سه‌حلقه‌اي، ضد هيستامين، و هورمونهاي تيروئيد ممكن است عوارض جانبي قلبي اپي‌نفرين را تشديد كند.
مصرف همزمان با داروهاي اكسي توكسيك يا آلكالوئيدهاي ارگوت ممكن است موجب زيادي شديد فشار خون شود.
از آنجايي كه فنوتيازينها ممكن است اثرات تنگ كننده عروق اپي‌نفرين را خنثي سازند، اپي‌نفرين نبايد در درمان كلاپس گردش خون يا كمي فشار خون ناشي از فنوتيازينها مصرف شود، زيرا احتمال كاهش بيشتر فشار خون وجود خواهد داشت.
مصرف همزمان با گوانتيدين ممكن است اثرات كاهنده فشار خون اين دارو را كاهش داده و اثرات اپي‌نفرين را تشديد كند.
مصرف همزمان با داروهاي پايين آورنده قند خون ممكن است اثرات آنها را كاهش دهد. تنظيم مقدار مصرف اين داروها ممكن است ضروري باشد.
|
|
|
|
|
تداخل دارويي:
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
اپي‌نفرين ممكن است غلظت گلوكز خون و اسيد لاكتيك سرم را تغيير دهد (هر دو ممكن است افزايش يابند)، غلظت ازت اوره خون (BUN) را افزايش داده و با آزمونهاي ادراري براي تعيين كاتكول آمين تداخل كند.
|
مکانيسم اثر:
فارماكوكينتيك
جذب: بعد از تزريق عضلاني يا زيرجلدي به خوبي جذب مي‌شود. شروع اثر اين دارو سريع و طول مدت اثر آن كوتاه است. اثر گشادكننده نايژه طي 10-5 دقيقه و حداكثر اثر آن طي 30 دقيقه بعد از تزريق زيرجلدي حاصل مي‌شود. با مصرف موضعي، دارو معمولاً طي پنج دقيقه موجب تنگ شدن عروق (موضعي ) مي‌شود و به مدت 1 تا 4 ساعت ادامه مي‌يابد.
پخش: اپي‌نفرين به طور گسترده در سرتاسر بدن انتشار مي‌يابد.
متابوليسم: اپي‌نفرين در انتهاي اعصاب سمپاتيك، كبد و ساير بافتها به متابوليتهاي غيرفعال تبديل مي‌شود.
دفع: عمدتاً به صورت متابوليتها و كونژوگه از طريق ادرار دفع مي‌شود.
|
|
|
فارماكوكينتيك:
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: حساسيت به دارو يا ديگر ترکيبات فرمولاسيون، آريتمي‌هاي قلبي، گلوکوم زاويه بسته.
موارد احتياط: در بيماريهاي قلبي عروقي (آنژين، تاکيکاردي، سکته قلبي)، بيماريهاي عروق مغز ، ديابت مليتوس، پارکينسون، بيماريهاي تيروييد و افراد مسن با احتياط مصرف شود.
در صورت مصرف همزمان با مهارکننده‌هاي مونوآمين اکسيداز باعث افزايش طولاني مدت فشار خون مي شود، لذا با احتياط کامل در اين موارد به کار رود.
تزريق سريع وريدي دارو مي تواند باعث مرگ و مير به خاطر خونريزي هاي داخل مغزي يا آريتمي‌هاي قلبي شود.
|
اشكال دارويي:
اشكال دارويي:
Injection: 0.1mg/ml, 10ml (As Hydrochloride)
Injection: 1 mg/ml, 2ml (As Acid Tartrate ) or (As Hydrochloride), Disposable Injector
Injection: 1 mg/ml (As Acid Tartrate) or (As Hydrochloride)
|
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندي فارماكولوژيك: آدرنرژيك.
طبقه‌بندي درماني: گشادكننده نايژه، تنگ كننده عروق، محرك قلبي، داروي كمكي در بيحسي موضعي، بندآورنده خونريزي (موضعي).
