سرزمینی مستعد برای جنگ

اگرچه مقاومت تاثیر بسزایی در عقب نشینی اسرائیل از غزه داشت اما علت خروج از غزه فقط همین نبود، بلكه مذاكرات پشت پرده اسرائیلی ها و فلسطینی ها زیر نظر ایالات متحده نیز موثر بود و باعث شد غزه به بهای فیصله موضوعات دیگر تخلیه شود. سخنان «محمد دحلان» شخصیت امنیتی بانفوذ- مرتبط با اسرائیلی ها و آمریكایی ها- و نیز «جبرئیل الرجوب» مبنی بر لزوم بین المللی كردن قدس نشانگر آن است كه دولت فلسطین به موفقیت در عقب نشینی نیروهای اسرائیل از غزه برای پایان دادن به مبارزات مسلحانه فلسطینی ها بسنده كرده است.سخنان محمود عباس رئیس دولت فلسطینی مبنی بر «غیرضروری بودن تداوم مشی مسلحانه پس از عقب نشینی اسرائیلی ها از غزه» نشان می دهد كه این امر جزیی از توافق پنهانی دوطرف بوده است. چنانكه اسرائیل برای تضمین عملی شدن خلع سلاح حماس، بندر و فرودگاه غزه را به شكل گرویی حفظ كرده است.
• سرزمینی با پتانسیل جنگ
طی چند هفته اخیر، اصرار حماس بر مسلح بودن و اشاره دولت فلسطینی به وجود تنها یك دولت در سرزمین های فلسطینی، منشاء اختلاف داخلی میان فلسطینی ها بوده است. اختلافی كه از بحران عمیق داخلی پرده برمی دارد. این در حالی است كه حماس دارای پایگاه اجتماعی است و حضور و نفوذ گسترده ای در شهرداری ها، موسسات خدمات اجتماعی- آموزشی داشته و پایگاه های آموزش نظامی در اختیار دارد. از نظر حماس عقب نشینی اسرائیل از غزه، پایان كار نیست و باید برای كرانه باختری نیز چاره ای اندیشید. این نگرش البته در تعارض آشكار با نگرش دولت فلسطین است و حماس بر همین اساس با افشای مذاكرات پشت پرده مقامات دولت خودگردان با اسرائیلی ها -كه به تخلیه غزه منجر شد - از خلع سلاح نیروهای خود و پیروی از سیاست های دولت سر باز می زند.از نظر حماس تخلیه غزه بهترین فرصت برای ساماندهی نیروهای داخلی است و همین مسئله باعث شده كه با وجود میانجیگری مقامات اطلاعاتی مصر و سفر حساسیت برانگیز «خالد مشعل» رئیس شاخه سیاسی حماس و معاونش محمد ابومرزوق به قاهره بازهم بر پیچیدگی اوضاع افزوده شود و كاری از پیش نرود.دولت فلسطینی اما از دوسو تحت فشار است، فشار آمریكا و اسرائیل و موضع گیری ضعیف عرب ها از یك سو و فشار داخلی از سوی دیگر. اكنون اسرائیل با یادآوری ضرورت عملی كردن هرچه سریعتر توافق ها به دولت فلسطینی گوشزد می كند كه شارون بر سر آینده سیاسی خود و حزب لیكود- در شرایطی كه فشار داخلی بر رام الله حد و مرزی نمی شناسد- با كسی قمار نمی كند. از جمله تهدید هایی كه شارون در دیدار اخیرش با فرستادگان محمود عباس به آن اشاره كرد این بود كه وی شكست ناپذیر است و ابایی از آن ندارد كه عباس را نیز همچون عرفات در رام الله محاصره و زندانی كند. با وجود این تهدید ها، شارون، اسرائیلی ها را قانع كرده است كه در ازای تخلیه غزه، شهرك ها را در قدس توسعه دهد. پیش بینی می شود كه شمار شهرك ها در قدس به ۱۹ شهرك با مساحتی بالغ بر ۱۱۷۰۰۰۰۰متر مربع با ۵۷ هزار واحد مسكونی و۱۵۲هزار شهرك نشین برسد. این در حالی است كه پیشتر عملیات ساخت دست كم ۱۰ شهرك با مساحتی بالغ بر ۷۲۰۰۰۰۰ متر مربع به پایان رسیده بود.
