مرگ غیر منتظره «صفرمراد نیازوف»

رییس جمهور تركمنستان حكومت روسیه را مجبور ساخت كه به این بیندیشد كه فوت وی چه تاثیری می تواند بر عرضه گاز از تركمنستان داشته باشد. هرچند كه در اعلامیه اخیر دولت تركمنستان تاكید می شود كه «تركمنستان به تمامی تعهدات خود در رابطه با توافقات بین المللی و دوجانبه عمل خواهد كرد.
اما این روزها برای مسكو روزهایی نگران كننده است. «سرگی پریخودكو» معاون رییس جمهور فدراسیون روسیه خاطر نشان نمود كه در كرملین امیدوارند خط مشی توسعه روابط دوجانبه با روسیه دردولت جدید تركمنستان جانشین شود.گاز، مهمترین ثروت كشور تركمنستان در آسیای میانه است. طبق اطلاعاتی كه چند سال قبل منتشر شده بودند، ذخایر كشف شده و اثبات شده گاز تركمنستان برابر با ۲۲‎/۵ تریلیون متر مكعب است.
پیش بینی می شود كه تا سال ۲۰۱۰ میلادی استخراج آن تا ۱۲۰ میلیارد متر مكعب افزایش بیابد كه از این میان ۱۰۰ میلیارد متر مكعب ویژه صادرات می باشند. تمامی استخراج گاز توسط كمپانی های دولتی انجام می شود.صادرات سوخت برای این كشور سالانه درآمدی چندین میلیارد دلاری به همراه دارد. كارشناسان غربی می گویند كه تركمنستان می توانست بسیار بیش از این دریافت كند.
اما با توجه به زیرساخت های حمل و نقلی بوجود آمده از زمان شوروی سابق، عشق آباد تنها دو خریدار مستقیم دارد: روسیه و ایران.در سال ۲۰۰۳ میلادی بین مسكو و عشق آباد توافقنامه ۲۵ ساله برای همكاری در زمینه گاز امضا شد. در چارچوب این توافقنامه گازپروم از طریق شعبه خود «گاز اكسپورت»، قراردادی دراز مدت با كمپانی دولتی «تركمن نفت گاز» برای خرید و فروش گاز تركمنستان در تمام مدت اعتبار این توافقنامه امضا كرد.
در سال جاری در روسیه ۳۰ میلیارد متر مكعب گاز به نرخ ۶۵ دلار به ازای هزار متر مكعب (از اول ژانویه نرخ آن برای گازپروم برابر با ۱۰۰ دلار خواهد بود) عرضه می شود. تعهد عشق آباد در برابر ایران نیز تا سال ۲۰۱۸ میلادی عرضه ۷ میلیارد متر مكعب گاز در سال است.به گزارش نووستی رییس جمهور تركمنستان یك چنین وابستگی به مسكو را به هیچ وجه نمی پسندید و در زمان حیات وی نیز در این كشور، آماده اجرای چندین پروژه برای احداث لوله های انتقال گاز بودند. از جمله خواستار پیوستن به شاهراه گازی «نابوكو»: آذربایجان- ارمنستان- تركیه- بلغارستان (با شاخه ای به صربستان و مونته نگرو) - رومانی - مجارستان و اتریش بودند. مسوولیت این پروژه را اتحادیه اروپا بر عهده دارد. پیش نویس اسنادی برای احداث خط لوله انتقال گاز از طریق ازبكستان و تاجیكستان به جنوب شرق آسیا (چین) نیز آماده است. مساله تجهیز توان «خط لوله ها» از طریق افغانستان به جنوب نیز بررسی می شود.