طبقه‌بندي مصرف در بارداري: رده C
ملاحظات اختصاصي
علاوه بر ملاحظات مربوط به تمامي آدرنرژيكها، رعايت موارد زير توصيه مي‌شود:
1- بعد از تزريق زيرجلدي يا عضلاني اپي‌نفرين، ماساژ محل تزريق ممكن است جذب دارو را تسريع كند.
2- اپي‌نفرين توسط مواد اكسيدكننده، مواد قليايي (از جمله بيكربنات سديم)، هالوژنها، پرمنگناتها، كروماتها، نيتراتها، و املاح فلزاتي كه به سهولت احيا مي‌شوند، مانند آهن، مس و روي تخريب مي‌شود.
3- با مصرف سرنگ توبركولين مي‌توان از دقت ميزان مصرف دارو اطمينان حاصل كرد.
4- براي جلوگيري از اشتباهات خطرناك، بايد نوع محلول، غلظت، مقدار مصرف و راه مصرف اپي‌نفرين قبل از تزريق بررسي گردد. از مخلوط كردن محلول با مواد قليايي خودداري شود.
5- پيش از كشيدن سوسپانسيون اپي‌نفرين به سرنگ، بايد ويال يا آمپول آن را تكان داد تا ذرات آن به صورت يكنواخت درآيد. از مصرف فرآورده‌هايي كه تغيير رنگ داده و يا حاوي رسوبات هستند، خودداري شود.
6- تكرار تزريق اين دارو ممكن است موجب نكروز بافت به دليل تنگ شدن عروق شود. محل تزريق را بايد تغيير داده و محل تزريق از نظر بروز علائم رنگ باختگي پوست مورد توجه قرار گيرد.
7- از تزريق اپي‌نفرين در داخل عضلات سريني بايد خودداري كرد. تنگي عروق ناشي از مصرف اپي‌نفرين زمينه را براي كلستريديوم پرفرنژنس بي‌هوازي فراهم مي‌كند.
8- وضعيت فشار خون، نبض، تنفس، و ميزان دفع ادرار بيمار بايد پيگيري شود و بيمار به دقت تحت مراقبت قرار گيرد. اپي‌نفرين ممكن است موجب زياد شدن فشار نبض شود. در صورت بروز آريتمي، مصرف اپي‌نفرين بايد فوراً قطع شود. ميزان مصرف مايعات و دفع آنها در بيمار بايد مورد ملاحظه قرار گيرد.
9- بيماراني كه اپي‌نفرين را به صورت تزريق وريدي دريافت مي‌كنند، بايد زير دستگاه مانيتور باشند، و وسايل احياكننده در دسترس باشد.
10- به هنگام تزريق وريدي اپي‌نفرين، فشار خون بيمار طي پنج دقيقه اول به طور مكرر، و سپس هر 5-3 دقيقه، تا تثبيت وضع بيمار، اندازه‌گيري شود.
11- تزريق داخل قلبي دارو به ماساژ خارجي قلب نياز دارد تا دارو به داخل گردش خون كرونر وارد شود.
12- اثرات خشك كننده ترشحات نايژهاي ممكن است بيرون راندن توده خلط سينه را مشكل سازد. برنامة تميزسازي ناژه‌ها از جمله ورزشهاي تنفسي، تخليه وضيعتي و هيدراسيون كافي، ممكن است ضروري باشد.
13- اپي‌نفرين ممكن است غلظت خوني گلوكز را افزايش دهد. بيماران ديابتي از نظر كاهش كنترل ديابت بايد مورد مراقبت قرار گيرند.
14- مقدار، قوام و رنگ خلط بيمار بررسي گردد.
روش تجويز: حتما از طريق رگهاي مركزي تجويز شود. انفوزيون وريدي دارو نياز به پمپ دارد. محلولهاي تزريقي اپي‌نفرين مي‌توانند به صورت زيرجلدي، عضلاني، وريدي و داخل استخوان تزريق شود. تجويز عضلاني دارو به داخل عضلات سريني توصيه نمي‌شود.
