اصول اساسی پول درآوردن در روسیه

شاید داستان گوشی‌های همراه ضبط شده در روسیه یكی از نشانه‌های دشواری كسب و كار در كشور ولادیمیر پوتین باشد. سال گذشته ۱۶۷۵۰۰گوشی تلفن همراه موتورولا در فرودگاه مسكو به محض رسیدن توقیف شدند. گفته شد كه آنها قاچاقی و تقلبی هستند و از حق ثبت كشور روسیه تخطی شده است و این اجناس سلامت عمومی را به خطر می‌اندازد. گفته شد كه حدود ۵۰۰۰۰ از این گوشی‌ها توسط وزارت كشور نابود شد البته بعدها معلوم شد كه تعدادی از آنها به بازار سیاه وارد شده است.
سرانجام اغلب این گوشی‌ها مرجوع شدند. این می‌تواند نشانه‌ای از پیشرفت و یا هرج و مرج باشد. بستگی به این دارد كه نظر شما چه باشد. اما اصل ماجرا این است كه علاقه روس‌ها به گوشی موتورولا كم نیست. سرگی اوچارنگو رییس دفتر روسیه این شركت می‌گوید، روسیه هم‌اكنون سومین سازنده گوشی تلفن همراه جهان است و بعد از آمریكا و چین قرار دارد. به دلیل آنكه بسیاری از روس‌ها «تمایل دارند برای وسائلی كه استطاعت آنها را به نمایش می‌گذارد بیشتر هزینه كنند»، به دنبال مدل‌های شیك هستند. بسیاری از شركت‌های چندملیتی هم تحت‌تاثیر رفتار دلگرم‌كننده شركت موتورولا قرار گرفته‌اند. به كنار همه خطرات، تناقض شدیدی بین ترس سیاستمداران از روسیه و علاقه سرمایه‌گذاران به این كشور وجود دارد. روسیه در محافل بین‌المللی نه تنها به خاطر زیر پا گذاشتن حقوق بشر كه به خاطر پرونده‌های رسوایی شركت‌هایش معروف شده است. كرملین در دوران حكومت آقای پوتین پرونده‌های رسوایی زیادی را در شركت‌های روسی شاهد بوده است. بخش اعظم این رسوایی‌ها به شركتی مربوط می‌شود كه زمانی بزرگ‌ترین شركت نفتی این كشور بود. شركت یوكاس مصادره شد، موسس آن به یك اردوگاه كار اجباری در سیبری تبعید شد و سایر سهامدارانش مورد كلاهبرداری قرار گرفتند. بیل برودر رییس بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار پورتفولیوی روسیه به نام مركز هرمیتاژ كپیتال، از كشور اخراج شد. علت آن هم اینگونه اعلام شد كه او تهدیدی برای امنیت ملی روسیه است.
اما به احتمال زیاد علت اصلی این بود كه او در امور اسرارآمیز حاكمیت شركت‌ ها كه در هاله‌ای از عدم‌شفافیت فرو رفته است، بیش از حد عادی موشكافی می‌كرد. شركت گاز پروم هم‌ كه از جانب دولت حمایت می‌شود مسوولیت پروژه‌های نفت و گاز جزیره ساخالین را بر عهده گرفت. این بزرگ‌ترین برنامه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی روسیه بوده است. شركت تی‌ان‌كا – بی‌پی، یك شركت نفتی انگلیسی – روسی است كه به احتمال قوی قربانی بعدی خواهد بود.
اما در كنار همه این جریانات پشت پرده، اقتصاد روسیه برای هشت سال متوالی رشد خوبی را شاهد بوده است. تنها سال گذشته رشد اقتصادی این كشور به زیر ۷درصد رسید. نماینده روسیه در مجمع جهانی اقتصاد در داووس هفته گذشته اعلام كرد كه تولید ناخالص داخلی كشورشان به زودی از تولید ناخالص داخلی فرانسه پیشی می‌گیرد. افزایش تولید نفت و گاز و افزایش قیمت‌های آنها موجب این رشد اقتصادی بود. اما مدیریت صحیح اقتصاد كلان روسیه كه یكی از دستاوردهای بی‌چون و چرای آقای پوتین است، كشور را از خطر سقوط قیمت نفت تا مدتی مصون می‌دارد. دستمزدها در روسیه به سرعت رو به افزایش هستند. اغلب مردم روسیه پول كمی را پس‌انداز می‌كنند و هزینه مصرف‌كنندگان حتی در خریدهای كوچك نیز به طور قابل‌مشاهده‌ای افزایش یافته است. از جمله این خریدها می‌توان به خرید گوشی‌های تلفن همراه اشاره كرد. همه این موارد در كنار ارزش قدرتمند روبل در برابر دلار به معنای آن است كه سودهای بزرگی در بخش خدمات مالی، ساخت و ساز و به‌خصوص كالاهای مصرفی و خرده‌فروشی نهفته است.
سال گذشته فروش بخش خرده‌فروشی رشدی ۱۳درصدی را تجربه كرد. بیشترین هزینه‌های مصرف‌كنندگان صرف بخش خواروبار، نوشیدنی‌ها و خودرو می‌شود.