• ابعاد سیاسی امنیتی
«احمد الطیبی» عضو عرب كنست می گوید: «شارون همزمان با طرح خروج یك جانبه اسرائیل از غزه و شمال آن، با ساخت و گسترش دیوار- نژادپرستانه- حائل، شهرك های جدید و تداوم طرح یهودی كردن قدس و استیلای همه جانبه بر كرانه باختری به تقویت موضع استراتژیك خود در این منطقه پرداخته است.» دكتر الطیبی می افزاید: «شارون نگفت كه برای زمینه سازی اجرای نقشه راه از غزه عقب نشینی خواهیم كرد زیرا همان طوری كه گفته است، غزه را برای تحكیم موقعیت خود در كرانه باختری و مجازات فلسطینیان تخلیه كرده وگرنه به هیچ وجه راضی به ترك داوطلبانه این منطقه نبوده است. شارون در ظاهر چنین می نمایاند كه تخلیه غزه در راستای عمل به توافقنامه های بین المللی بوده است و بر این نكته نیز تاكید دارد كه دیگر خبری از عقب نشینی نیست و این اولین و آخرین عقب نشینی نیروهای اسرائیلی بوده است.» به تازگی یكی از اعضای كنست اسرائیل به صراحت اعلام كرده است كه غزه به ویژه در مرزهای هوایی و دریایی تحت اشغال اسرائیل باقی خواهد ماند. این عضو كنست بر این نكته نیز تاكید كرده است كه با وجود نظارت مصر و دولت فلسطین بر آمد و شد گذرگاه مرزی رفح تا منطقه كرم شالوم، اسرائیل همچنان نظارت خود بر این گذرگاه را حفظ خواهد كرد. اكنون دو مسئله مهم مورد توجه دولت فلسطینی قرار گرفته است: صدور بیانیه هایی مبنی بر وجود تنها یك دولت در سرزمین های فلسطینی و یا به عبارت دیگر رد هرگونه قانونی خارج از چارچوب مصوبات دولت محمود عباس و تاكید بر اینكه راهی جز پایبندی به توافق دولت فلسطینی با طرف اسرائیلی وجود ندارد و حماس باید حد و مرز خود را بشناسد- این امر البته از طریق مصری ها صورت می گیرد- مصری ها برای آنكه حماس و دولت فلسطینی به تفاهم برسند تلاش فراوانی كرده اند و در ایجاد تفاهم میان دو طرف بر سر برخی موضوعات داخلی همچون فعالیت آزادانه حماس، عدم دخالت دولت فلسطین در فعالیت های اجتماعی، سیاسی و تشكیلاتی آن و نیز آزادی زندانیان این جنبش به توافق رسیده اند و چه بسا در آینده نزدیك بر سر آینده سیاسی حماس نیز توافق هایی به دست آید و حماس درخواست توقف عملیات های ضداسرائیلی را بپذیرد. به هر روی اكنون حماس بر این عقیده است كه عقب نشینی اسرائیل نباید محدود به غزه شود بلكه باید به اقدام مسلحانه علیه اسرائیل در كرانه باختری ادامه داد. دولت فلسطینی اما با این ایده موافق نیست و معتقد است كه تداوم اقدامات مسلحانه علیه اسرائیل باعث پیچیده شدن اوضاع و توقف مذاكرات مربوط به حل و فصل نهایی مشكلاتی چون تعیین مرزها، قدس، بازگشت آوارگان و تقسیم آب ها می شود. بر همین اساس با قبول مسئولیت خود را ملزم به كنترل مرزها و منع آمد و شد به عنوان بخشی از اقدامات امنیتی می داند.