براي تجويز داخل تراشه، دارو را در نرمال سالين يا آب مقطر حل كنيد. با آب مقطر جذب دارو بيشتر است ولي باعث عوارض بيشتري روي PaO2 مي‌شود.
در موارد نشت بافتي دارو از فنتولامين به‌عنوان آنتي دوت استفاده كنيد. mg 5 دارو را با 9 ميلي‌ليتر نرمال سالين مخلوط كرده و به محل ضايعه تزريق كنيد. سريع عارضه برطرف مي‌شود. در صورت ادامه يافتن مجدداً مي‌توان فنتولامين را تجويز كرد.
نكات قابل توصيه به بيمار
1- در صورت كاهش اثر دارو ، به پزشك اطلاع دهيد.
2- مصرف مداوم و طولاني اپي‌نفرين مي‌تواند موجب بروز تحمل نسبت به اثرات دارو شود. ادامه مصرف دارو با وجود بروز تحمل نسبت به آن مي‌تواند مخاطره‌آميز باشد. قطع مصرف دارو به مدت 12 ساعت تا چند روز ممكن است پاسخ‌گويي بيمار به دارو را بازگرداند.
مصرف در سالمندان: بيماران سالخورده ممكن است نسبت به اثرات اپي‌نفرين حساس تر باشند. براي اين افراد مقادير مصرف كمتر توصيه مي‌شود.
مصرف در شيردهي: اپي‌نفرين در شير ترشح مي‌شود. در دوران مصرف اين دارو شيردهي توصيه نمي‌شود.
مصرف در بارداري: دارو زايمان خودبخودي يا القايي ناشي از اكسي توسين را مهار مي‌كند. با دوزهايي كه براي كاهش انقباضات رحمي به كار مي‌رود ، دارو باعث آتوني طولاني مدت رحم و خونريزي مي‌شود. تنها در صورت لازم حين بارداري استفاده شود.
عوارض جانبي
اعصاب مركزي: ترس، اضطراب، تهييج، بي‌قراري، سردرد، لرزش، سرگيجه، منگي، عصبانيت، بي‌خوابي، تحريك‌پذيري، ضعف، آشفتگي پسيكوموتور، عدم درك زمان و مكان، اختلال در حافظه، هراس، توهمات، تمايلات خودكشي، خونريزي و سكته مغزي.
قلبي- عروقي: تغييرات الكتروكارديوگرام (EKG) (كاهش ارتفاع موج T)، اختلال در ريتم و ضربان قلب (طپش قلب ، تاكيكاردي)، آنژين صدري، آريتمي، سنكوپ، زيادي فشار خون، فيبريلاسيون بطني، شوك.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ.
ساير عوارض: تعريق، رنگ پريدگي، اشكال در تنفس، احتقان واجهشي بيني، ضعف تنفسي، آپنه، درماتيت تماسي، نشت دارو از رگ به بافتهاي اطراف مي‌تواند موجب نكروز موضعي و خونريزي در محل تزريق شود.
متابوليك: افزايش قند خون.
توجه: در صورت بروز حساسيت مفرط، بايد مصرف دارو قطع شود.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: افزايش ناگهاني فشارخون سيستوليك و دياستوليك ، بالارفتن فشار وريدي، اضطراب شديد، ضربان نامنظم قلب، تهوع يا استفراغ شديد، ديسترس تنفسي، بزرگ شدن غيرمعمول مردمك چشم، رنگ پريدگي و سردي غيرمعمول پوست، ادم ريوي، نارسايي كليوي و اسيدوز متابوليك.
درمان: به دليل غيرفعال شدن سريع اپي‌نفرين در بدن، درمان حمايتي و علامتي است. علائم حياتي بدن بايد به دقت پيگيري گردد. تري متافان يا فنتول آمين براي درمان كمي فشار خون، و يك داروي مهاركننده بتا آدرنرژيك (مانند پروپرانولول) براي درمان آريتمي ممكن است لازم باشند.
|
