توصیه های ITU-D برای خصوصی سازی و آزادسازی

اجلاس ITU-D در سال ۱۹۹۸ در والت( مالت)، توصیه های زیر را برای اعمال اصلاحات و ساماندهی بخش مخابرات در کشورهای عضو، به تصویب رساند. این توصیه نامه، شامل یک کلیات حاوی چهار اصل و دو ضمیمه است که در این مجال به ذکر کلیات آن می‌پردازیم.
● کلیات :
▪ تغییرات قانونی ، ساختاری و مقرراتی در بخش مخابرات باید با عنایت به تشویق سرمایه گذاران، افزایش کارایی بهره برداران، گسترش تامین خدمات به منظور رسیدن به اهداف دسترسی همگانی به مخابرات پایه و بهبود کیفیت سرویس در نظر گرفته شوند.
▪ شرایط رقابتی باید تا آن‌جایی که عملی و شدنی است حداقل در بازار دستگاه‌های پایانه‌ای، سرویس‌های ارزش افزوده و سرویس تلفن همراه حاصل شود.
▪ سازمان تنظیم مقررات باید تاسیس شود.
▪ بازار‌های مخابراتی در بیشتر کشور‌های جهان ابعاد نویی کسب کرده و راه حل‌های مقرراتی، متناسب با امکانات و نیازمندیهای واقعی این کشور‌ها از اهمیت خاصی برخوردار شده است.
● اصول:
دولت‌ها و مدیریت‌های مخابراتی، به هنگام تدوین و تاسیس و اجرای خط مشی‌های توسعه مخابرات شان باید اصول زیر را در نظر داشته باشند:
▪ اصل۱) کشورهای عضو به منظور ایجاد زیر ساختار بخش مخابرات، بر مبنای شماری از اهداف مثل: کارایی، قابلیت بهره برداری متقابل از خدمات مخابراتی و دسترسی بهتر به سرویس‌ها و بهبود کیفیت سرویس باید پس از روشن شدن این اهداف، کارکردهای مقرراتی و نظارتی بهره برداران مسلط بر بازار خدمات مخابراتی را از کارکردهای بهره برداری و مالکیتی شان جدا کنند.
به بهره بردار یا بهره برداران (پس از جدایی کارکردهای مذکور از یکدیگر) استقلال مدیریتی و بودجه‌ای، بقدر کفایت، تفویض شود تا به عنوان هسته‌های تجاری قادر به فعالیت باشند.
چارچوبی مقرراتی و قانونی، تدوین و تثبیت شود تا موارد زیر حاصل آید:
- شفافیت تصمیم‌گیری ‌ها
- تعرفه‌های هزینه گرا
- سرمایه گذاری
- تدارک دسترسی عام و سرویس عام
- رقابت معقول
- نوآوری و توسعه شبکه
- استفاده موثر از منابع کمیاب
- توسعه و مدیریت منابع انسانی
- تعریف شرایط فروش احتمالی سهام بهره برداران مسلط
- آزاد سازی بخش‌هایی از بازار مثل دستگاه‌های پایانه‌ای، سرویس‌‌های ارزش افزوده، سرویس تلفن همراه و سایر سرویس‌های مبتنی بر فناوری جدید
▪ اصل ۲)
علی رغم این‌که فرایند تجدید ساختار در بخش مخابرات و زمانبندی یا نحوه اجرای آن ممکن است از کشوری به کشوری دیگر فرق کند اما تمام یا برخی از گام‌های زیر را شامل است:
- اعلام تعهد نهایی دولت نسبت به خصوصی سازی و آزادسازی آن چنان‌که در تدوین بیانیه خط مشی ها ابراز می‌شود، تدوین برنامه‌ای راهبردی و بکارگیری روشی برای تدوین قوانینی نو یا اصلاح شده یا اتخاذ چارچوبی قانونی
- توسعه مستمر و مدیریت منابع انسانی
- جداسازی بهره برداری پشتی از بهره برداری مخابراتی، جداسازی کارکردهای بهره برداری،مقرراتی و مالکیتی از یکدیگر.
