کودتای دیگری در راه است؟

پس از روی کارآمدن کمال آتاتورک در ترکیه، انتخابات ریاست جمهوری در این کشور سلامت خود را از دست داد. از آن دوران تاکنون قدرت ژنرال های نظامی در این کشور تثبیت شده و این عده همیشه قصد داشته اند بر جریان انتخابات در این کشور اثر بگذارند. در سال ۱۹۶۱ یکی از نامزدهای متشخص ریاست جمهوری در این کشور با تهدید مسلحانه دو ژنرال ترک مواجه شد و از دور انتخابات کناره گرفت.
امروزه دیگر از تهدید مسلحانه خبری نیست و دلیل این امر اشتیاقی است که ترک ها برای پیوستن به اتحادیه اروپا از خود نشان می دهند. در این رابطه سیاستمداران ترک قصد دارند تمایل خود را به دموکراسی به نحوی به نمایش بگذارند. این درحالی است که انتخابات ریاست جمهوری در این کشور توسط مجلس اداره می شود و از روند دموکراتیک موجود در غرب فاصله بسیاری دارد. هنوز تاریخ دقیقی برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در این کشور اعلام نشده ولی ناظران پیش بینی می کنند که این انتخابات طبق پیش بینی های انجام شده در تاریخ ۱۶ ماه می ۲۰۰۷ برگزار شود، زیرا در این ماه قرار است «احمد نجدت سزر» رئیس جمهور ترکیه از قدرت کناره گیری کند.
نمایش نوعی دموکراسی به غرب سبب شده ژنرال های ترک اعمال نفوذ خود را به حداقل برسانند و در عوض مدعی شوند که جمهوری آتاتورک با خطری جدی روبه روست.
نگرانی ژنرال ها چندان هم بی دلیل نیست، زیرا رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه و اعضای مجلس که اکثر آنان هوادار حزب عدالت و توسعه هستند عموما دیدگاهی اسلامی دارند. این عده قرار است بدون نیاز به دستگاه های دیگر اقدام به انتخاب رئیس جمهور کنند.
درصورتی که این قدرت به نخست وزیر و مجلس واگذار شود آنان این اختیار را خواهند داشت که رئیس کل قوای نظامی و رئیس آموزش عالی و رئیس قوه قضائیه را انتخاب کرده و درنهایت با برگزیدن رجب طیب اردوغان به عنوان رئیس جمهور، سیستم نظارت نظامی بر امور کشور را به کلی نابود کنند. درحالی که خانم امینه اردوغان به عنوان بانوی نخست ترکیه معرفی شده به نظر می آید اجماع اسلامگرایان کامل شده و عصر سکولاریسم در ترکیه رو به نابودی دارد. حال این سوال مطرح می شود که آیا به واقع اوضاع ترکیه آشفته است؟
حقیقت این است که در دوره چهار سال اخیر نخست وزیری رجب طیب اردوغان، اقدام های اسلامگرایانه اندکی در ترکیه انجام شده است. از این اقدام های اسلامگرایانه می توان به جرم دانستن زنا، اجازه دادن به روحانیون برای ایجاد دوره های آموزشی و برگزیدن یک اسلامگرا به عنوان رئیس بانک مرکزی اشاره کرد.
اگرچه اردوغان قدم های اندکی در جهت اسلامیزه کردن ترکیه برداشته ولی در این حال با اندیشمندان سکولار و هوادار غرب نیز چندان مهربان نبوده است. از طرفی حزب عدالت و توسعه از ثبت بانوان باحجاب در انتخابات خودداری کرده و احتمالا این نامزدهای محجبه نخواهند توانست در انتخابات مجلس در نوامبر سال جاری میلادی شرکت کنند.
با این حال اصلاح متهورانه نظام قضائی و کشوری توسط دولت اردوغان سبب شد درهای مذاکره برای ورود این کشور به اتحادیه اروپا گشوده بماند. اقتصاد ترکیه با نرخ مناسب ۵ درصد در سال روندی رو به رشد دارد و نظرسنجی های اخیر نشان می دهد که حزب عدالت و توسعه موفق شده برتری خود را نسبت به احزاب رقیب حفظ کند.بعضی از مردم ترکیه بر این عقیده اند که دلیل مخالفت ژنرال ها با سیاست های اردوغان به دلیل آن است که نظامیان این کشور از آن بیم دارند که با افول قدرت سزر قدرت ارتش نیز از دست برود.