• تفاهم های اسرائیل و آمریكا
شارون به تخلیه غزه رضایت نمی داد تا اینكه با ایالات متحده بر سر اخذ تعهدات الزام آور از طرف فلسطینی به توافق رسید و همان طوری كه دكتر الطیبی به تعبیر دیگری گفت، شارون به شرط اینكه تخلیه غزه دستاوردهای زودهنگامی داشته باشد با آن موافقت كرد. تخلیه غزه دستاوردهای زودهنگام و استراتژیكی در بر خواهد داشت و با وجود آنكه عقب نشینی از غزه شارون را با چالش های داخلی روبه رو می كند ولی در عین حال برای قانع كردن افكار عمومی جهان مفید است. زیرا اكنون این سخن به میان می آید كه شارون با وجود مخالفت آشكار محافل یهودی و با آگاهی از چالش های داخلی به وعده خود مبنی بر تخلیه غزه عمل كرده است. اكنون آیا محمد عباس نیز به وعده خود مبنی بر توقف انتفاضه، تمركز رهبری و قدرت در دولت فلسطینی، خلع سلاح حماس و كنترل مرزها عمل می كند؟ اكنون این پرسش مطرح است كه شارون برای قانع كردن افكار عمومی اسرائیل به ویژه پس از آنكه نتانیاهو وزیر برنامه و بودجه- در اعتراض به عقب نشینی از غزه و تخلیه شهرك ها- استعفا داد، چه چیزی در انبان دارد؟ انتظار می رود كه شارون برای جلوگیری از گرایش راست اسرائیل به نتانیاهو، همزمان با نزدیك شدن انتخابات پارلمانی موضع سرسختانه تری را در قبال مسائلی چون شهرك ها، آینده قدس و بازگشت آوارگان اتخاذ كند به ویژه آنكه به تازگی در میان راستگرایان یهودی گفته است: «فلسطینی ها به زودی به جای آنكه عقب نشینی اسرائیل را پیروزی انتفاضه و برگ برنده خود در مذاكره با دولت عباس قلمداد و برای آن هلهله كنند از این كه آن را واقعه ای مبارك قلمداد كرده اند، پشیمان خواهند شد.» با وجود این اظهارات، راستگرایان از «عوزی لنداو» رهبر راستگرایان افراطی لیكود خواسته اند زودتر از موعد مقرر- پیش از انتخابات پارلمانی- انتخابات ریاست حزبی را برگزار كند.لنداو نیز با جمع آوری امضاهایی- كه به او اجازه برگزاری جلسه شورای مركزی۲۵۰۰ نفره و صدور قطعنامه های لازم الاجرا را می دهد- در پی سركوبی شارون است.«ناصر القدوه» وزیر خارجه فلسطین نیز معتقد است در آینده تبعات منفی عقب نشینی اسرائیل - در قالب اقدامات افراط گرایان لیكودی - به ویژه در یهودی كردن قدس، به چالش گرفتن وحدت ملی فلسطینی ها و ناتوانی دولت فلسطینی در انجام مسئولیت های امنیتی خود، آشكار خواهد شد. دكتر «عزمی بشاره» نیز ضمن تایید این پیش بینی معتقد است عقب نشینی از غزه واگذاری شهرك هایی بود كه در غزه شكوفایی و رشد چندانی نداشتند و اسرائیل در اعطای تخلیه این شهرك ها و برای تضمین امنیت و شكوفایی شهرك های بزرگ و مهم قدس و كرانه باختری از دولت فلسطینی تعهد گرفت و افكار عمومی جهان را نیز با خود همراه كرد. جالب تر آنكه شارون عملی كردن طرح عقب نشینی از غزه را به موافقت عرب ها یا فلسطینی ها منوط نكرد بلكه به طور مستقیم، آمریكا را وارد ماجرا كرد و با این كشور به توافق رسید. توافق با آمریكا باعث خواهد شد كه اسرائیل در مورد مسائلی چون گسترش شهرك ها، قدس و حق بازگشت آوارگان از فشار بین المللی مصون بماند. تمام اینها موفقیتی است كه در نامه نگاری میان شارون و بوش (۱۴آوریل) به روشنی دنبال می شده است. هدف از این نامه نگاری ها- كه شش ماه پیش از اخذ ضمانت شارون از آمریكا آغاز شده بود- نه فقط حمایت آمریكا از تخلیه شهرك ها و عقب نشینی از غزه، كه گرفتن امتیازهای مورد نظر اسرائیل از آمریكا بود. شارون در آخرین مصاحبه خود با روزنامه عبری یدیعوت آحارنوت (جمعه ۱۱ آگوست ۲۰۰۵) به صراحت به این واقعیت اذعان می كند و می گوید كه مذاكره با آمریكا را بر مذاكره با عرب ها ترجیح می دهد.
منبع: المجله
ترجمه: سعید آقاعلیخانی

منبع : روزنامه شرق