یك مركز مشاوره‌ای مشهور به نام پرایس واترهاوس كوپرز اعلام كرده است كه در این کشور فروش خودروهای جدید خارجی (كه بسیاری از آنها در روسیه مونتاژ می‌شوند) سال گذشته برای اولین بار از خودروهای داخلی پیشی گرفت. روس‌ها آموخته‌اند كه نام‌های تجاری خارجی حتی با قیمت‌های بالاتر از مشابه‌های داخلی خود، ارزش بیشتری دارند چون كیفیت آنها بهتر است به همین دلیل تقاضای روسیه برای این نام‌های تجاری رو به افزایش است. اریك سند برگ، رییس سابق یك شركت نوشیدنی و شیرینی‌فروشی به نام كندبری می‌گوید مركز تلفن این شركت در روسیه نسبت به سایر كشورها به بیشترین و تخصصی‌ترین سوال‌ها پاسخ می‌دهد. شركت بزرگی كه در سطح جهان پاسخگوی نیازهای طبقه متوسط است آیكیا نام دارد.
این شركت ارائه‌دهنده لوازم منزل و طراحی داخلی ۴/۲میلیارد دلار در روسیه هزینه كرده است. هم‌اكنون آیكیا هشت فروشگاه و هشت بازار بزرگ در روسیه را به خود اختصاص داده است. رییس منطقه‌ای این شركت به نام پیركافمان می‌گوید: «اوضاع در روسیه مانند ترن هوایی شهر بازی است. شما نمی‌توانید حدس بزنید فردا در اینجا چه اتفاقی می‌افتد.» اما نیاز روزافزون روسیه برای مبلمان و لوازم منزل موجب سرمایه‌گذاری بسیاری از شركت‌ها در این كشور شده‌ است. از كالاهای موردعلاقه روس‌ها می‌توان به تخت‌خواب‌های تاشو (سوفا)، دمپایی و انواع لیوان اشاره كرد. آقای كافمان می‌گوید پرسنل روس او بسیار زود می‌آموزند به همین دلیل نیمی از مدیران فروشگاه‌های او روس هستند.
پنج باب از مغازه‌های آیكیا در خارج از مسكو تاسیس شده‌اند كه این نشان‌دهنده پراكنده شدن و انتشار ثروت و رونق به خارج از مرزهای پایتخت این كشور است. قرار است سه فروشگاه دیگر هم در سال جاری خارج از مسكو افتتاح شود. آقای اوچارنكو می‌گوید هم‌اكنون مسكو حدود یك چهارم فروش گوشی‌های موتورولا را در روسیه به خود اختصاص داده است و سه چهارم باقیمانده در شهرهای دیگر این كشور به فروش می‌رسد. او می‌گوید در سال‌های پیش درست عكس این وضعیت صادق بود.
سال گذشته با وجود اینكه پوتین با همتاهای غربی خود بیش از هر زمان دیگری غریبه بود، شاهد رونق بازار سهام در روسیه بودیم و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به حدود ۳۰میلیارد دلار بالغ شد. یعنی دو برابر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در سال ۲۰۰۵. به علاوه این سرمایه‌گذاری‌ها كمتر از هر زمان دیگری مربوط به بخش نفت و گاز بود. به نظر می‌رسد خطرات بزرگی چون تحولات سیاسی كه ممكن بود سرمایه‌گذاران را مورد تهدید قرار دهد، تا حد قابل‌توجهی كاهش یافته است. یكی از افراد شركت‌كننده در اجلاس داووس به نام دیمتری مدودوف، یكی از معاونان نخست‌وزیر است كه احتمال می‌رود در سال ۲۰۰۸ جانشین پوتین شود. بسیاری از سرمایه‌گذاران معتقدند او از نامزدهایی است كه كمترین نكات منفی را می‌توان در عملكردش یافت.
به راستی قوانین دستیابی به یك موفقیت تضمین‌شده در روسیه چیست؟ اول آنكه باید از سرمایه‌گذاری در صنایعی كه دولت آنها را «استراتژیك» می‌خواند اجتناب ورزید. از جمله این صنایع می‌توان به منابع طبیعی اشاره كرد. اما باید به خاطر داشته باشید كه دولت در هر زمان ممكن است نظر خود را در این مورد تغییر دهد. (مجموعه‌ای از قوانین جدید كه مدت‌ها تصویب آنها به تعویق افتاده بود، به زودی قوانین مربوط به شركت‌های خارجی را در این صنایع تعریف خواهد كرد.)
دوم آنكه از شریك نامناسب بپرهیزید. اگر به تاریخچه افرادی كه در دهه ۹۰ میلادی درآمدهای مشكوك اما هنگفت كسب كردند توجه كنید، متوجه خواهید شد كه از آنها و هر كسی كه به پوتین نزدیك است باید اجتناب كنید چون بعد از سال ۲۰۰۸ به احتمال قوی پرونده اختلاس‌های آنها مطرح خواهد شد. سوم آنكه دوستان مناسب برگزینید.
این در منطقه به معنای تقویت دولت محلی است. آقای اوچارنكو می‌گوید مهم است كه در اذهان عمومی شما به عنوان كسی كه یك شبه‌ به پول رسیده است شناخته نشوید. «هر چه بیشتر سرمایه‌گذاری كنید، از امنیت بیشتری برخوردار خواهید بود.» باید آنقدر بزرگ جلوه كنید كه نسبت به حملات بروكراتیك در امان بمانید. اما از رقبایی كه ارتباطات قوی‌تر نسبت به شما دارند بپرهیزید. بالاخره اینكه خود را برای زمانی كه انتخابات برگزار می‌شود و اوپوزسیون سیاسی تغییر می‌كند و انتقال قدرت روی می‌دهد، كاملا آماده سازید.

مترجم: آذر حمیدیان

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد