|
Sodium Bicarbonate
|
|
سديم بيکربنات
|
موارد و مقدار مصرف:
موارد و مقدار مصرف
الف) داروي كمكي در احياي قلبي در مرحله پيشرفته (Adjunct to advanced cardiac life support).
بزرگسالان: اگرچه ديگر به طور معمول استفاده نمي‌شود، ابتدا، مقدار مصرف لودينگ mEq/kg 1 از محلول 7.5 درصد تزريق وريدي شده و به دنبال آن هر 10 دقيقه mEq/kg 0.5 ، بر حسب وضعيت گازهاي خون، تزريق مي‌گردد. مقادير مصرف بعدي بر اساس سنجش گاز خون تنظيم مي‌شود. در صورت در دسترس نبودن آزمون سنجش گاز خون، هر 10 دقيقه، مقدار mEq/kg 0.5 تزريق وريدي مي‌شود تا وضعيت گردش خون بهبود يابد.
نوزادان و کودکان: مقدار مصرف لودينگ mEq/kg 1 از محلول 7.5 درصد تزريق وريدي مي‌شود. جهت کاهش خطر خونريزي داخل جمجمه‌اي، در نوزادان و نوزادان نارس مي توان محلول را به نسبت 1: 1 از بيکربنات و دکستروز رقيق کرد يا به غلظت 4.2 درصد رساند. مقدار مصرف ممكن است هر 10 دقيقه، بر اساس سنجش گاز خون، تكرار شود. مقدار مصرف نبايد از mEq/kg/day 8 تجاوز كند.
ب) اسيدوز متابوليك شديد.
بزرگسالان: مقدار مصرف به غلظت CO2 خون ، pH خون و وضعيت باليني بيمار بستگي دارد. به طور كلي، مقدار mEq/kg 180-90، طي ساعت اول ، انفوزيون وريدي مي‌شود و سپس مي‌توان ميزان آن را بر حسب نياز تنظيم نمود.
پ) قليايي كردن ادرار.
بزرگسالان: از راه خوراكي، ابتدا مقدار mEq 48 (چهار گرم) و به دنبال آن هر چهار ساعت، mEq 24-12 (2-1 گرم) مصرف مي‌شود.
كودكان: از راه خوراكي، مقدار (mg/kg/day 840-84) mEq 10-1 مصرف مي‌شود.
ت) اسيدوز متابوليك غيراورژانس.
بزرگسالان و نوجوانان: مقدار mEq/kg 5-2 ، طي 8-4 ساعت انفوزيون وريدي مي‌شود.
ث) آنتي اسيد.
بزرگسالان: مقدار mg 300 تا 2 گرم از راه خوراكي يك تا چهار بار در روز مصرف مي‌شود.
|
موارد منع مصرف و احتياط:
موارد منع مصرف و احتياط
موارد منع مصرف: آلكالوز متابوليك يا تنفسي، آلكالوز همراه با كاهش كلريد خون ناشي از مصرف مدرها، استفراغ يا تخليه مايعات از لوله بيني:معدي (NG-Tube) از طريق ساكشن، كاهش كلسيم خون (آلكالوز ممكن است موجب بروز تتاني شود)، مصرف طولاني مدت (ممكن است موجب بروز افزايش بار سديم يا اسيدوز متابوليك شود).
در كساني كه بدنبال مصرف ديورتيك دچار آلكالوز هايپوكلرميك شده‌اند، هايپرتانسيون، تشنج يا نارسايي قلبي مصرف آن ممنوع است. مصرف سديم بيكربنات خوراكي در كساني كه اسيدهاي معدني قوي بلعيده‌اند ممنوع است. نبايد از اين دارو بعنوان درمان زخم معده استفاده شود.
موارد احتياط: نارسايي احتقاني قلب (CHF)، بيماري ريوي، آسيت، يا موارد ديگري كه موجب احتباس مايعات مي‌شود (اين دارو يك محلول هيپرتونيك بوده و حاوي ميزان زيادي سديم است)، كاهش پتاسيم (آلكالوز ممكن است غلظت سرمي پتاسيم را كاهش داده و بيمار مستعد بروز آريتمي قلبي گردد). نوزادان و كودكان كوچكتر از دو سال (تزريق سريع سديم هيپرتونيك ممكن است موجب بروز زيادي سديم خون شود.) سيروز، ادم، افراد سالمند.
|
عوارض جانبي:
عوارض جانبي
اعصاب مرکزي: تغيير سطح هوشياري، کانفوزيون (زيادي سديم خون)، ترمور.
قلبي - عروقي: احتباس مايعات، تشديد نارسايي قلبي.
دستگاه گوارش: نفخ و آروغ زدن (بعد از مصرف خوراكي)، كرامپ.
ادراري ـ تناسلي: سنگ كليه.
متابوليك: آلكالوز ، هايپرناترمي، هايپرکلرمي، اسمولاريته بيش از حد.
موضعي: درد و نكروز بافت بعد از نشت دارو از محل تزريق وريدي.
توجه: در صورت بروز آلكالوز متابوليك، بايد مصرف دارو قطع شود.
