اهداف سهمیه بندی بنزین در مسیر فراموشی

تحلیلگران اقتصادی در حوزه انرژی تصمیم اخیر ستاد مدیریت حمل و نقل سوخت در کاهش قیمت بنزین سوپر خودروهای دارای کارت هوشمند سوخت را یک گام به عقب در راستای ساماندهی مصرف این فرآورده نفتی ارزیابی می کنند.
سهمیه بندی بنزین تیرماه سال گذشته با هدف ساماندهی مصرف این فرآورده نفتی آغاز شد. هر چند در ماههای ابتدایی اجرای این طرح مصرف، تا حدود زیادی کاهش و اهداف دولت در اجرای این طرح کم و بیش تحقق پیدا کرد، اما افزایش مصرف این فرآورده در ماههای اخیر، ترافیک سنگین معابر در بیشتر ساعات روز، افزایش تعداد خودروهای تک سرنشین و امکان تامین بنزین مازاد کمتر از قیمت آزاد تعیین شده این زنگ خطر را به صدا در می آورد که هدف اصلی سهمیه بندی که همانا کاهش مصرف است، به فراموشی سپرده شده است.
از سوی دیگر، با وجود ایستادگی دولت در مقابل همه مشکلات سهمیه بندی تغییراتی که پس از اعمال این طرح صورت گرفت تا حدود زیادی دولت را از برنامه تعیین شده دور کرد. ارائه بنزین تحت عناوین مختلف و تغییر در سهمیه خودروها و نبود یک ارگان منسجم برای مبارزه با تخلفات آشکاری چون بنزین فروشی از جمله مشکلاتی است که متاسفانه تا کنون برای آن راه حلی ارائه نشده است.
از سوی دیگر به کار گیری راه حلهای آزمون و خطا نیز به مشکلات موجود دامن زده است که به عنوان مثال، می توان به تغییر در قیمت بنزین سوپر و بررسی مجدد کاهش قیمت این فرآورده اشاره کرد.
اگر چه سهمیه بندی بنزین در کشوری که دارای ذخایر عظیم نفت و گاز است راهکار اصولی و منطقی در درازمدت نیست، اما سئوال اینجاست اکنون که این طرح برای کاهش مصرف اجرایی شده است چرا نباید در اجرای شایسته آن کوشید؟ این حقیقت تلخ برهیچ کس پوشیده نیست که ایران یکی از بزرگترین مصرف کنندگان انرژی درجهان است. این درحالی است که قیمت ارزان حامل های انرژی واعطای یارانه های هنگفت در بخش انرژی سبب شده تا مردم با این نگاه غلط که می توانند بی رویه مصرف کنند خو بگیرند.
اما در سال جاری طرحهای جدیدی در خصوص بنزین اجرایی شد. حذف سهمیه خودروهای وارداتی با ظرفیت ۱۳۰۰ سی سی به بالا و خودروهای داخلی با حجم موتور ۲۰۰۰ سی سی به بالا ، افزایش قیمت بنزین سوپر، عرضه بنزین آزاد با نرخ نیمه یارانه ای و عدم ارائه سهمیه سفر از جمله تمهیدات دولت برای کاهش مصرف بنزین بود. حال این سئوال مطرح می شود که چرا با به کارگیری چنین تدابیری بازهم مصرف بالاتر از حد انتظار است؟ بازهم ترافیک سنگین در بیشتر ساعات روز شهروندان پایتخت را کلافه می کند و مردم بی هیچ نگرانی از کمبود بنزین در روزهای تعطیل به مسافرت می روند؟
براساس آمار رسمی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی میانگین مصرف بنزین در تیرماه امسال به روزانه ۷۰.۹ میلیون لیتر رسیده است این در حالی است که مصرف این فرآورده در مدت مشابه سال گذشته ۷۶.۴ میلیون لیتر در روز بوده است.از سوی دیگر در مرداد ماه سال جاری مصرف بنزین به۷۲.۲ میلیون لیتر رسیده که با توجه به مصرف ۶۱ میلیون لیتری سال گذشته افزایش مصرف ۱۸.۳۶ درصدی را نشان می دهد.
این درحالی است که با وجود عرضه بنزین آزاد با قیمت نیمه یارانه ای همچنان استقبال مطلوبی از آن صورت نگرفته و مشتریان اصلی این فرآورده خودروهایی هستند که امکان استفاده از بنزین سهمیه بندی را ندارند. هرچند افزایش تعداد خودروها دریکسال گذشته باید مورد توجه قرار گیرد اما مصرف بی رویه بنزین آنهم با وجود اجرای طرح سهمیه بندی موضوعی است که نباید به سادگی از کنار آن گذشت.
به هر حال با وجود سهمیه بندی بنزین شواهد موجود نشان دهنده آن است که مردم از بابت تامین بنزین مورد نیاز خود دغدغه ای ندارند و به نظر می رسد تا حدود زیادی سهمیه بندی بنزین و نگرانی از کمبود این فرآورده به فراموشی سپرده شده است.
از سوی دیگر در حال حاضر بودجه واردات بنزین نیز به پایان رسیده و خرید بنزین از طریق معاوضه با نفت خام در حال انجام است. این در حالی است که با توجه به افزایش قیمت نفت خام و فرآورده های نفتی در بازارهای جهانی میزان بودجه مورد نیاز نیز افزایش یافته است . چنانچه به گفته مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران اگر قیمت نفت خام را با قیمت سه ماه گذشته محاسبه کنیم به حدود ۸ میلیارد دلار دیگر برای واردات بنزین نیاز داریم اما اگر قیمتها در بازارهای جهانی با کاهش مواجه شود به بودجه کمتری و در حدود ۶ میلیارد دلار نیاز است.
در عین حال نباید فراموش کرد که دولت موظف است تا سال ۱۳۹۱ نسبت به آزادسازی قیمت سوخت اقدام کند و این کار باید با فراهم کردن زیرساختهای ضروری انجام شود.

منبع : خودرو نیوز