حال این سوال مطرح می شود که در چنین حالتی چگونه می توان با افزایش قدرت اردوغان مبارزه کرد؟ شواهد حکایت از آن دارد که امکان بروز کودتایی نظامی بسیار کم است. یکی از تحلیلگران ترک بر این عقیده است که دوران کودتا در این کشور بسر آمده است، اما این بدان معنی نیست که ژنرال های ترکیه به اردوغان اجازه دهند که به راحتی به حیات سیاسی خود ادامه دهد.
بی تردید ارتش ترکیه نظارت خود را بر امور کشوری حفظ خواهد کرد و علاوه بر انتخابات ریاست جمهوری سعی می کند که در اجلاس شورای امنیت ملی نیز حضوری فعال داشته باشد. این موضوع به ایجاد تنش در دستگاه حکومتی منجر خواهد شد و اغلب پروسه ها و اقدام های دولتی با مشکل روبه رو خواهد بود.
تحلیلگران امر ترکیه نیز بر این باورند که همین امر سبب شده محبوبیت حزب عدالت و توسعه به شدت در میان مردم این کشور افزایش یابد و در عوض میزان محبوبیت رجب طیب اردوغان همچنان رو به کاهش داشته باشد. نظرسنجی های اخیر حکایت از آن دارد که رجب طیب اردوغان نمی تواند به حمایت مردم امیدوار باشد و به همین دلیل است که در فرصت دو هفته ای اعلام شده برای ثبت نام از نامزدهای ریاست جمهوری، وی هنوز آمادگی خود را برای شرکت در این انتخابات اعلام نکرده است.
تردیدهای اردوغان برای شرکت در این انتخابات به یکی از داغ ترین موضوع های رسانه های ترکیه تبدیل شده است. هواداران اردوغان نیز معتقدند که دلایل بسیاری برای کناره گیری وی از سیاست وجود دارد.
این در حالی است که بعضی از تحلیلگران می گویند در صحنه سیاست ترکیه، رجب طیب اردوغان رقیب قابل توجهی ندارد و می تواند به طور بالقوه پیروزی حزب عدالت و توسعه را تضمین کند. بیشترین نگرانی از جانب بازاریان ترک مطرح می شود زیرا این عده از آن بیم دارند که شکست اردوغان در انتخابات باعث فروپاشی ائتلاف ملی گرایان، اسلامگرایان و لیبرال های ترک شود و این موضوع در نهایت بر ایجاد بی ثباتی در ترکیه منجر خواهد شد.
در صورتی که اردوغان بتواند به عنوان رئیس جمهور ترکیه انتخاب شود، درگیری های تازه ای میان وی و عبدالله گل وزیر امور خارجه ترکیه رخ خواهد داد. در این موضوع تردیدی وجود ندارد که «عبدالله گل» جانشین مناسبی برای اردوغان است و در این حال «گل» تمایل ندارد از فرامین اردوغان بدون چون وچرا اطاعت کند.این روزها در ترکیه شنیده می شود که دولتمردی نظیر عبدالله گل می تواند رئیس جمهور مناسبی برای این کشور باشد. گل هوادار پیوستن به اتحادیه اروپاست و نمی توان وی را با پول تطمیع کرد.
در این حال از گل به عنوان رهبر مخالفان نجم الدین اربکان، نخست وزیر اسلامگرای سابق یاد می شود. نجم الدین اربکان در گذشته به عنوان بنیانگذار حزب عدالت و توسعه شناخته شده بود. عبدالله گل برخلاف اردوغان به زبان انگلیسی تسلط کامل دارد و بخشی از عمر خود را در خارج از ترکیه گذرانده است. ژنرال های ترک معتقدند مهمترین عیب گل آن است که همسرش روسری بر سر می کند، اما از آنجا که نیمی از زنان ترکیه از حجاب برخوردارند می توان گفت که نگرانی های ژنرال ها بی مورد است.

منبع : روزنامه کارگزاران