مصرف بيكربنات بطور معمول جهت استفاده در ايست قلبي توصيه نمي‌شود چون مي‌تواند بدنبال توليد دي اكسيد كربن، بطور متناقض اسيدوز ايجاد كند.
مسموميت و درمان
تظاهرات باليني: كاهش هوشياري و کانفوزيون ناشي از زيادي سديم خون، تتاني ناشي از هايپوکلسمي، آريتمي قلبي ناشي از هايپوکالمي، حملات تشنجي ناشي از آلكالوز.
درمان: اختلالات آب و الكتروليت، و pH خون تصحيح گردد. پيگيري دقيق علائم حياتي بيمار و حفظ تعادل آب و الكتروليت انجام شود.
|
|
|
تداخل دارويي:
تداخل دارويي
در صورت قليايي شدن ادرار، بيكربنات سديم نيمه عمر كينيدين، افدرين و سودوافدرين را بالا برده و دفع تتراسيكلين‌ها، ساليسيلات‌ها، كلرپروپاميد و ليتيم را افزايش مي‌دهد.
مصرف اين دارو همراه با كورتيكواستروئيدها ممكن است احتباس سديم را افزايش دهد.
مهاركننده‌هاي ACE مي‌توانند منجر به عدم تحمل به دارو و بروز واكنش‌هاي جانبي آلرژيك شوند و مصرف همزمان آنها بايد با احتياط صورت گيرد.
|
مکانيسم اثر:
مکانيسم اثر
بيكربنات سديم يك داروي قليايي‌كننده است كه بعد از تجزيه، يون بيكربنات را فراهم مي‌سازد. مصرف بيكربنات بيش از مقداري كه براي بافره كردن يون‌هاي هيدروژن لازم است، سبب قليايي شدن سيستميك و هنگام دفع موجب قليايي شدن ادرار مي‌شود.
عملكرد آنتي اسيد: به دنبال مصرف خوراكي، سديم بيكربنات منجر به خنثي شدن اسيد معده با مكانيسم ذكر شده مي‌شود.
|
|
|
فارماكوكينتيك:
فارماكوكينتيك
جذب: بعد از مصرف خوراكي، به صورت يون سديم و بيكربنات، به خوبي جذب مي‌شود.
پخش: به طور طبيعي حاصل شده و در گردش خون سيستميك انتشار مي‌يابد.
متابوليسم: ندارد.
دفع: بيكربنات فيلتره شده مجدداً توسط توبول‌ها بازجذب مي‌شود. كمتر از يك درصد بيكربنات فيلتره شده دفع مي‌شود.
|
اشكال دارويي:
اشكال دارويي:
Injection: 8.4%, 10ml, 8.4%, 50ml
|
اطلاعات دیگر:
طبقهبندي فارماكولوژيك: داروي قليايي‌كننده.
طبقهبندي درماني: قليايي‌كننده ادرار و سيستميك، بافركننده سيستميك يون هيدروژن، آنتي اسيد خوراکي.
طبقهبندي مصرف در بارداري: رده C
ملاحظات اختصاصي
1- علائم حياتي بيمار به طور مرتب پيگيري شود. در صورت مصرف دارو به عنوان قليايي‌كننده ادرار، pH ادرار پيگيري شود.
2- از نشت محلول هنگام تزريق وريدي خودداري شود. اضافه كردن املاح كلسيم ممكن است موجب رسوب محلول گردد.
3- بيكربنات ممكن است سبب غيرفعال شدن كاتكول‌آمين‌هاي محلول (اپي‌نفرين، فنيل‌افرين و دوپامين) شود.
4- در صورت مصرف طولاني مدت دارو، بايد بيمار از نظر بروز سندرم شير - قليا (milk-alkali syndrome) بررسي شود.
5- ممكن است از اين دارو همراه با دكستروز و انسولين، بعنوان درمان كمكي هايپركالمي استفاده شود.
نكات قابل توصيه به بيمار
در صورت مصرف دارو از راه خوراكي، آن را يك ساعت قبل يا دو ساعت بعد از قرص‌هاي داراي روكش روده‌اي مصرف كنيد، زيرا اين دارو ممكن است موجب حل شدن روكش آنها در معده شود. از مصرف دارو با شير پرهيز شود، چرا كه مي‌تواند باعث هايپركلسمي، آلكالوز و احتمالاً تشكيل سنگ‌هاي كليوي شود.
مصرف در سالمندان: بيماران سالخورده مبتلا به نارسايي احتقاني قلب (CHF) يا ساير مواردي که موجب احتباس مايعات مي شوند، در معرض خطر بيشتري از نظر احتباس مايعات قرار دارند. بنابراين، دارو در اين بيماران بايد با احتياط تجويز شود.
مصرف در کودکان: از انفوزيون سريع ml/min) 10) محلولهاي هيپرتونيک در کودکان کوچکتر از دو سال بايد اجتناب کرد.
مصرف در شيردهي: در صورتي که بيکربنات سديم در دوران شيردهي با احتياط مصرف شود، بي خطر است.
اثر بر آزمايشهاي تشخيصي
بيكربنات سديم ممكن است غلظت سرمي الكتروليت‌ها را تغيير داده و غلظت سرمي لاكتات را افزايش دهد.
|
