سنی های عراق حامی تروریسم یا ثبات

نام سنی های عراق که به گوش می خورد ناخودآگاه این موضوع در ذهن تداعی می شود که اقدامات تروریستی و انفجارهایی که به طور میانگین هر روز جان ده ها بی گناه را در این کشور بحران زده می گیرد از سوی سنی ها انجام می گیرد. البته نباید نادیده گرفت که از زمان حمله امریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ هر حمله و انفجاری که صورت می گیرد به نوعی پای سنی های تندرو که بخشی از آنها طرفداران رژیم بعث سابق و شخص صدام هستند در میان است و شیعیان، ترکمان ها، مسیحی ها و دیگر طوایف مذهبی این کشور به اندازه یی که سنی ها در مظان اتهام هستند هدف تهمت قرار نمی گیرند.
در عین حال نفوذ سنی ها دولت کنونی شیعه حاکم بر عراق را بیش از پیش نگران کرده چرا که دولت نوری مالکی نخست وزیر به خوبی می داند نادیده گرفتن سنی ها به معنای ناکامی تلاش های دولت برای استقرار ثبات در این کشور خواهد بود. شاید به همین دلیل است که دولت مالکی تاکنون دو بار برای بازگرداندن سنی ها به دولت دست به دامان امریکا و کشورهای ذی نفوذ عربی شده است. «جبهه التوافق» بزرگ ترین گروه سنی عراق که در روند سیاسی این کشور مشارکت دارد تاکنون دو بار شش وزیر خود را به دلیل مخالفت با سیاست های دولت و حضور نیروهای امریکایی، از دولت مالکی خارج کرده و هر دو بار شخص مالکی و دیگر مقامات این کشور از جمله جلال طالبانی رئیس جمهور تلاش های گسترده یی برای بازگرداندن این شش وزیر به دولت انجام داده اند. اهمیت حضور سنی ها را می توان این گونه توصیف کرد که قبل از جبهه التوافق، شش وزیر از جریان شیعی صدر نیز از دولت مالکی خارج شده بودند اما مقامات دولتی عراق به اندازه یی که برای بازگرداندن شش وزیر سنی تلاش کرده اند برای بازگشت وزیران صدر خیلی خود را خسته نکرده اند. این موضوع به صراحت نشان می دهد که سنی ها نقشی مهم در ثبات و استقرار عراق می توانند ایفا کنند و چه بسا هر گونه بی توجهی به آنها به معنای ادامه فرو رفتن عراق در باتلاق تروریست ها است. حتی مسوولان امریکایی تاکنون چندین بار مقامات عراق را ملزم به گفت وگو با رهبران گروه های تندرو سنی این کشور کرده اند. در اینکه چرا سنی ها بیشتر در مظان اتهام اقدامات تروریستی در عراق هستند بحث های زیادی مطرح است. مهمترین دلیل آن این است که سنی ها در زمان حکومت صدام اگرچه نسبت به شیعیان در اقلیت بودند اما قدرت را در دست داشتند و شیعیان که اکثریت را دارا بودند عملاً در انزوا بودند. پس از حمله امریکا به عراق و برگزاری انتخابات سراسری در این کشور که منجر به روی کار آمدن دولت شیعه شد، سنی ها احساس کردند منزوی شده اند و اگرچه در دولت و پارلمان صاحب کرسی هایی شدند اما دوری از قدرتی که در زمان صدام دارا بودند همچنان برایشان آزاردهنده بود.
به همین دلیل تنها راه چاره را در مخالفت و اقدامات تندروانه دیدند. اما آنچه را به عنوان یک واقعیت باید پذیرفت این است که خود سنی های عراق نیز دو دسته اند؛ یک گروه همگام با القاعده و گروه های تندرو اقدام به فعالیت های تروریستی می کنند و برایشان مهم نیست که قربانی هایشان نیروهای امریکایی باشند یا نیروهای دولتی عراق یا شهروندان غیرنظامی بی گناه. اما دسته دوم کاملاً در تضاد با القاعده و تروریست ها هستند و با نیروهای دولتی و امریکایی همکاری می کنند. این گروه که نام «شوراهای بیداری» را بر خود اطلاق کرده به دلیل مخالفت با اقدامات تروریستی تاکنون هزینه های گزافی را پرداخت کرده است که از آن جمله به قتل رسیدن رهبر شوراهای بیداری حدود سه ماه قبل بود. این رهبر اگرچه خود یک سنی بود اما از طرف سنی های تندرو به خیانت متهم شده بود زیرا تنها خیانتش جلوگیری از ریختن خون بی گناهان و همکاری با هدف استقرار و ثبات عراق بود. به هر حال شوراهای بیداری عراق یا همان سنی های میانه رو به رغم فشارهای اعمال شده از سوی سنی های تندرو همچنان به مشی خود مبنی بر مخالفت با تروریست ها و گروه های تندرو پایبندند. سنی های میانه رو البته دو خواسته از دولت عراق دارند؛ نخست مشارکت عشایر سنی در امور امنیتی عراق و دوم بازگرداندن افسران سابق به ارتش. اخیراً ۸۰۰ تن از شیوخ و عشایر سنی عراق در نشستی در بغداد موسوم به «دست در دست هم با دولت قانون برای مبارزه با تروریسم و گسترش امنیت» شرکت کردند و در آن خواستار مشارکت عشایر سنی در تمام نهادها و موسسات دولتی و امنیتی شدند چرا که معتقدند عشایر می توانند در زمینه امنیت و ثبات ایفاگر نقش باشند.
آنها در عین حال بر این باورند که بازگشت افسران سابق ارتش بعث و گماردن آنها در مناصب نظامی می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات امنیتی موجود باشد زیرا این افسران از تجربه و فنون لازم برای کنترل خشونت برخوردارند و با افسران جدید که از زمان حمله امریکا با سلاح آشنا شده اند و از تجربه کافی برخوردار نیستند قابل مقایسه نیستند. عشایر سنی عراق در این نشست خواسته های دیگری را نیز مطرح کردند که از آن جمله صدور عفو عمومی افراد بی گناهی است که در زندان های عراقی و امریکایی در عراق به سر می برند و همچنین پرداخت غرامت به قربانیان اقدامات نظامی و تروریستی است. ناظران می گویند برگزاری چنین نشستی می تواند عراق را از وقوع و بروز یک جنگ داخلی تمام عیار دور کند و زمینه را برای تحقق آشتی ملی میان گروه های مختلف عراقی فراهم کند. آنها همچنین برگزاری این گونه نشست ها را فرصت مناسبی برای پیشبرد عراق به سوی ثبات و آرامش می دانند زیرا دو دستگی میان سنی ها می تواند موضع دولت عراق را تقویت کند چرا که سنی های میانه رو در رویارویی با تروریست ها و گروه های خرابکار در عراق و به عبارتی بهتر سنی های تندرو تنها نیستند و دیگر گروه ها و طوایف عراقی نیز حامی آنها هستند.

مریم زمانی

منبع : روزنامه اعتماد