- اعطای استقلال مالی و مدیریتی به بهره برداران
- فروش سهام بهره بردار دولتی در بازار بورس یا خصوصی ساختن آن
- ایجاد سازمان تنظیم مقررات یا خود مختار
- ایجاد رقابت با مجاز شمردن ورود تازه واردان به میدان رقابت و بویژه رقابت با بهره برداران مسلط
▪ اصل۳)
انواع متفاوتی از نهاد مقررات وجود دارد (برای مثال سازمان تنظیم مقررات خودگردان، نیمه مستقل و تمام مستقل). وظایف اصلی سازمان تنظیم مقررات مستقل عبارتنداز:
تصمیم گیری و اجرای واگذاری پروانه کار و مدیریت منابع کمیاب. سازمان تنظیم مقررات باید این کارکردها را به شیوه‌ای شفاف به اجرا در آورد تا همراهی مردم را ترغیب کند. سازمان تنظیم مقررات باید به هنگام تصمیم گیری درباره قوانین، خودمختار باشد و مستقل از بهره برداران عمل کند ودر اجرای این کارکردها مسائل مقرراتی زیررا در نظر بگیرد:
- تامین سرویس
- اتصال متقابل
- سرویس عام
- خط مشی های تعرفه‌ای
- تخصیص و واگذاری فرکانس
- پیام پراکنی( پخش صوت و تصویر)
- استاندارد سازی و تایید اولین نونه
- شماره گذاری
- حفظ رقابت
▪ اصل ۴)
آموزه ‌های حاصله از تجربه کشورهایی که تغیراتی را اعمال کرده اند باید در نظر گرفته مثل:
ـ آموزه‌ی نخست: واقع بینی
۱) مهارت های مقررات به‌تدریج کشف می‌شوند.
۲) هر چند توسعه مخابرات مقدم بر توسعه کلی اقتصاد ملی است اما نظام سیاسی، چارچوب قانونی و وجود منابع انسانی به میزان قابل توجه‌ای بر آنچه امکان پذیر و عملی است تاثیر می گذارد.
ـ آموزه‌‌ی دوم: رعایت سادگی و پرهیز از پیچیدگی
اگر چه کسب مهارتهای مقرراتی، لحظه‌‌ای نیست، اما چالش واقعی، تشخیص کارکردهای اصلی مقرراتی است. بیانیه‌‌ای روشن از خط مشی دولت و اقداماتی شفاف و بدون تبعیض، در تمامی مراحل آزاد سازی و تجاری کردن، اساس کار است. سرمایه گذاران اگر اعتماد داشته باشندکه کارکردهای مقرراتی در فرایندهای منصفانه و باز صورت می‌‌پذیرند، در قبال نارسایی های ترتیبات مقرراتی صبر و شکیبایی قابل توجهی از خود نشان می‌دهند.
ـ آموزه‌‌ی سوم: استفاده کردن از نهادها و دانش موجود در حین گذر
استفاده از قوانین و راهکارهای موجود از قبیل قوانین ضد کارتل و حمایت از مشتریان، می‌تواند نقش مهمی را در تدوین مقررات معقول برای فراهم آوردن سرویس های مخابراتی ایفا کند.
ـ آموزه‌‌ی چهارم: از ایجاد نهادهای موازی و فوقانی بپرهیزید
اگر سازمان تنظیم مقررات با صلاحیتی محدود قدرتی متناسب برای اجرای تصمیم ها و مقررات داشته باشد، کافی است! مسئولیت ها و سازمان تنظیم مقررات باید بازتاب تکامل تدریجی بخش مخابرات کشور باشد.
ـ آموزه‌ی پنجم: پای بندی به قراردادها
واگذاری حق امتیاز و بستن قراردادهای فروش می‌‌تواند ابزار موثری در جهت تثبیت قواعد منصفانه برای رقابت باشد. لذا کوشش‌های مقرراتی در حین گذر از شرکت‌های دولتی به شرکتهای خصوصی باید روی تعریف مقررات شفاف و بدون تبعیض واگذاریر حق امتیاز و اتصال متقابل، متمرکز شود.

جمال صوفیه

منبع : تلنا