رییس جمهور نیازوف بلد بود كه از این پروژه ها به عنوان برگ برنده در مذاكرات با مسكو استفاده كند و با این كار در صدد بالا بردن نرخ صادرات بود، چرا كه در بالانس گازی روسیه، سهم تركمنستان همواره رشد می كرد. علاوه بر این لوله های گاز روسیه برای ترانزیت در كشورهای مشترك المنافع نیز استفاده می شدند. در آینده گاز تركمنستان به كجا جریان خواهد یافت؟ به گفته «اژدر كورتوف» رییس مركز مطالعه حقوق بین الملل مسكو و كارشناس برجسته در امور اقتصاد تركمنستان، پیش بینی همكاری جدید عشق آباد و مسكو تا حد بسیاری بستگی بدین دارد كه چه كسی جانشین نیازوف خواهد شد. زیرا در بین اطرافیان رییس جمهور مرحوم افراد بسیاری به دلایل متعدد تمایل به اروپا داشتند.این كارشناس اظهار داشت كه آمریكایی ها پشت پروژه افغانی می ایستند. اما مشكل به گفته وی در تعداد پروژه ها نیست، بلكه در این است كه آیا تركمنستان توان عرضه در چنین حجم های سنگینی را دارد یا خیر؟ استخراج در مدت اخیر عملا رشدی نداشته است، معادن قدیمی رو به پایان هستند و معادن جدید نیز فعلا با ذخایر خود توجیهی برای پیش بینی ها نیستند.
● ویژگی های تركمنستان
تركمنستان در جنوب غربی آسیای میانه و از سمت غربی به دریای خزرمتصل شده است. با كشورهای قزاقستان، ازبكستان، افغانستان، ایران و از طریق آبی با روسیه و آذربایجان هم مرز است. وسعت این جمهوری ۴۸۸‎/۱ هزار كیلومتر مربع و پایتخت آن عشق آباد است. جمعیت آن ۶ میلیون نفر(بنا به گزارش سال ۲۰۰۳) و تركیب بندی نژادی آن: ۷۲درصد تركمن، بقیه روس، قزاق، تاتار و اوكراینی است. قانون اساسی تركمنستان در تاریخ ۱۸ می ۱۹۹۲ (اولین قانون اساسی در میان كشورهای مشترك المنافع) تصویب شد.
رییس جمهور، رییس قوه اجراییه است. سازمان های عالی كشور مركب هستند از «خلقی مصلحتی» (شورای ملی) كه در آن رییس جمهور و نمایندگان مجلس حضور دارند، رییس «قاضیت عالی» (دادگاه)، دادستان كل، اعضای كابینه دولت، حكمای ولایتی (استانداران) و شهر عشق آباد، «خلق وكیلری» (نمایندگان ملی از سراسر تركمنستان) روسای احزاب، سازمان های جوانان، اتحادیه های صنفی، جامعه زنان كه اعضای جنبش اجتماعی «گالكینش» (احیاء) است، روسای سازمان های اجتماعی دولتی، بزرگان قبایل، شهرداران شهرها و روستاهایی كه مراكز استانی و منطقه ای محسوب می شوند.تركمنستان یكی از هموارترین جمهوری های آسیای میانه است. بخش اعظم خاك آن در محدوده «توران» قرار گرفته كه كلا در صحرای «كاركومی» (خاك سیاه) واقع شده است. فقط در جنوب این كشور یك نوار پهن كوهستانی و مناطق رفیع دیده می شوند. در جنوبی ترین منطقه این كشور سلسله كوه های «كوپت داغ»، در جنوب شرقی كوه های «كوهی تنگ تو» با بلند ترین قله تركمنستان یعنی «آیری بابا» (۳۱۳۹ متر) واقع شده است. یكی از منابع مهم استخراجی این كشور نفت و گاز می باشد. همچنین این كشور از نظر نمك های طبیعی معروف است كه در میان آنها می توان به كلرید ها و سولفا ت اشاره كرد، معادن مس نیز در این كشور وجود دارد. از جمله منابع استخراجی با ارزش این كشور آب های آشامیدنی، صنعتی، آب ید- برمی و آب های درمانی طبیعی است. دامپروری نقش مهمی را در این كشور ایفا می كند. پرورش گوسفند های قره گلی، بزهای باریك پشم، شتر و اسب های قبیله ای از جمله آنهاست. دامپروری و پرورش گوسفند از جایگاه ویژه ای در این كشور برخوردار است.

منبع : روزنامه ابرار