SWOT در بخش کشاورزی - امور اراضی ـ بخش هشتم

● وضعیت امور اراضی
درحال حاضر توجه به حفاظت و بهره‌برداری بهینه از زمین و منابع طبیعی یکی از اصول انکارناپذیر در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور قلمداد می گردد. اگرچه در سنوات اخیر اقدامات شایسته و مفیدی در راستای تثبیت مالکیت، واگذاری اراضی برای امور کشاورزی وهچنین حفاظت از اراضی زراعی و باغی انجام گرفته است. ولیکن عدم تبیین جایگاه واقعی بخش زمین در برنامه‌های توسعه، امکان حصول و وصول بیشتر و بهتر هدف‌های مطلوب را در بخش زمین دشوار ساخته و معضلاتی را برای این بخش اقتصادی به همراه داشته است.
سازمان امور اراضی، براساس محورهای وظیفه‌ای خود به عنوان جایگاه تشکیلاتی زمین، از سال ۵۹ ۱۳ تا ۱۳۸۱، بالغ بر ۵۲ میلیون هکتار اراضی موات را شناسایی، ۴۶ میلیون هکتار صدور رای تشخیص موات و ۷۵/۳۰ میلیون هکتار اخذ اسناد انواع اراضی، نموده است. این میزان تملک نهایی تنها ۴۱ درصد اراضی مستعد کشور را شامل می‌گردد. همچنین این سازمان ۸۵۰۰۰۰ هکتار اراضی موسوم به کشت موقت را تعیین تکلیف نموده و ۲۳۸۹۷۹ هکتار از رقبات باقیمانده اصلاحات ارضی، را تعیین تکلیف نموده است. طی سال‌های مذکور نسبت به تعیین حریم ۹۰۳۴ روستای کشور اقدام گردیده است که این میزان تنها ۱۵ درصد آبادی‌ها و یا مناطق روستایی کشور می باشد. عملکرد واگذاری واحدهای مختلف امور اراضی کشور در طی سال‌های ۸۱-۱۳۵۹ بالغ بر ۱۰۴۰۰۵۹ هکتار می باشد. همچنین در سطح بیش از ۱۲ میلیون هکتار از اراضی کشور تاکنون استعداد‌ یابی انجام گردیده است. در بخش شناسایی و تعیین تکلیف اراضی بایر در سال‌های ۸۲-۱۳۶۷ به عنوان یکی از نظرگاه‌های حفاظتی، عملکرد سازمان و مدیریت‌های امور اراضی بالغ بر ۵۴۰۰۰ هکتار می باشد.
سایر فعالیت‌های سازمان عبارتند از نقشه برداری از ۳۵ میلیون هکتار از اراضی کشور طی سال‌های ۸۱-۱۳۵۹، وصول عواید درآمدهای ناشی از تثبیت، توسعه و حفظ عرصه‌ها به میزان ۳۵۰ میلیارد ریال طی سال‌های ۸۱-۱۳۷۳ و رسیدگی به درخواست‌ها، شکایات عدیده مردمی و حضور مکرر در محاکم قضایی جهت دفاع از حقوق دولت بوده است.
● قابلیت‌ها و امکانات
- وجود عرصه‌های دولتی و منابع بالقوه در توسعه عرصه‌های زراعی و باغی.
- وجود ۱۶ میلیون هکتار از اسناد اراضی دولتی.
- وجود قوانین، مقرارت و دستورالعمل‌های لازم در بخش اراضی دولتی.
- امکان ایجاد فرصت‌های شغلی برای روستائیان، فارغ التحصیلان رشته های کشاورزی و کارآفرینان از طریق واگذاری اراضی.
- وجود منابع نیروی انسانی متخصص.
● محدودیت‌ها و تنگناها
- نا کارآیی قوانین و مقرارت از لحاظ کثرت، ابهامات، قدمت و تعارضات
- کمبود منابع آب و تخصیص و توزیع نامناسب آن در نقاط مختلف کشور
- عدم دسترسی به فناوری‌های نوین به منظور کسب اطلاعات بهنگام از جمله GIS و....
- عدم وجود نظام بهره‌برداری بهینه و مناسب در بخش کشاورزی.
- عدم تعیین تکلیف نهایی اراضی دولتی و اشخاص و مالاً عدم ثبات در مالکیت اراضی کشاورزی.
- فقدان آمایش سرزمین و مطالعات تطبیقی و موضوعات واگذاری و کاربری اراضی.
● اهداف کیفی بلندمدت (آرمانی)
- حفظ و توسعه اراضی زراعی و باغی.
- تثبیت مالکیت‌های دولت و مردم در اراضی غیرشهری.
- تعیین کاربری اراضی دولتی و اشخاص.
- توسعه فعالیت‌های تحقیقاتی و تحقق فرصت‌های شغلی مناسب با اولویت روستائیان، فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی و کارآفرینان...
● اهداف کیفی پنجساله (جهت‌گیری‌های اصلی)
- انجام عملیات شناسایی و تثبیت مالکیت در عرصه‌های دولتی و اشخاص
- استعدادیابی و واگذاری اراضی برای توسعه فعالیت‌های زراعی و باغی
- حفاظت از کاربری‌های موجود اراضی زراعی و باغی
● اهداف کمی
اتمام عملیات ممیزی اراضی منابع ملی و دولتی از مستثنیات اشخاص به شرح ذیل:
- شناسایی اراضی، ۶۳۰ هزار هکتار.
- صدور رای تشخیص، ۳۳۵/۱ میلیون هکتار.
- استعداد یابی اراضی، ۵۲۵ هزار هکتار.
- حفظ کاربری اراضی، ۶/۱۸ میلیون هکتار.
- انجام امور باقیمانده اصلاحات ارضی و کشت موقت، ۱۲۰۰ هزار هکتار.
- واگذاری اراضی، ۷۵۰ هزار هکتار.
- تعیین حریم روستاهای کشور، ۴۳۶۰ روستا.
- اخذ اسناد انواع اراضی دولتی، ۱/۴ میلیون هکتار
- تشخیص و تعیین تکلیف اراضی بایر ۶۰ هزار هکتار
- نقشه برداری ۱۵۰۰ هزارهکتار
- تعیین تکلیف اراضی دولتی متصرفی ۷۵ هزار هکتار
- انجام امور باقیمانده کشت موقت ۲۰۰ هزار هکتار
-اعتبارات مورد نیاز امور اراضی طی برنامه چهارم توسعه متعاقباً اعلام خواهد شد.
● فعالیت‌های محوری
- استعدادیابی و واگذاری اراضی به فعالیت‌های زراعی و باغی.
- نظارت و جلوگیری از تغییر کاربری زراعی و باغی.
- انجام عملیات شناسایی و تثبیت مالکیت در سطح عرصه‌های دولتی و اشخاص.
● اقدامات
- استعدادیابی و واگذاری اراضی و کمک به ایجاد اشتغال در اراضی دولتی.
- حفظ کاربری اراضی زراعی و باغی
- تثبیت مالکیت اراضی.
● سیاست‌های فضایی و منطقه‌ای
- اولویت بندی اقدامات و فعالیت‌ها در چارچوب اهداف کلی بخش کشاورزی.
- اولویت مناطق بحرانی از لحاظ تغییرکاربری اراضی زراعی و باغی، تصرفات غیرمجاز اراضی دولتی، عدم بهره بردای از اراضی کشاورزی و بایر ماندن عرصه های موصوف.

منبع : خبرگزاری ایسنا