شاخص های کلان انرژی در پاکستان

نفت در پاکستان روزانه ۶۱۷۶۹ بشکه نفت تولید می شود و میزان مصرف فرآورده های نفتی در این کشور ۳۶۰ هزار بشکه در روز است و بنابراین پاکستان روزانه ۳۰۸ هزار بشکه نفت وارد می کند. پاکستان با آنکه امید چندانی به خودکفایی در تامین نیاز های انرژی ندارد، دولت این کشور شرکت های خصوصی (و حتی شرکت های خارجی) را ترغیب کرده است در توسعه ظرفیت تولید داخلی این کشور فعالیت داشته باشند. شرکت دولتی «توسعه نفت و گاز» مهم ترین نهاد فعال در صنعت نفت است و روزانه ۲۲۳۳۴ بشکه نفت تولید می کند. دو شرکت بریتیش پترولیوم و انی مهم ترین شرکت های نفتی خارجی هستند که در پاکستان فعالیت دارند. چند شرکت نفتی دیگر از کشور های استرالیا، اتریش و مالزی نیز در بخش نفت پاکستان فعالیت می کنند.
پیش بینی می شود واردات نفت پاکستان در سال های آینده افزایش چشمگیری پیدا کند، زیرا رشد تقاضا برای نفت به مراتب بیشتر از رشد تولید آن در داخل پاکستان است. میزان تقاضا برای فرآورده های نفتی در پاکستان بسیار بیشتر از میزان تولید این گونه فرآورده ها در داخل کشور است و پالایشگاه های این کشور پاسخگوی مصرف فرآورده های نفتی نیستند، بنابراین پاکستان مجبور است نیمی از فرآورده های نفتی مورد نیاز خود را از خارج وارد کند. «پالایشگاه پاک- عرب» که در اواخر سال ۲۰۰۰ فعالیت خود را آغاز کرد، ظرفیت پالایش نفت در این کشور را افزایش داد و تا حدودی سبب کاهش واردات فرآورده های نفتی به پاکستان شد. این کشور همچنین پروژه پالایشگاهی بزرگ دیگری موسوم به «ایران- پاک» در دست اجرا دارد که ظرفیت پالایش آن ۱۳۰ هزار بشکه در روز است. این پالایشگاه در استان بلوچستان پاکستان، واقع در نزدیکی مرز ایران قرار دارد. «شرکت ملی نفت ایران» و «شرکت پتروشیمی و پالایش نفت پاکستان» هر یک ۵۰ درصد سهام این پالایشگاه را در اختیار دارند. نفت خامی که قرار است این پالایشگاه را تغذیه کند، از راه دریا از ایران وارد می شود. قرار است پایانه ای برای بارگیری نفت خام وارداتی از ایران در پاکستان ایجاد شود.
● گاز طبیعی
میزان ذخایر اثبات شده گاز طبیعی پاکستان ۸/۲۶ تریلیون فوت مکعب است. این کشور در حال حاضر سالانه ۸/۰ تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی تولید می کند که تمام آن به مصرف داخلی می رسد. تولیدکنندگان گاز طبیعی در پاکستان عبارتند از: شرکت های دولتی «شرکت نفت پاکستان»، «شرکت توسعه نفت و گاز»، بریتیش پترولیوم، انی و چند شرکت خارجی دیگر. انتظار می رود میزان تقاضا برای گاز طبیعی در پاکستان در سال های آینده افزایش یابد. این کشور همچنین در نظر دارد گاز طبیعی را به عنوان سوخت طرح های نیروگاهی خود در آینده انتخاب کند.
در نتیجه پاکستان باید تولید گاز داخلی خود را افزایش دهد و به واردات گاز از کشور های همسایه نیز توجه داشته باشد. پاکستان با کمک سرمایه گذاران خارجی به توسعه حوزه های گازی جدید روی آورده است. انتظار می رود حوزه های گازی جدیدی که پیشتر کشف شده اند، یک میلیارد فوت مکعب به تولید روزانه گاز طبیعی در پاکستان بیفزایند. پاکستان از طرح ساخت خط لوله گاز ایران به هند که از خاک این کشور می گذرد، استقبال کرده است. پاکستان می تواند با گرفتن عوارض انتقال گاز ایران به هند درآمد کسب کند.
همچنین این کشور می تواند از طریق این خط لوله بخشی از گاز مورد نیاز خود را تامین کند اما نکته ای که هند را نگران کرده، تنش های سیاسی میان دهلی نو و اسلام آباد بر سر مساله کشمیر است. مقامات هندی خواستار تضمین امنیت این خط لوله از سوی پاکستان شده اند. این پروژه حدود سه میلیارد دلار هزینه دارد و پاکستان می تواند از محل اخذ عوارض انتقال گاز طبیعی سالانه ۶۰۰ میلیون دلار درآمد کسب کند. یکی دیگر از پروژه هایی که پاکستان برای تامین گاز مورد نیاز خود مد نظر دارد، پروژه موسوم به «پروژه دلفین» است. بر اساس این پروژه گاز طبیعی قطر از طریق خط لوله ای که از دریا می گذرد، به پاکستان و هند متصل می شود. - برق ظرفیت تولید برق پاکستان ۱۸ هزارگیگاوات است. نیروگاه های حرارتی این کشور که از نفت، گاز طبیعی و زغال سنگ استفاده می کنند، حدود ۷۰ درصد ظرفیت تولید برق پاکستان را تامین می کنند. پاکستان ۲۸ درصد برق خود را از نیروگاه های برقابی و ۵/۲ درصد را نیز از انرژی هسته ای به دست می آورد.
ظرفیت تولید برق پاکستان در سال های اخیر افزایش یافته که علت آن به طور عمده سرمایه گذاری های خارجی در این بخش بوده است. خشکسالی های دوره ای سبب کاهش آب سد ها و در نتیجه، کاهش تولید برق در نیروگاه های برقابی می شود. بخش بسیار بزرگی از مناطق روستایی پاکستان برق ندارند و همه مناطق این کشور دارای برق نیستند، بنابراین انتظار می رود میزان تقاضا و مصرف برق در درازمدت افزایش یابد. صنعت برق در پاکستان به طور عمده در اختیار و مالکیت دولت است با این حال برنامه خصوصی سازی این بخش در دست اجرا است. - زغال سنگ در حال حاضر زغال سنگ نقش زیادی در تامین انرژی پاکستان ندارد، ولی کشف برخی معادن زغال سنگ در استان سند این کشور می تواند اهمیت این منبع انرژی را در پاکستان افزایش دهد، بنابراین دولت پاکستان به ایجاد نیروگاه های برقی که از زغال سنگ به عنوان منبع انرژی خود استفاده می کنند، توجه دارد. همچنین پیش بینی می شود درآمد مالیاتی دولت پاکستان طی سال مالی ۹-۲۰۰۸ به ۴۶/۱۲۵۱ روپیه برسد که ۴۹۶ میلیارد روپیه آن از طریق مالیات های مستقیم و ۴۶/۷۵۵ میلیارد روپیه آن از طریق مالیات های غیرمستقیم وصول خواهد شد.

منبع : روزنامه سرمایه